Rola estradiolu w organizmie kobiety

Estradiol jest hormonem płciowym o najwyższej aktywności biologicznej ze wszystkich estrogenów. Odpowiada za prawidłowy przebieg dojrzewania płciowego u kobiety, jest niezbędny do zapłodnienia komórki jajowej i zaistnienia ciąży. Pełni ważną rolę w procesach metabolicznych, a także zapobiega wystąpieniu osteoporozy. Sprawdź, jakie są objawy zaburzeń stężenia estradiolu i co może być ich przyczyną.

Czym jest estradiol?

17-beta-estradiol stanowi jeden z trzech estrogenów w organizmie. Pozostałe dwa – estron i estriol – charakteryzują się mniejszą aktywnością biologiczną, dlatego nie są tak ważne w diagnostyce jak estradiol. 17-beta estradiol jest wytwarzany w jajnikach, łożysku oraz w wyniku obwodowego przekształcania z estronu i androgenów (androstendionu, testosteronu). 

Funkcje estrogenów w organizmie

Estrogeny, w tym 17-beta-estradiol, pełnią bardzo istotne funkcje w organizmie. Ich prawidłowe wydzielanie u kobiet warunkuje rozwój cech płciowych, którymi są:

• drugorzędowe cechy płciowe:
• jajowody,
• macica,
• pochwa,
• srom,
• łechtaczka,
• trzeciorzędowe cechy płciowe:
• rozwój gruczołów sutkowych,
• owłosienie ciała typowe dla kobiet,
• specyficzne rozłożenie tkanki tłuszczowej,
• wysoka barwa głosu.

W cyklu menstruacyjnym estrogeny powodują proliferację endometrium (błony śluzowej macicy), powodują zwiększenie masy mięśniowej macicy i wzmagają czynność perystaltyczną jajowodów, istotną dla przemieszczania się komórki jajowej w kierunku macicy. Ułatwiają penetrację plemników poprzez rozluźnienie mięśni szyjki macicy i pobudzanie wydzielania rzadkiego, przezroczystego śluzu w drogach rodnych. Estrogeny wpływają na nabłonek pochwy, powodując jego wzrost i stymulując złuszczanie. Właściwy poziom 17-beta-estradiolu warunkuje obecność prawidłowego popędu płciowego u kobiet (libido). Jest także niezbędny do przygotowania gruczołów sutkowych do procesu laktacji.

Estrogeny istotnie wpływają na procesy metaboliczne w organizmie, ponieważ:

• regulują wytwarzanie białek, tłuszczów i składników kwasów nukleinowych;
• powodują zwiększenie syntezy czynników krzepnięcia zależnych od witaminy K (II, VII, IX, X) oraz zmniejszenie stężenia fibrynogenu i antytrombiny, co oznacza większe ryzyko zakrzepicy u osób z podwyższonym stężeniem estrogenów;
• zmniejszają ryzyko osteoporozy poprzez pobudzenie procesu tworzenia kości i zahamowanie ich niszczenia;
• zwiększają elastyczność tkanek;
• pozytywnie wpływają na nastrój i stan psychiczny.

Estradiol – normy

Wartości referencyjne 17-beta-estradiolu są zależne od płci badanej osoby, fazy cyklu menstruacyjnego oraz okresu życia kobiety:

• okres przedpokwitaniowy – poniżej 20 pg/ml,
• faza folikularna cyklu menstruacyjnego – 30–200 pg/ml,
• owulacja – 200–400 mg/ml,
• faza lutealna cyklu menstruacyjnego – 100–200 pg/ml,
• okres po menopauzie – poniżej 20 pg/ml,

U mężczyzn stężenie 17-beta-estradiolu nie powinno przekraczać 40 pg/ml.

Poziom estradiolu – u kogo badać?

Stężenie 17-beta-estradiolu powinno zostać oznaczone w przypadku:

• zaburzeń cyklu miesiączkowego niewynikających z ciąży – krwawienia miesięczne zbyt częste (cykl krótszy niż 21 dni) lub zbyt rzadkie (cykl dłuższy niż 35 dni), brak miesiączek,
• nieprawidłowego przebiegu pokwitania u dziewcząt,
• oceny czynności wydzielniczej jajników,
• indukcji owulacji metodami farmakologicznymi,
• oceny zasadności włączenia hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie,
• podejrzenia zmian nowotworowych jajników.

Wyniki oznaczeń powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem ginekologiem. Diagnostyka powinna się opierać także na badaniu ginekologicznym oraz badaniach obrazowych (przede wszystkim ultrasonografii).

Wysoki poziom estradiolu – przyczyny

Podwyższone stężenie estradiolu u kobiet powinno być zawsze przyczyną do wizyty w poradni ginekologicznej i pogłębienia diagnostyki. W niektórych sytuacjach do rozpoznania wystarczy szczegółowy wywiad z pacjentką – wysoki poziom estradiolu może wynikać z przyjmowania zbyt wysokich dawek hormonów i w takim przypadku leczenie powinno zostać zmodyfikowane pod kontrolą lekarza. Podwyższone wyniki obserwuje się także w trakcie hormonalnej indukcji owulacji i fizjologicznie w okresie okołoowulacyjnym. Badanie USG narządu rodnego powinno być wykonane celem wykluczenia guzów jajnika, które mogą być przyczyną wysokiego poziomu 17-beta-estradiolu. W przypadku stwierdzenia zmiany nowotworowej na jajniku pomocne jest oznaczenie markerów nowotworowych Ca125 i HE4 oraz wykonanie testu ROMA (określenie ryzyka złośliwości zmiany ogniskowej jajnika). Inne przyczyny wysokiego stężenia estradiolu to choroby wątroby, w tym marskość, przerost lub nowotwory nadnerczy.

Niskie stężenie estradiolu – u kogo występuje?

Obniżenie poziomu 17-beta estradiolu występuje fizjologicznie u kobiet po okresie menopauzy. Inne przyczyny niskiego stężenia hormonu to:

• pierwotna niewydolność jajników – może być skutkiem nieprawidłowego rozwoju gonad w okresie życia płodowego lub przebytego leczenia przeciwnowotworowego (chemio- lub radioterapii),
• wtórna niewydolność jajników – w przebiegu chorób przysadki mózgowej i podwzgórza (m.in. zmiany niedokrwienne, nowotworowe), chorób autoimmunologicznych lub podczas przyjmowania leków powodujących zahamowanie owulacji.

U mężczyzn niskie stężenie estradiolu jest stwierdzane po usunięciu lub urazie jąder oraz w przebiegu zapalenia gonad.

 

Chcesz poznać więcej medycznych ciekawostek? Sprawdź artykuły na: https://medsowa.pl/

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, tom 2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015.
2. B. Neumeister i in., Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny, Edra Urban & Partner, Wrocław 2013, s. 369–370.

---