RBC w morfologii krwi: norma i interpretacja wyników

Morfologia krwi jest badaniem laboratoryjnym, które pozwala ocenić ilościowo i jakościowo skład i morfologię krwi obwodowej. Jednym z podstawowych parametrów ocenianych w morfologii jest RBC, czyli liczba krwinek czerwonych. Zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka liczba tych elementów morfotycznych może być niebezpieczna dla zdrowia. Jaka wartość RBC jest uznawana za prawidłową? O czym świadczy podwyższona lub obniżona liczba krwinek czerwonych? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz poniżej!

RBC w morfologii krwi – co oznacza ten skrót?

RBC (ang. red blood cells) jest skrótem stosowanym do określenia liczby krwinek czerwonych (erytrocytów) w próbce krwi. To jeden z podstawowych parametrów ocenianych w morfologii krwi. Badanie to dostarcza również innych informacji dotyczących układu czerwonokrwinkowego, m.in. o średniej objętości erytrocytów (MCV) oraz o stężeniu hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH, MCHC). Prawidłowa interpretacja wartości RBC wymaga dużego doświadczenia, dlatego wynik warto omówić z lekarzem, który oceni wszystkie parametry układu czerwonokrwinkowego w odniesieniu do objawów pacjenta i danych z badania fizykalnego.

Erytrocyty – budowa i funkcje w organizmie człowieka

Erytrocyty to pozbawione jądra elementy morfotyczne krwi. Wraz z pozostałymi komórkami krwi – leukocytami (krwinkami białymi) i trombocytami (płytkami krwi) są oceniane w badaniu morfologii krwi. Dojrzały erytrocyt ma kształt dwuwklęsłego dysku. Zapewnia mu to odpowiednią elastyczność, dzięki której swobodnie przemieszcza się wewnątrz naczyń krwionośnych. Stosunkowo duża powierzchnia krwinki czerwonej umożliwia jej sprawne pełnienie podstawowej funkcji, czyli transport gazów oddechowych w organizmie.

W warunkach fizjologicznych krwinka czerwona żyje przez mniej więcej 120 dni. W tym stosunkowo krótkim czasie nieprzerwanie krąży we krwi i dostarcza tlen z płuc do tkanek obwodowych. Transportuje również dwutlenek węgla z ustroju do pęcherzyków płucnych, skąd zostaje on usunięty wraz z wydychanym powietrzem. Erytrocyty uczestniczą ponadto w szeregu przemian metabolicznych (np. w syntezie ATP, czyli związku stanowiącego nośnik energii).

Normy RBC w zależności od wieku i płci

Do prawidłowej interpretacji wartości RBC konieczna jest znajomość zarówno wieku, jak i płci osoby badanej. Krew do badania morfologii zaleca się pobierać na czczo, w godzinach porannych. Materiał do analizy uzyskuje się najczęściej z żyły zlokalizowanej w zgięciu łokciowym. Pobieranie krwi trwa zwykle dość krótko i jest niemal bezbolesne, może jednak być źródłem pewnego dyskomfortu. Za prawidłowy uznaje się wynik RBC mieszczący się w zakresie:

• 3,5–5,0 × 106/µl w przypadku kobiet;
• 4,3–5,9 × 106/µl u mężczyzn;
• 4,5–5,8 × 106/µl u noworodków;
• 3,8–5,2 × 106/µl u niemowląt;
• 3,9–5,1 × 106/µl u dzieci [1].

Warto pamiętać, że wyniki badania morfologii krwi należy zawsze odnosić do wartości referencyjnych podanych przez laboratorium, w którym dokonano analizy. Wszelkie odchylenia od normy należy omówić z lekarzem.

Obniżone RBC w morfologii krwi – przyczyny i objawy

Obniżone RBC jest jednym ze wskaźników niedokrwistości (anemii), czyli zaburzenia dotyczącego nawet co trzeciej osoby na świecie. Częstość występowania anemii rośnie wraz z wiekiem. Na obniżenie liczby krwinek czerwonych szczególnie narażone są kobiety w wieku rozrodczym oraz spodziewające się dziecka. Wśród przyczyn zmniejszenia poziomu RBC należy wymienić m.in.: ostrą lub przewlekłą utratę krwi, choroby nerek, szpiku, zakażenia, nowotwory i niedożywienie. Wykonanie morfologii krwi jest wskazane przede wszystkim u osób, u których wystąpiły objawy anemii. Oprócz ogólnego osłabienia, zmniejszenia tolerancji wysiłku i duszności zauważalna może być też bladość skóry i jej ochłodzenie.

