Celiakia, czyli choroba trzewna, jest chorobą autoimmunologiczną, występującą u predysponowanych genetycznie osób pod wpływem działania glutenu zawartego w jedzeniu. Prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego w jelicie cienkim, zaniku kosmków jelitowych i związanych z tym zaburzeń wchłaniania. Określenie miana przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej jest jednym z podstawowych badań w diagnostyce tego schorzenia.
Czym jest celiakia?
Celiakia, zwana także glutenozależną chorobą trzewną, jest chorobą autoimmunologiczną, prowadzącą do przewlekłego zapalenia błony śluzowej jelita cienkiego. Schorzenie rozwija się u osób genetycznie predysponowanych w wyniku nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na gluten zawarty w jedzeniu (przede wszystkim w zbożach).
Szacuje się, iż objawowa celiakia dotyczy 1/3345, natomiast bezobjawowa aż 1/100–300 osób. Choroba atakuje częściej kobiety, a rozpoznanie jest zwykle stawiane w dzieciństwie. Charakterystyczne dla celiakii jest występowanie swoistych przeciwciał: przeciwko transglutaminazie tkankowej (anty-tGT; anty-tTG), przeciwendomyzjalnych, przeciwko deamidowanym peptydom gliadyny.
Celiakia – objawy choroby
Objawy celiakii zarówno u dorosłych, jak i dzieci są mało specyficzne i obejmują symptomy ze strony przewodu pokarmowego oraz z innych układów i narządów. U chorych mogą wystąpić:
- przewlekła biegunka, rzadziej zaparcia,
- ból brzucha,
- nudności, wymioty,
- zmniejszenie masy ciała,
- nawracające owrzodzenia w jamie ustnej,
- niedokrwistość,
- zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
- bóle głowy,
- depresja,
- objawy neurologiczne (m.in. padaczka),
- opryszczkowe zapalenie skóry.
Przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej – badanie
Przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej są badane metodą ELISA w surowicy krwi. Oznaczenie można wykonać w dwóch klasach przeciwciał: IgA i IgG. Nie jest określona uniwersalna norma anty-tTG – wartości referencyjne są zależne od rodzaju wykonanego testu, dlatego wynik należy zawsze odnosić do norm podanych przez dane laboratorium.
Dodatni wynik anty-tGT – co oznacza?
Dodatni wynik badania na obecność przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej może świadczyć o:
- celiakii,
- nietolerancji glutenu,
- chorobie Duhringa (rzekomoopryszczkowym zapaleniu skóry, często towarzyszącym celiakii).
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Gajewski P. i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.
- Parzanese I. i in., Celiac disease: From pathophysiology to treatment, „World Journal of Gastrointestinal Pathophysiology” 2017, dostęp online: czerwiec 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5437500/.
