Rodzaje antykoncepcji – naturalna, mechaniczna, chemiczna, chirurgiczna i hormonalna

Poszczególne rodzaje antykoncepcji mają określony wskaźnik skuteczności, czyli zdolność do zapobiegania zapłodnieniu. Najbardziej popularną metodą wśród kobiet jest antykoncepcja hormonalna, a dokładnie tabletki jedno- lub dwuskładnikowe. Mężczyźni najczęściej decydują się na prezerwatywy.

Wybierając metodę regulacji płodności, najczęściej bierzemy pod uwagę takie cechy, jak: wysoka skuteczność, łatwe stosowanie, brak negatywnego wpływu na organizm, niskie koszty. Osoby niegotowe na posiadanie potomstwa mają do wyboru kilka rodzajów antykoncepcji – od hormonalnej, przez chemiczną, mechaniczną, chirurgiczną, na naturalnej kończąc. Sprawdź, jakie są formy zabezpieczeń antykoncepcyjnych.

Rodzaje antykoncepcji dla mężczyzn

Mężczyźni mają znacznie bardziej ograniczone możliwości wyboru metod antykoncepcyjnych w porównaniu z kobietami. W Polsce mogą zdecydować się na:

• antykoncepcję mechaniczną – prezerwatywy to bez wątpienia najbardziej popularny rodzaj antykoncepcji stosowanej przez pary. Zapewniają ochroną zarówno przed zapłodnieniem, jak i przed schorzeniami przenoszonymi drogą płciową. Na rynku dostępny jest szeroki wybór prezerwatyw, które różnią się nie tylko rozmiarem, ale też zapachem, kolorem, obecnością specjalnych wypustek, zawartością środka plemnikobójczego. Najczęściej wybierane są prezerwatywy lateksowe, ale osoby z alergią na ten materiał mogą zdecydować się na syntetyczną żywicę AT-10 lub poliizopren. Wskaźnik Pearla dla prezerwatyw wynosi 7–14;
• antykoncepcję chirurgiczną – wymienia się tutaj wazektomię (przecięcie jednego lub dwóch nasieniowodów; po zabiegu dochodzi do wytrysku, ale w ejakulacie nie powinno być plemników) i sterylizację (usunięcie gonad). Pierwsza metoda ma charakter odwracalny, a drugą określa się zwyczajowo jako ubezpłodnienie i nie można jej cofnąć. Wskaźnik Pearla dla wazektomii wynosi 0,1–0,15, a dla sterylizacji 0.

Trwają prace nad nowymi rodzajami środków antykoncepcyjnych dla mężczyzn. Możliwe, że w niedalekiej przyszłości będą mogli oni korzystać z antykoncepcji hormonalnej w formie tabletek lub zastrzyków. Produkty te składają się głównie z testosteronu i progestagenu. Ich zadaniem jest redukcja liczby plemników w ejakulacie, która wraca do normy po średnio 3–4 miesiącach od zaprzestania ich używania. Oba hormonalne rozwiązania są na etapie badań i nie sposób określić poziomu ich skuteczności.

Rodzaje antykoncepcji dla kobiet

W przypadku kobiet wybór metod antykoncepcyjnych jest zdecydowanie większy. Wyróżnić można:

• antykoncepcję hormonalną – to bez wątpienia najczęstszy rodzaj antykoncepcji, na którą decydują się kobiety. Polega ona na dostarczaniu do organizmu hormonów mających za zadanie zahamować owulację oraz utrudnić przedostanie się plemników do żeńskiego układu rozrodczego. Wymienia się kilka rodzajów antykoncepcji hormonalnej, w tym: plastry, zastrzyki, implanty podskórne, krążki dopochwowe, tabletki antykoncepcyjne jedno- lub dwuskładnikowe. Poszczególne rozwiązania zawierają różny poziom hormonów. Wskaźnik Pearla dla metod hormonalnych wynosi 0,01–0,54. Należy zaznaczyć, że przeciwwskazaniem do stosowania pigułek antykoncepcyjnych są choroby wątroby, dlatego kobiety decydujące się na ten rodzaj antykoncepcji powinny wykonać próby wątrobowe;
• antykoncepcję chemiczną – wymienia się tutaj: żele, pianki, gąbki, aerozole, globulki, kremy itd. Głównym zadaniem tych produktów jest ograniczenie ruchliwości lub żywotności męskich komórek rozrodczych. Niekiedy dodatkowo preparaty zagęszczają śluz, dzięki czemu plemnikom gorzej jest dostać się do komórki jajowej. Wskaźnik Pearla dla antykoncepcji chemicznej wynosi 6–26;