W diagnostyce przyczyn obniżonego RBC wykorzystuje się również inne badania laboratoryjne, w tym:

• stężenie żelaza, ferrytyny, całkowitą zdolność wiązania żelaza (TIBC);
• stężenie kwasu foliowego, poziom witaminy B12;
• rozmaz krwi (mikroskopową ocenę ilości i wyglądu elementów morfotycznych krwi);
• badania w kierunku chorób zakaźnych (m.in. zakażenia EBV, HIV, CMV);
• stężenie kreatyniny we krwi i badanie ogólne moczu;
• próby wątrobowe (stężenie bilirubiny całkowitej, aktywność aminotransferazy alaninowej i asparaginianowej, fosfatazy zasadowej i gamma-glutamylotranspeptydazy);
• stężenie TSH i FT4;
• stężenie LDH.

W zależności od podejrzewanej etiologii niedokrwistości wskazane może być również poszerzenie diagnostyki o badania obrazowe, endoskopowe (najczęściej o gastroskopię i kolonoskopię), biopsję szpiku, a w przypadku kobiet – o konsultację ginekologiczną.

Czy obniżone RBC może być groźne dla Twojego zdrowia?

Niezdiagnozowana lub nieleczona anemia może nieść poważne konsekwencje zdrowotne. W skrajnych przypadkach grozi wystąpieniem niewydolności wielonarządowej, a nawet śmierci. Przewlekłe, znaczne obniżenie liczby krwinek czerwonych bywa przyczyną zawału i zaburzeń rytmu serca. Anemia u kobiet w ciąży jest też czynnikiem ryzyka porodu przedwczesnego i niskiej masy urodzeniowej dziecka.

O czym może świadczyć podwyższone RBC?

Gdy wartość RBC przekroczy górną granicę normy, mówi się o nadkrwistości. Zbyt dużej liczbie krwinek czerwonych towarzyszy wzrost hematokrytu i stężenia hemoglobiny w morfologii krwi. Niezależnie od przyczyny nadkrwistość jest czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych i nie powinna być bagatelizowana.

Do przyczyn podwyższonego RBC w morfologii krwi należą:

• ciężkie odwodnienie, np. w wyniku intensywnych wymiotów lub biegunki;
• czerwienica prawdziwa – nowotwór mieloproliferacyjny, w którego przebiegu dochodzi do nadmiernej produkcji krwinek czerwonych;
• stany związane z podwyższonym poziomem erytropoetyny, czyli hormonu stymulującego wytwarzanie erytrocytów w szpiku kostnym:
  • choroby układu oddechowego, m.in. przewlekła obturacyjna choroba płuc;
  • wrodzone wady sinicze serca;
  • choroby nerek;
  • zatrucie tlenkiem węgla;
  • nowotwory wydzielające erytropoetynę.

Objawy nadkrwistości są zwykle mało specyficzne i mogą obejmować zmęczenie, bóle i zawroty głowy czy przemijające zaburzenia widzenia. Część osób zgłasza świąd skóry, który pojawia się po kąpieli w ciepłej wodzie.

U pacjenta z podwyższonym poziomem RBC diagnostyka obejmuje w pierwszej kolejności badanie stężenia erytropoetyny, żelaza, ferrytyny, witaminy B12 i kwasu foliowego we krwi. Konieczna jest także ocena czynności nerek oraz wątroby. W zależności od podejrzewanej przyczyny nadkrwistości lekarz może zlecić dodatkowe badania lub konsultacje z innymi specjalistami.

Dlaczego warto diagnozować i leczyć przyczynę nadkrwistości?

Nadkrwistość jest związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych (zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, niedokrwienia dystalnych części kończyn, zakrzepicy żylnej) oraz krwotocznych (np. nawracających krwotoków z nosa). U niewielkiej części pacjentów z czasem rozwija się białaczka. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia przyczynowego zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań.

Bibliografia

1. Neumeister B., Besenthal I., Bohm B., Diagnostyka laboratoryjna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2013.
2. Barbalato L., Pillarisetty L., Histology, Red Blood Cell, „StatPearls”, 2022, dostęp online: maj 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539702/.
3. Turner J., Parsi M., Badireddy M., Anemia, „StatPearls”, 2023, dostęp online: maj 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499994/.
4. Pillai A. i in., Polycythemia, „StatPearls”, 2023, dostęp online: maj 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526081/.