Siniaki na ciele – jakie choroby predysponują do ich powstawania?

Siniaki na ciele to miejscowe przebarwienia skóry w wyniku podskórnego wylewu krwi. Zmiany te są powszechnie spotykane. W większości przypadków są stanem niegroźnym, powstałym na skutek różnego rodzaju urazów mechanicznych. Jednak skłonność do ich rozwoju może stanowić objaw chorobowy.

Siniaki pojawiają się w różnych miejscach na ciele. Niektórzy wykazują predyspozycje do ich tworzenia się, co związane jest z kruchością naczyń, niedoborem witamin C i K czy zażywanymi lekami. Sprawdź, jakie zaburzenia zdrowotne mogą objawiać się łatwością w tworzeniu się siniaków na ciele.

Czym są siniaki?

„Siniak” to potoczne określenie podbiegnięcia krwawego. Stan ten najogólniej przedstawić można jako nasączenie krwią tkanki (na podobieństwo gąbki), do którego dochodzi na skutek uszkodzenia naczynia krwionośnego. Początkowo siniak na ciele ma kolor czerwony. Z czasem zmienia barwę na siną, następnie na brunatnożółtą, po czym znika bez śladu. Zmiana koloru siniaka wiąże się z procesem rozkładu hemoglobiny (białka znajdującego się w krwinkach czerwonych, które odpowiedzialne jest za transport tlenu i dwutlenku węgla), zawartej w wynaczynionych erytrocytach. Siniaki łatwo ulegają resorpcji, czyli wchłonięciu. Zwykle znikają po 7–10 dniach. Jeśli pojawiają się bez konkretnej przyczyny lub w wyniku niewielkiego urazu, mogą świadczyć o toczącej się w organizmie chorobie.

Co sprzyja powstawaniu siniaków na ciele?

Łatwość powstawania siniaków na ciele może być cechą osobniczą, związaną z uwarunkowaną genetycznie kruchością naczyń. Bywa podyktowana przyjmowanymi lekami, takimi jak: kortykosteroidy, kwas acetylosalicylowy (tzw. aspiryna), tiklopidyna, klopidogrel, ibuprofen, środki rozrzedzające krew (np. heparyna), związki z grupy antagonistów witaminy K (warfaryna, acenokumarol). Większą skłonność do powstania siniaków wykazują osoby z niedostatecznym poziomem witamin C i K. Pierwsza z nich wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, tym samym ograniczając ryzyko ich pęknięcia, a druga bierze udział w aktywacji białek potrzebnych do prawidłowego krzepnięcia krwi. Dodatkowo w przypadku kobiet w czasie krwawienia miesiączkowego pojawiające się siniaki na ciele spowodowane są osłabionymi wtedy naczyniami krwionośnymi, które łatwiej ulegają uszkodzeniu.

Siniaki na ciele – niedobór płytek krwi

Jedną z możliwych przyczyn siniaków na ciele jest niedobór płytek krwi, czyli tzw. trombocytów, które biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Niski poziom tych elementów morfotycznych krwi może być spowodowany wieloma czynnikami, w tym m.in.:

• niedoborem witaminy B12 i kwasu foliowego, 
• niedokrwistością aplastyczną, 
• uszkodzeniem szpiku przez promieniowanie jonizujące,
• infekcjami wirusowymi (np. różyczką, mononukleozą zakaźną),
• nadużywaniem alkoholu,
• długotrwałym przyjmowaniem niektórych leków (np. heparyny, chininy, chinidyny, karbamazepiny),
• chorobami nowotworowymi (np. białaczką, zespołami mielodysplastycznymi).

Aby oznaczyć poziom płytek, wystarczy wykonać morfologię. W zależności od stopnia intensywności niedoboru płytek krwi wyróżnia się:

• małopłytkowość łagodną – 50 × 109/l–150 × 109/l,
• małopłytkowość umiarkowaną – 30 × 109/l–50 × 109/l,
• małopłytkowość ciężką – mniej niż 30 × 109/l [1].

Tworzenie się siniaków na ciele a choroby nerek

Kolejną możliwą przyczyną siniaków na ciele jest niewydolność nerek. Stan ten charakteryzuje się uszkodzeniem lub zmniejszeniem ilości komórek nerkowych, zwanych też nefronami. Do niewydolności nerek doprowadzić mogą m.in.: cukrzyca (jej powikłaniem jest cukrzycowa choroba nerek), kłębuszkowe zapalenie nerek, nefropatia nadciśnieniowa, wielotorbielowate zwyrodnienie nerek, nefropatia niedokrwienna. Poza łatwym tworzeniem się siniaków na ciele w przebiegu niewydolności nerek obserwuje się objawy, takie jak:

• osłabienie i zmęczenie,
• utrata masy ciała,
• nadciśnienie tętnicze,
• brak apetytu, czkawka, nudności, wymioty, 
• zmniejszenie objętości moczu lub potrzeba oddawania moczu w nocy,
• obrzęki wokół kostek i podudzi,
• świąd skóry, wypryski,
• bezsenność.