• antykoncepcję chirurgiczną – operację podwiązania jajowodów. Fachowo zabieg ten określa się jako salpingektomię. Podobnie jak w przypadku męskiej sterylizacji nie można go odwrócić. Wskaźnik Pearla dla salpingektomii wynosi 0;
• antykoncepcję mechaniczną – jedną z tego typu metod regulacji poczęć jest prezerwatywa, jednak w porównaniu do męskiej cieszy się ona znacznie mniejszym zainteresowaniem. Nazywana bywa femidomem. Wskaźnik Perla dla damskiej prezerwatywy waha się między 5 a 21. Drugi rodzaj antykoncepcji mechanicznej dla pań to wkładka domaciczna. Aplikowana w macicy, ma za zadanie wywołać reakcję zapalną i cytotoksyczną na obecność plemników. Może być pokryta miedzią, lewonorgestrelem, srebrem. Wskaźnik Pearla dla wkładki hormonalnej wynosi 0,1–0,2, a dla niehormonalnej szacowany jest na 0,6–0,8. Trzeci rodzaj antykoncepcji mechanicznej dla kobiet to kapturek dopochwowy, którym zakrywa się szyjkę macicy. Wskaźnik Pearla dla tzw. diafragm wynosi 12–20. Niektóre kapturki zawierają dodatkowo środek plemnikobójczy i w ich przypadku wskaźnik Pearla szacowany jest na 4–10;
• antykoncepcję naturalną – to rozwiązanie dobre dla kobiet, które doskonale znają swoje ciało. Wyróżnia się kilka metod, w tym termiczną – pomiar temperatury w pochwie. Jest ona niższa w pierwszej fazie cyklu i rośnie w drugiej o około 0,3 stopnia. Ryzyko zapłodnienia spada od czwartego dnia wyższej temperatury i utrzymuje się do menstruacji. Wskaźnik Pearla dla metody termicznej wynosi 0,8–1,4. W metodzie Billingsa dokonuje się obserwacji śluzu szyjkowego. Po miesiączce następują dni suche. Śluz niepłodny jest gęsty, z czasem zamienia się na płodny – śliski i przezroczysty, a średnio 4 dni po owulacji znowu staje się gęsty. Wskaźnik Pearla dla metody Billingsa wynosi 0,9–12. Połączeniem ww. naturalnych rodzajów antykoncepcji jest metoda objawowo-termiczna, dla której wskaźnik Pearla wynosi 0,2–6. Do metod naturalnych zalicza się tzw. komputer cyklu, zwany też antykoncepcyjnym, który pozwala precyzyjnie określić dni płodne i niepłodne. Stanowi dobrą alternatywę dla zwykłego kalendarzyka.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, PZWL, Warszawa 2015.
2. R. Dębski, Antykoncepcja – metody zapobiegania niepożądanej ciąży. Część II. Medyczne (nienaturalne) metody zapobiegania niepożądanej ciąży, „Ginekologia Polska” 2007, nr 78, s. 834–841.
3. P.I. Jabłońska i wsp., Analiza porównawcza metod antykoncepcyjnych stosowanych przez studentki z dwóch wybranych regionów Polski, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2019, t. 9, nr 4, s. 285–292.
4. M. Król, Wpływ antykoncepcji hormonalnej na organizm kobiety, „Kosmetologia Estetyczna” 2018, t. 7, nr 3, s. 289–294.

Oceń artykuł