Pulsowanie w uchu – poznaj możliwe przyczyny

Pulsowanie lub tętnienie w uchu to dokuczliwy objaw, który może wskazywać na różnorodne problemy zdrowotne. Choć w wielu przypadkach przyczyna nie jest oczywista, wczesna identyfikacja i właściwe leczenie mają kluczowe znaczenie dla poprawy komfortu życia pacjenta. Sprawdź, co może stać za tym niepokojącym objawem oraz jakie badania warto przeprowadzić, aby ustalić właściwą diagnozę pulsowania w uchu.

Czym jest pulsowanie w uchu?

Pulsujący lub tętniący dźwięk w uchu to rzadka odmiana szumów usznych. W przeciwieństwie do klasycznych szumów, które mogą przypominać gwizdanie, brzęczenie czy szelest, pulsujące szumy mają wyraźny, rytmiczny charakter, często synchronizowany z biciem serca. Pulsowanie w uchu występuje jednostronnie lub obustronnie. 

Najczęstsze przyczyny pulsowania w uchu

Chociaż w wielu przypadkach lekarze nie są w stanie jednoznacznie ustalić źródła pulsowania w uchu, istnieje wiele potencjalnych czynników odpowiadających za jego powstanie.

Zaburzenia krążenia krwi

Nieprawidłowości w przepływie krwi w naczyniach znajdujących się w obrębie lub w pobliżu ucha mogą powodować wyczuwalne pulsowanie. Objaw ten związany jest z takimi zaburzeniami krążenia, jak:

• Nadciśnienie tętnicze – zwiększony nacisk krwi na ściany naczyń może powodować słyszenie rytmu serca w uszach.
• Miażdżyca – zmiany miażdżycowe zwężające naczynia krwionośne utrudniają regularny przepływ krwi, co może być słyszalne w postaci pulsacji.
• Tętniak – nieprawidłowe rozszerzenie naczyń krwionośnych w mózgu lub szyi może powodować szum w uszach.
• Przetoka tętniczo-żylna – nieprawidłowe połączenie między tętnicą a żyłą może powodować pulsujące szumy w uszach. Objawy towarzyszące to m.in.: obrzęk w miejscu przetoki z powodu zwiększonego przepływu krwi, zaczerwieniona skóra, ból w miejscu przetoki z powodu zwiększonego ciśnienia w naczyniach; w przypadku dużych przetok można zauważyć widoczne pulsowanie w miejscu zmiany; miejsce przetoki może być cieplejsze niż otaczająca skóra.
• Żylaki szyjne – rozszerzenie i poskręcanie żył w okolicy szyi – mogą być spowodowane różnymi czynnikami, w tym problemami z odpływem krwi żylnej, nadciśnieniem żylnym lub uszkodzeniem ścian żył. Rozszerzenie żył szyjnych słyszalne jest jako pulsowanie. Objawy towarzyszące to m.in.:
  • skóra wokół żylaków ma zmieniony kolor (często jest ciemniejsza),
  • ból w okolicy szyi, nasilający się przy dotykaniu lub naciskaniu na miejsce, gdzie znajdują się żylaki,
  • uczucie pulsowania w okolicy żylaków, szczególnie po wysiłku fizycznym lub dłuższym przebywaniu w pozycji stojącej,
  • bóle głowy – mogą być związane z zaburzeniami przepływu krwi żylnej,
  • zawroty głowy lub uczucie oszołomienia,
  • przewlekłe zmęczenie, które może być związane z niewystarczającym odpływem krwi z głowy.

Choroby ucha

Przyczyną pulsowania w uchu mogą być problemy w obrębie narządu słuchu, takie jak:

• Zatkanie przewodu słuchowego woskowiną – poza pulsowaniem w uchu pojawiają się problemy ze słuchem (woskowina blokująca przewód słuchowy powoduje częściową lub całkowitą utratę słuchu), efekt „zatkanego ucha” (uczucie, jakby dźwięki były tłumione lub pochłaniane, co może przypominać uczucie, gdy mamy w uchu wodę), ból lub dyskomfort w uchu, szczególnie jeśli woskowina uciska na błonę bębenkową, uczucie „pełności” lub „ciężkości” w uchu, zawroty głowy, problemy z równowagą.
• Infekcje ucha – zapalenie ucha środkowego lub wewnętrznego może powodować uczucie pulsowania. Najczęściej infekcje ucha są spowodowane przez bakterie, takie jak Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Escherichia coli czy Streptococcus.
• Przekrwienie ucha środkowego – zaburzenia krążenia w uchu środkowym mogą powodować pulsacyjne dźwięki.
• Choroba Ménière’a – to przewlekła, idiopatyczna choroba ucha wewnętrznego, która prowadzi do zaburzeń równowagi i słuchu. Związana jest z nadmiernym gromadzeniem się płynów w uchu wewnętrznym, co może wpływać na funkcjonowanie błędnika (część ucha odpowiedzialna za równowagę) oraz ślimaka (część odpowiedzialna za słuch). Choroba ta może prowadzić do szumów usznych, zawrotów głowy i utraty słuchu.