Zasinienia na ciele a choroby wątroby

Częste siniaki na ciele i krwawienia niezwiązane z urazami mogą wskazywać na schorzenia wątroby. Przykładowo w przebiegu pierwotnego zapalenia dróg żółciowych, zwanego dawniej pierwotną żółciową marskością wątroby, obserwuje się:

• uczucie przewlekłego zmęczenia,
• świąd skóry, zmiany skórne w okolicach oczodołów (żółtaki),
• skłonność do powstawania siniaków na całym ciele, 
• obrzęki kończyn,
• krwawienie z dziąseł i nosa,
• wraz z zaawansowaniem choroby pojawiają się żółtaczka i wodobrzusze.

U podłoża choroby leży długotrwały proces uszkadzania cholangiocytów. To komórki drobnych przewodzików żółciowych. Stan ten ma najprawdopodobniej charakter autoimmunologiczny. W jego konsekwencji dochodzi do upośledzenia wydzielania żółci z wątroby. Przydatne w ocenie funkcji wątroby jest badanie PT, czyli czasu protrombinowego.

Siniaki i wybroczyny na ciele – zaburzenia krzepnięcia krwi

Sińce na ciele pojawiają się łatwo w przebiegu schorzeń związanych z zaburzeniami krzepnięcia krwi. Wśród bardziej znanych spośród nich wymienia się hemofilię. To choroba wrodzona. Charakterystyczne jest dla niej zmniejszenie aktywności lub niedobór czynników krzepnięcia. W hemofilii typu A chodzi o czynnik VIII, w hemofilii typu B – czynnik IX, w hemofilii typu C – czynnika XI (czynnik Rosenthala). Poza skłonnością do tworzenia się siniaków na obraz kliniczny hemofilii składają się krwiomocz oraz trudne do opanowania krwawienia z nosa, a nawet do mięśni i stawów.

Inną chorobą przebiegającą z zaburzeniem krzepliwości krwi jest choroba von Willebranda, uważana za najczęściej występującą wrodzoną skazę krwotoczną. Rozwija się w wyniku niedoboru osoczowego czynnika krzepnięcia. Dla jego określenia stosuje się również nazwę czynnik von Willebranda. Odpowiada on za zlepianie się płytek krwi i ochronę czynnika krzepnięcia VIII. W przebiegu choroby von Willebranda obserwuje się (oprócz sińców na ciele występujących bez wyraźnej przyczyny) przedłużające się i obfite menstruacje, krwawienia z nosa, krwotoki po zabiegach, a w ciężkich postaciach wylewy do stawów i mięśni, krwotoki z przewodu pokarmowego.

Od czego powstają siniaki na ciele? Zaburzenia naczyniowe

Mówiąc o możliwych przyczynach siniaków na ciele, należy wspomnieć o zaburzeniach naczyniowych, określanych również skazami naczyniowymi. Wymienia się wśród nich zaburzenia:

• wynikające z osłabienia naczyń włosowatych i otaczających je tkanek, np. amyloidoza, nieprawidłowości tkanki łącznej (zespół Ehlersa-Danlosa), purpura starcza, hiperkortycyzm, zaburzenia struktury kolagenu (szkorbut), nierównowaga hormonalna (łatwe siniaczenie się u kobiet),
• związane ze zwiększeniem ciśnienia w naczyniach, do czego może dojść w wyniku wymiotów, dźwigania ciężarów, zastoju żylnego, kaszlu, porodu,
• zapalenia małych i średnich naczyń, jak plamica Henocha i Schönleina, guzkowe zapalenie tętnic. Za stan ten odpowiadać mogą również choroby nowotworowe lub przyjmowanie niektórych leków,
• plamice związane z zakażeniami, np. w przebiegu infekcji paciorkowcowych, meningokokowych, pałeczką Salmonella, sepsy pneumokokowej,
• skazy naczyniowe, związane ze zmianami zakrzepowo-zatorowymi,
• inne zmiany naczyniowe, cechujące się obecnością siniaków na ciele, w tym np. naczyniaczki wiśniowe, ataksja-teleangiektazja, dziedziczna naczyniakowatość krwotoczna (choroba Rendu-Oslera-Webera), zespół CREST.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

 

Bibliografia

1. A. Brzozowski, A. Jaroszyński, Małopłytkowości wrodzone i nabyte, „Family Medicine & Primary Care Review” 2012, t. 14, nr 4, s. 582–585.
2. K. Sułek, Wybroczyny i siniaki – pierwsze kroki diagnostyczne, „Lekarz POZ” 2018, nr 3, s. 174–178.
3. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.

---