Puste jajo płodowe - przyczyny i diagnostyka - Badania Krwi
26 października 2022

Puste jajo płodowe – jakie są przyczyny i metody diagnostyczne?

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka

Ciąża bezzarodkowa jest jedną z częstszych przyczyn poronień samoistnych, u niektórych kobiet już na bardzo wczesnym etapie. Do jej rozwoju dochodzi w wyniku zapłodnienia komórki jajowej i zagnieżdżenia się pęcherzyka ciążowego, w którym jednak nie rozwija się zarodek.

Czym jest ciąża bezzarodkowa?

Ciąża bezzarodkowa, nazywana potocznie również obecnością pustego jaja płodowego, występuje w wyniku zagnieżdżenia pęcherzyka ciążowego, ale bez rozwijającego się wewnątrz zarodka. Szacuje się, iż jest ona przyczyną znacznej części poronień samoistnych, prawdopodobnie nawet połowy strat ciąży w pierwszym trymestrze. Może wtedy wystąpić krwawienie z dróg rodnych, zwykle z towarzyszącymi kurczowymi bólami brzucha. Część kobiet nie jest świadoma przebytego poronienia.

Ryzyko ciąży bezzarodkowej i poronienia wczesnej ciąży (przed 12. tygodniem) rośnie wraz z wiekiem. Poronienie dotyczy 10% kobiet w wieku 2024 lat i aż 51% u kobiet pomiędzy 40. a 44. rokiem życia.

Puste jajo płodowe – przyczyny

Dokładna etiologia rozwinięcia się ciąży bezzarodkowej nie jest do końca poznana. Zwykle opisuje się ją w szerszym kontekście czynników mogących sprzyjać wystąpieniu wczesnych poronień (zarówno ciąż zarodkowych, jak i pustego jaja płodowego). Wymienia się wśród nich:

  • anomalie chromosomowe, w tym trisomie autosomalne,
  • morfologiczne nieprawidłowości zarodka, prawdopodobnie związane z wadami chromosomowymi mogą one uniemożliwiać implantację lub powodować poronienie,
  • inne niż chromosomowe wady genetyczne zarodka sugeruje się, iż w części przypadków istnieje prawdopodobnie związek z uszkodzeniem DNA w plemniku zapładniającym komórkę jajową,
  • zaawansowany wiek matki,
  • otyłość,
  • wrodzone wady w budowie macicy (w tym macica dwurożna, przegroda macicy),
  • gruźlica,
  • choroby autoimmunologiczne,
  • zaburzenia krzepnięcia,
  • nadużywanie alkoholu,
  • choroby tarczycy.

Wystąpienie poronienia na wczesnym etapie ciąży lub obecność pustego jaja płodowego może zdarzyć się jednorazowo lub wielokrotnie u tej samej kobiety. W każdym wypadku warto skonsultować się z ginekologiem, który właściwie pokieruje diagnostyką i ewentualnym leczeniem.

Diagnostyka ciąży bezzarodkowej

Pierwszym badaniem w przypadku podejrzenia ciąży jest badanie stężenia podjednostki beta-HCG (gonadotropiny kosmówkowej) w surowicy krwi, pobranej zwykle z żyły łokciowej kobiety. Wzrost stężenia beta-HCG obserwuje się już 610 dni po zapłodnieniu komórki jajowej. Oznaczenie ma również zastosowanie w diagnostyce poronienia lub obumarcia zarodka (zmniejszenie poziomu hormonu w porównaniu do wcześniejszych badań). Powszechnie dostępne są też testy domowe, wykonywane z próbki moczu kobiety.

Do potwierdzenia obecności ciąży bezzarodkowej służy badanie ultrasonograficzne (przezbrzuszne lub przezpochwowe). Umożliwia ono uwidocznienie pęcherzyka ciążowego bez rozwijającego się wewnątrz zarodka. Rozpoznanie pustego jaja płodowego można postawić pod warunkiem, że nie stwierdza się zarodka w pęcherzyku o średnicy co najmniej 25 mm lub gdy nie uwidoczniono zarodka:

  • po co najmniej 11 dniach od USG, w którym stwierdzono obecność pęcherzyka ciążowego z ciałkiem żółtym,
  • po co najmniej 14 dniach od USG, w którym potwierdzono obecność pęcherzyka ciążowego.

Bardzo istotne jest, aby lekarz od początku w pełni poinformował pacjentkę o swoich obawach odnośnie do rozwoju zarodka i uprzedził o objawach, które mogą świadczyć o rozpoczynającym się poronieniu samoistnym. W przypadku potwierdzenia obecności ciąży bezzarodkowej może ona wymagać wsparcia bliskich, a często również pomocy psychologa.

Puste jajo płodowe – co dalej?

Potwierdzenie obecności ciąży bezzarodkowej wiąże się z koniecznością opracowania planu dalszego postępowania. Lekarz powinien wyjaśnić pacjentce możliwe warianty terapii i oprócz wskazań medycznych wziąć pod uwagę jej zdanie podczas podejmowania decyzji o leczeniu.

Wyróżnia się trzy metody postępowania po stwierdzeniu obecności pustego jaja płodowego. Są to:

  • postawa wyczekująca – oczekiwanie na wystąpienie poronienia samoistnego pod ścisłą kontrolą ginekologiczną co kilka dni; zwykle zaleca się powtarzanie badania ultrasonograficznego i obserwację zmian w poziomie stężenia podjednostki beta-HCG,
  • leczenie farmakologiczne – dopochwowe podanie 800 µg mizoprostolu ma na celu wywołanie poronienia i opróżnienie jamy macicy,
  • leczenie zabiegowe – zwykle polegające na łyżeczkowaniu jamy macicy (abrazji), czyli na wykonywanym przezpochwowo w znieczuleniu ogólnym mechanicznym złuszczeniu błony śluzowej macicy wraz z zagnieżdżonym pustym jajem płodowym. W porównaniu do dwóch wcześniejszych metod leczenie zabiegowe wiąże się ze znacznie większym ryzykiem krwawienia, zakażenia i uszkodzenia cewki moczowej w trakcie łyżeczkowania.

W każdym przypadku należy uprzedzić pacjentkę, kiedy powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza (m.in. gdy wystąpi silny ból brzucha, osłabienie, silne krwawienie z dróg rodnych).

Puste jajo płodowe – czy jest szansa na urodzenie dziecka?

Niestety, brak uwidocznienia zarodka w odpowiednio często powtarzanych badaniach ultrasonograficznych potwierdza rozpoznanie ciąży bezzarodkowej. Dla bezpieczeństwa kobiety ciąża taka musi zostać zakończona, co bywa trudnym przeżyciem dla obojga rodziców. Warto wiedzieć, iż po przebytym poronieniu kobiecie przysługuje prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego (trwającego 56 dni), w czasie którego może zadbać o swoje zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

  1. Chaudhry K., Tafti D., Siccardi M., Anembryonic Pregnancy, “StatPearls”, 2022, dostęp online: wrzesień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499938/.

O Autorze