Spis treści:
Antykoncepcja hormonalna powszechnie jest stosowana od lat 60. XX wieku. Szacuje się, że z tego rodzaju zabezpieczenia korzysta około 100 milionów kobiet na świecie. Od lat 90. XX wieku antykoncepcja doustna jest przedmiotem wielu badań i jej długofalowego wpływu na organizm człowieka. Jakie skutki uboczne powoduje stosowanie tabletek antykoncepcyjnych?
Tabletki antykoncepcyjne a skutki uboczne
Szacuje się, że około 100 milionów kobiet na świecie przyjmuje antykoncepcję doustną. Najczęściej po tę formę zabezpieczenia sięgają kobiety w wieku od 25 do 34 lat. Większa część kobiet stosuje tabletki nieprzerwanie przez 1–5 lat. Zauważalny jest również spadek liczby pacjentek sięgających po antykoncepcję hormonalną. Wynika to z obawy przed wystąpieniem skutków ubocznych w postaci tymczasowych dolegliwości, a nawet groźnych chorób. Brak dostatecznej liczby badań i niejednoznaczność wyników w kwestii niektórych skutków ubocznych stosowania tabletek antykoncepcyjnych wskazuje na konieczność dalszego i dokładniejszego analizowania tematu oddziaływania syntetycznych hormonów na organizm kobiety.
Skutki uboczne stosowania tabletek antykoncepcyjnych
Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych (jak każdego leku) obarczone jest ryzykiem rozwoju wielu działań niepożądanych. Zawarte w preparatach hormony nie tylko oddziałują na układ płciowy, ale też mają wpływ na cały organizm kobiety. Jednym z najczęściej występujących skutków ubocznych, którym obarczona jest duża grupa pacjentek, okazuje się wzrost ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Do najpoważniejszych działań niepożądanych należy natomiast wzrost ryzyka zachorowalności na nowotwory, szczególnie raka szyjki macicy i raka gruczołów sutkowych. Naukowcy wskazują ponadto na równie niebezpieczny skutek uboczny, jakim są zaburzenia w gospodarce węglowodanowo-lipidowej.
W tym miejscu należy podkreślić, iż istnieje szereg przeciwwskazań do przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych. Przed zastosowaniem środków pacjentka powinna przeprowadzić wiele badań laboratoryjnych, m.in. z uwzględnieniem poziomu glukozy we krwi (stężenie glukozy pozwala określić prawidłowość pracy układu hormonalnego).
Pozostałe najczęściej diagnozowane skutki uboczne stosowania tabletek antykoncepcyjnych przedstawiają się następująco:
- układ pokarmowy – kamica pęcherzyka żółciowego, przyrost masy ciała, ból brzucha, nudności, wymioty;
- układ nerwowy – zawroty i ból głowy, przewlekłe zmęczenie, udar mózgu, zespół cieśni nadgarstka, stany depresyjne;
- układ moczowo-płciowy – przewlekłe infekcje pochwy, zaburzenia popędu płciowego, bolesność gruczołów sutkowych lub całych piersi, krwawienia międzymiesiączkowe;
- układ sercowo-naczyniowy – choroba zakrzepowo-zatorowa, zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze.
Wpływ tabletek antykoncepcyjnych na skórę
Tabletki antykoncepcyjne ze względu na zawarte w nich hormony stosowane są w leczeniu wielu chorób dermatologicznych. Jedną z takich substancji są estrogeny, które biorą bezpośredni udział w funkcjonowaniu skóry. Hormony te utrzymują prawidłowy poziom nawilżenia i grubości skóry, opóźniają procesy starzenia i minimalizują ich widoczność. Niedobór estrogenów przyczynia się m.in. do spadku ilości kolagenu w skórze, co skutkuje wiotkością, brakiem elastyczności i nadmierną suchością skóry. Pozytywnym skutkiem działania estrogenów jest wzmacnianie procesów regeneracji skóry, szczególnie w przebiegu chorób zapalnych. Estrogeny mają również pozytywny wpływ na kondycję włosów. Sprawiają, że te stają się bardziej lśniące, gęste i mocniejsze. Dlatego też tabletki mogą być użyte w terapii łysienia androgenowego. Wadą takiej terapii jest działanie czasowe. Po odstawieniu preparatów problem nadmiernej utraty włosów nawraca. Hormonalne środki antykoncepcyjne są krótkotrwale stosowane również w przebiegu leczenia trądziku pospolitego.
Regularne zażywanie antykoncepcji hormonalnej wiąże się z występowaniem szeregu skutków ubocznych, również o podłożu dermatologicznym. W toku badań jest wpływ środków hormonalnych na rozwój czerniaka. Badania z lat 90. XX wieku wskazują na zwiększenie ryzyka zachorowalności na skutek 5-letniego przyjmowania antykoncepcji hormonalnej. Najnowsze badania natomiast nie potwierdzają tej teorii, ale też jej nie zaprzeczają.
Do innych działań niepożądanych doustnych środków hormonalnych zaliczane są:
- skłonność do przewlekłych obrzęków skóry;
- hiperpigmentacja;
- zwiększone ryzyko rozwoju rumienia guzowatego;
- porfiria skórna późna;
- rogowacenie ciemne;
- suchość skóry,
- łojotok;
- fotoalergia;
- zwiększenie wrażliwości skóry;
- przebarwienia skórne;
- nadmierne wypadanie włosów;
- rozdwajanie paznokci.
Autor: Emilia Kruszewska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- M. Stuła, B. Strzelec, J. Gawryś, Wpływ doustnych środków antykoncepcyjnych na stan skóry, „Kosmetologia Estetyczna” 2019, nr 1, vol. 8, s. 65–70.
- M. Król, Wpływ antykoncepcji hormonalnej na organizm kobiety, „Kosmetologia Estetyczna” 2018, nr 3, vol.7, s. 289–294.