Problemy neurologiczne

Niektóre guzy wpływają na przepływ krwi w mózgu i powodują szumy uszne. Pulsowanie w uchu to objaw towarzyszący też nerwiakowi nerwu słuchowego (łagodnemu guzowi na nerwie słuchowym).

Inne schorzenia

Zwiększony przepływ krwi przez naczynia blisko ucha, spowodowany np. ciążą, nadczynnością tarczycy czy intensywną aktywnością fizyczną, może powodować pulsowanie. Dehiscencja kanału półkolistego – uszkodzenie lub przerwanie cienkiej kości pokrywającej kanały półkoliste w uchu wewnętrznym – również może prowadzić do szumów usznych.

Pulsowanie w uszach może też towarzyszyć:

• urazom głowy w okolicy skroniowej,
• stwardnieniu rozsianemu,
• narażeniu na silny stres i lęk, które mogą zwiększać świadomość dźwięków w ciele, w tym pulsacji w uszach,
• przeziębieniu i alergii, które mogą powodować przekrwienie i zwiększony przepływ krwi w okolicach ucha,
• niedokrwistości – niski poziom czerwonych krwinek może prowadzić do zwiększonego przepływu krwi i pulsacyjnych szumów.

Rozpoznawanie przyczyn pulsowania w uchu

Rozpoznanie przyczyn pulsowania w uchu wymaga kompleksowej oceny przez lekarza. Proces diagnostyczny obejmuje wywiad medyczny, badanie fizykalne oraz różne badania dodatkowe. 

Lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad medyczny, aby zrozumieć charakter i historię objawów. Ważne pytania to np.:

• Jak długo trwa pulsowanie w uchu?
• Czy pulsowanie jest jednostronne czy obustronne?
• Czy objawy nasilają się w określonych sytuacjach (np. podczas wysiłku fizycznego, w nocy)?
• Czy masz inne objawy, takie jak ból głowy, zawroty głowy, utrata słuchu, problemy ze wzrokiem?
• Czy masz historię chorób naczyniowych, nadciśnienia, infekcji ucha, urazów głowy lub operacji?

Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne, które obejmuje:

• otoskopię – badanie wnętrza ucha za pomocą otoskopu, aby wykluczyć infekcje, zapalenia lub inne zmiany w uchu,
• palpację szyi i głowy – sprawdzenie obecności guzów, węzłów chłonnych i innych nieprawidłowości,
• osłuchiwanie naczyń szyjnych – lekarz może użyć stetoskopu, aby sprawdzić, czy słychać szumy naczyniowe, które mogą wskazywać na problemy z przepływem krwi.

W zależności od wyników wywiadu i badania fizykalnego lekarz może zlecić następujące badania dodatkowe:

• Badania audiologiczne:

• Audiometria – test słuchu, który pomaga ocenić, czy pulsowanie w uchu jest związane z ubytkiem słuchu.

• Testy impedancyjne – pomagają ocenić funkcjonowanie ucha środkowego.
• Badania obrazowe:
  • Rezonans magnetyczny (MRI) – może pomóc w wykryciu guzów, tętniaków, anomalii naczyniowych lub zmian strukturalnych w mózgu i uchu.
  • Tomografia komputerowa (CT) – szczególnie przydatna do oceny struktur kostnych i wykrywania problemów w uchu środkowym i wewnętrznym.
  • Angiografia MR (MRA) lub tomografia komputerowa angiograficzna (CTA) – służą do oceny naczyń krwionośnych i wykrywania ewentualnych zwężeń, tętniaków czy przetok tętniczo-żylnych.

• Badania laboratoryjne – mogą obejmować morfologię krwi, poziom cukru we krwi, lipidogram, wymaz z ucha lewego (bad. bakter.), testy na tarczycę oraz inne testy, aby wykryć czynniki ryzyka, takie jak anemia, cukrzyca, dyslipidemia czy choroby tarczycy.

 

W zależności od wyników wstępnej oceny lekarz pierwszego kontaktu może skierować pacjenta do specjalistów:

• laryngologa (otolaryngologa) – specjalisty chorób ucha, nosa i gardła,
• kardiologa – w przypadku podejrzenia chorób naczyniowych lub sercowych,
• neurologa – w przypadku podejrzenia problemów neurologicznych lub guza mózgu.

 

Pulsowanie w uchu może być objawem wielu różnych stanów, więc ważne jest, aby dokładnie zbadać jego przyczynę. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia i zapobiec poważniejszym komplikacjom zdrowotnym.

 

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

1. D. Jurkiewicz, W. Szyfter, K. Niemczyk i wsp., Otorynolaryngologia kliniczna, t. 1–2, Medipage, Warszawa 201.
2. H. Skarżyński, W. Narożny, Zarys otoneurologii, t. 1–2, Medical Education, Warszawa 2021.
3. J. Theissing, G. Rettinger, J.A. Werner, Otorynolaryngologia. Chirurgia głowy i szyi, Medipage, Warszawa 2014.

---