QuantiFERON-TB Gold – co to za badanie i kiedy należy je wykonać?

QuantiFERON-TB Gold to badanie krwi, które pozwala zdiagnozować utajone zakażenie prątkiem gruźlicy. Coraz częściej wykonuje się je zamiast próby tuberkulinowej – powszechnie stosowanej metody diagnostycznej – ponieważ charakteryzuje się ono większą czułością i jest obarczone dużo mniejszym ryzykiem błędu. Sprawdź, kiedy warto wykonać taki test, na czym on polega i jak się do niego przygotować.

QuantiFERON-TB Gold – co to za badanie?

Test QuantiFERON-TB Gold to badanie diagnostyczne, które wykrywa utajone (latentne) zakażenie prątkiem gruźlicy. Jest to jedno z badań IGRA – testów uwalniania interferonów gamma. W organizmie człowieka, w którym są obecne prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis), aktywują się limfocyty T i dochodzi do syntezy interferonu. Specyficzne białka, które wykrywa omawiany test, nie są obecne w szczepionce przeciw gruźlicy i w innych prątkach niepowiązanych z tą chorobą. Dlatego badanie to uważane jest za dokładniejsze i wiarygodniejsze niż próba tuberkulinowa, którą powszechnie stosuje się w diagnostyce gruźlicy.

QuantiFERON-TB Gold w diagnostyce utajonego zakażenia gruźlicą

QuantiFERON-TB Gold to nowoczesna metoda diagnostyczna, która coraz częściej wykonywana jest razem z próbą tuberkulinową. Gruźlica wciąż występuje w Europie, gdzie współczynnik zachorowalności wynosi 10 na 100 000 osób, a w Polsce notuje się około 20 zachorowań w 100-tysięcznej populacji. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że zakażenie prątkiem gruźlicy może dotyczyć nawet 30% społeczeństwa. 

Część przypadków to zakażenia utajone, które nie dają żadnych objawów, ale mogą przekształcić się w aktywną gruźlicę i powodować takie symptomy, jak: wysoka gorączka i zwiększona potliwość (zwłaszcza w nocy), przewlekły kaszel i krwioplucie, utrata wagi. Prątki gruźlicy mogą pozostać uśpione w organizmie na wiele lat. Prześwietlenie klatki piersiowej również nie uwidacznia żadnych nieprawidłowości typowych dla gruźlicy, a osoby, których dotyczy utajone zakażenie Mycobacterium tuberculosis, nie zgłaszają żadnych niepokojących objawów. Dzięki metodom diagnostycznym, takim jak QuantiFERON-TB Gold, możliwe jest wykrycie zakażenia na wczesnym etapie i tym samym uniemożliwienie dalszego rozwoju choroby. 

Kto powinien wykonać test QuantiFERON GOLD? Wskazania

Test QuantiFERON-TB Gold wykonuje się przede wszystkim u osób, które są szczególnie narażone na rozwój choroby. W grupie ryzyka się znajdują:

• osoby, które mają obniżoną odporność;
• osoby starsze i dzieci poniżej 5. roku życia;
• pracownicy służby zdrowia, a w szczególności personel medyczny na oddziałach szpitalnych i w poradniach chorób zakaźnych;
• pacjenci, u których planowany jest przeszczep narządów;
• osoby, które są w trakcie kwalifikacji do leczenia biologicznego antagonistami TNF;
• pacjenci z chorobą nerek, u których planowana jest dializoterapia;
• chorzy na cukrzycę;
• osoby, które miały styczność z chorymi na aktywną postać gruźlicy;
• osób, które przyjechały z krajów o podwyższonym ryzyku zakażenia prątkami gruźlicy.

Test na utajone zakażenie prątkami gruźlicy warto wykonać również w przypadku, gdy na gruźlicę zachorował ktoś z domowników lub współpracowników. 

Test QuantiFERON – jak przebiega badanie?

Test QuantiFERON-TB Gold polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej lub innego miejsca, w którym naczynia są dobrze widoczne. Badanie niczym nie różni się od wizyty w laboratorium w celu wykonania profilaktycznej morfologii krwi. Jest ono mało inwazyjne, choć wielu osobom wydaje się nieprzyjemne. Po pobraniu krwi należy delikatnie ucisnąć łokieć i odpocząć w pozycji siedzącej przez parę minut. Czas oczekiwania na wynik badania wynosi 1-7 dni roboczych.

Jak przygotować się do badania QuantiFERON-TB Gold?

Na badanie QuantiFERON-TB Gold nie trzeba zgłaszać się na czczo, a pora dnia nie powinna mieć wpływu na wyniki. Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki na stałe, powinien ustalić z lekarzem prowadzącym, czy poranną dawkę leków można przyjąć zgodnie z planem, czy lepiej ją pominąć/przyjąć po badaniu. Pacjent, który został zaszczepiony przeciwko gruźlicy szczepionką BCG, nie musi obawiać się, że wynik badania będzie fałszywy. Test IGRA powinien wyjść prawidłowo u osób zaszczepionych na gruźlicę. Jeżeli pacjent wykonuje test IGRA po próbie tuberkulinowej, trzeba pamiętać, że pobranie krwi do badania QuantiFERON-TB Gold powinno nastąpić najpóźniej w dniu odczytu wyniku.

Jak interpretować wynik badania QuantiFERON-TB Gold?

W przypadku testu QuantiFERON-TB Gold wynik może być dodatni bądź ujemny. Interpretacja wyniku dokonywana jest na podstawie krzywej wzorcowej, przyjętej przez konkretne laboratorium. Wynik dodatni oznacza kontakt z prątkiem gruźlicy i wskazuje na utajone zakażenie, które może przejść w aktywną postać choroby. Ujemny wynik oznacza, że osoba badana nie zaraziła się Mycobacterium tuberculosis, nawet jeśli miała styczność z chorymi. Po otrzymaniu wyniku warto skonsultować się z lekarzem, który przedstawi dokładną interpretację badania i wskaże dalsze sposoby postępowania. 

Ukryte zakażenie prątkami gruźlicy – co dalej?

Dodatni wynik badania QuantiFERON-TB Gold wskazuje na ukryte zakażenie prątkiem gruźlicy. Ze względu na ryzyko przekształcenia formy latentnej w aktywną postać choroby lekarze zalecają leczenie, które polega na przyjmowaniu leku przez 9 miesięcy. Substancja zawarta w preparacie ma za zadanie powstrzymać dalszy rozwój utajonej gruźlicy. Pacjent może odmówić tej formy terapii, ale wtedy zaleca się częstsze wykonywanie RTG płuc, aby upewnić się, że w obrębie tego narządu nie ma zmian, które mogłyby wskazywać na rozwój gruźlicy.

W trakcie leczenia pacjent może kontynuować swoje codzienne czynności, w tym pracę zawodową i aktywność fizyczną. Niewskazane jest picie alkoholu, które wiąże się z ryzykiem uszkodzenia wątroby.

Autor: Marta Drzazga

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. A. Dembińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
2. B. Solnica, Diagnostyka laboratoryjna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.
3. W. Feleszko, Choroby układu oddechowego u dzieci, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.
4. A. Chakroun, Gruźlica wieloogniskowa, KS OmniScriptum Publishing, Londyn 2020.
5. Ulotka dla osób z utajonym zakażeniem gruźlicą, https://www.lenus.ie/bitstream/handle/10147/565677/Polish+Information+for+People+with+LTBI.pdf;jsessionid=077AEB9DB4339C6E688C16FADF96D2BF?sequence=5, dostęp 21.02.2024.

Oceń artykuł  
Średnia ocena  4,33 (3)