RDW-CV – co oznaczają wyniki badania morfologii krwi?

Badanie morfologiczne krwi pozwala na ocenę wielu parametrów, które informują o funkcjonowaniu różnych części organizmu. Jednym z nich jest RDW, czyli rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów. Jego wartość może być podawana w postaci współczynnika zmienności, czyli RDW-CV i w postaci odchylenia standardowego – RDW-SD. Parametr odgrywa ważną rolę podczas diagnozowania zaburzeń związanych z budową i rozmiarem krwinek czerwonych. Sprawdź, co oznaczają RDW-CV i RDW-SD, a także w jakich sytuacjach ich wartości mogą być podwyższone.

Czym jest badanie morfologiczne krwi?

Badanie morfologiczne krwi jest potocznie nazywane „morfologią”. Należy do podstawowych testów, które wykonuje się podczas diagnostyki wielu chorób i kontroli stanu zdrowia pacjenta. Często podstawowe parametry krwi sprawdza się także profilaktycznie, czyli bez podejrzenia choroby.

Pełne badanie morfologiczne krwi analizuje skład krwi. Dostarcza zatem informacji o ilości i budowie poszczególnych składników krwi. Niekiedy wynik badania weryfikuje się w badaniu mikroskopowym.

Z czego składa się krew?

W organizmie dorosłego człowieka znajduje się około 5–6 litrów krwi[1]. Składa się z osocza i elementów morfotycznych, do których należą:

• krwinki czerwone, czyli erytrocyty;
• krwinki białe, czyli leukocyty – tę grupę tworzą limfocyty, monocyty oraz neutrofile, bazofile i eozynofile;
• płytki krwi, czyli trombocyty.

Inne składniki krwi to m.in. hormony, rozpuszczone gazy i substancje odżywcze, np. glukoza, tłuszcze i witaminy, które są dostarczane do komórek. Znajdują się w niej także produkty przemiany materii, które muszą zostać wydalone z organizmu, np. mocznik i kwas moczowy. Krew odpowiada za ich przeniesienie z komórek do miejsc, gdzie mają zostać usunięte.

O czym mogą świadczyć zaburzenia budowy i składu erytrocytów?

Analiza ilości i wyglądu krwinek czerwonych stanowi jedną z najważniejszych części badania morfologicznego krwi. Może sugerować wiele stanów czy chorób, które dotyczą m.in. szpiku kostnego czy układu pokarmowego.

Hemoglobina

Badanie ocenia stężenie hemoglobiny (Hb), która występuje we wnętrzu erytrocytów. Wartości referencyjne dla tego wskaźnika różnią się w zależności od płci lub stanu pacjenta [1]:

• mężczyźni: 14–18 g/dl,
• kobiety: 12–16 g/dl,
• kobiety w ciąży: 11–14 g/dl.

Badanie poziomu hemoglobiny dostarcza istotnych informacji na temat funkcjonowania krwinek czerwonych. Jej obniżone stężenie może wskazywać na niedokrwistość, czyli anemię, co oznacza, że erytrocyty w mniejszym stopniu dostarczają tlen do komórek.

Liczba erytrocytów i hematokryt

Liczba erytrocytów informuje o liczbie krwinek czerwonych w 1 mikrolitrze krwi.

Wartości referencyjne: [1]

• dla mężczyzn: 4,2–5,4 mln/mikrolitr,
• dla kobiet: 3,5–5,2 mln/mikrolitr.

Hematokryt z kolei określa, jak wygląda stosunek objętości erytrocytów do pełnej krwi.

Wartości referencyjne[1]:

• mężczyźni: 40–54%,
• kobiety: 37–47%.

Liczba erytrocytów i hematokryt mogą zwiększać się np. w przebiegu czerwienicy prawdziwej. Z kolei obniżone wartości tych parametrów mogą pojawiać się np. podczas ciąży, przy niedokrwistości i w stanie przewodnienia.

Wskaźniki erytrocytowe

Wskaźniki erytrocytowe opisują dodatkowe cechy krwinek, takie jak:

• średnia objętość erytrocytów (MCV),
• średnia masa hemoglobiny w erytrocytach (MCH),
• średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach (MCHC);
• rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów (RDW).

Mają duże znaczenie przy określaniu przyczyn niedokrwistości i poszukiwaniu zaburzeń wytwarzania hemoglobiny.

Co oznacza RDW, czyli rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów?

Rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów, czyli RDW (z jęz. ang. red blood cell distribution width) dostarcza informacji na temat zróżnicowania rozmiarów poszczególnych krwinek czerwonych. Parametr ten określa, jak bardzo erytrocyty w badanej próbce różnią się od uśrednionej objętości krwinki czerwonej.

Rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów może być wyrażana jako:

• RDW-SD, czyli odchylenie standardowe (z jęz. ang. standard deviation) – wyrażane w jednostkach objętości, czyli femtolitrach [fl];
• RDW-CV – tzn. współczynnik zmienności (coefficient of variation) – określany w procentach [%].

Kiedy warto wykonać oznaczenie RDW-CV?

Badanie RDW-CV stanowi jeden z elementów badania morfologii krwi. Oznaczenie tego parametru ma szczególnie duże znaczenie przy podejrzeniu zaburzeń liczby i budowy czerwonych krwinek, np. w przypadku anemii czy wrodzonych chorób, takich jak talasemia.

Anemia może pojawiać się, gdy we krwi krąży niewystarczająca liczba krwinek czerwonych lub wtedy, gdy w ich wnętrzu znajduje się zbyt mało hemoglobiny. Do podstawowych objawów anemii zalicza się:

• długotrwałe zmęczenie,
• bladość skóry,
• zmniejszoną tolerancję wysiłku,
• duszność,
• podwyższoną czynność akcji serca (tachykardię).

Jakie są prawidłowe wartości RDW?

Wartości referencyjne dla rozpiętości rozkładu objętości erytrocytów (RDW) mogą różnić się w zależności od laboratorium, które wykonywało oznaczenie. Zwykle jednak znajduje się w granicach:

• dla RDW-CV : 11–15 % [3];
• dla RDW-SD: 37–47 fl [2].

Wartości referencyjne dla RDW pozostają takie same w przypadku kobiet w ciąży.

O czym może świadczyć podwyższona wartość RDW-CV?

Podwyższona wartość wskaźnika RDW-CV świadczy o dużym zróżnicowaniu w rozmiarach erytrocytów w badanej próbce krwi. Stan ten określa się jako anizocytoza.

Istnieje wiele przyczyn, które mogą powodować podwyższenie wartości RDW-CV i RDW-SD. Najczęściej anizocytoza pojawia się na skutek anemii związanej z niedoborami żelaza lub też po nasilonych krwotokach. Może także rozwijać się w przebiegu anemii wynikającej z innych przyczyn, np. z powodu niedoboru kwasu foliowego oraz witaminy B12, występującej w związku z zespołami mielodysplastycznymi czy rozpadem krwinek.

Inne przyczyny, które mogą powodować podwyższone wartości RDW-CV i RDW-SD, to:

• wiek – RDW-CV wzrasta u osób powyżej 60 r.ż.;
• płeć – wartości tego parametru mogą być wyższe u kobiet;
• zespół metaboliczny – problemy składające się na tę jednostkę, np. dyslipidemia, wiążą się także z podwyższonymi wartościami RDW-CV. Z tego względu trwają badania nad ustaleniem związku między wartościami RDW a ryzykiem występowania chorób sercowo-naczyniowych;
• wrodzone zaburzenia budowy krwinek czerwonych, np. talasemia czy sferocytoza;
• nasilone stany zapalne;
• intensywny wysiłek fizyczny;
• transfuzja, czyli przetoczenie krwi;
• choroby nowotworowe, w szczególności te związane z zaburzeniami pracy układu krwiotwórczego;
• przewlekła niewydolność wątroby;
• choroby immunologiczne;
• zbyt intensywna suplementacja kwasu foliowego lub witaminy B12 podczas leczenia niedokrwistości megaloblastycznej.

O czym może świadczyć obniżona wartość RDW-CV?

Obniżone RDW-CV informuje o braku istotnych różnic w rozmiarze krwinek czerwonych w badanej próbce krwi. Nie należy do stanów patologicznych, dlatego zwykle taki wynik nie daje powodów do niepokoju.

Aby ustalić przyczyny występowania podwyższonych, a rzadziej także obniżonych wartości RDW-CV i RDW-SD w badaniu morfologii krwi, należy wziąć pod uwagę również inne wyniki badań i ogólny stan zdrowia chorego. Z tego powodu, w przypadku nieprawidłowości w badaniu morfologicznym krwi, warto skonsultować się z lekarzem. Specjalista prawidłowo zinterpretuje wyniki, zestawiając je także z innymi parametrami. Jeżeli pojawi się taka potrzeba, lekarz zaplanuje również dalszą diagnostykę i leczenie.

 

 

Autor: Monika Nowakowska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1672–1678.
2. K. Kowalczuk i in., Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku, t. III, wyd. 1, Wydawnictwo „Duchno”, Białystok 2017, s. 22.
3. N. Li , H. Zhou, Q. Tang, Red Blood Cell Distribution Width: A Novel Predictive Indicator for Cardiovascular and Cerebrovascular Diseases, „Disease Markers” 2017.

---