Spis treści:
Stan przedcukrzycowy to zaburzenie metaboliczne, które nieleczone, prowadzi do rozwoju cukrzycy typu II. Nie daje żadnych objawów, dlatego jego diagnoza powinna się opierać na wykonaniu badań z krwi: oznaczeniu glukozy na czczo oraz tzw. krzywej cukrowej. Leczenie obejmuje zmniejszenie masy ciała, a także wprowadzenie diety z niskim indeksem glikemicznym. Dowiedz się, jak powinien wyglądać jadłospis w stanie przedcukrzycowym.
Co to jest stan przedcukrzycowy?
Stan przedcukrzycowy polega na zaburzeniu stężenia cukru we krwi. Jego obecność sugeruje, że brak wprowadzenia zmian w diecie i trybie życia prowadzi do rozwoju pełnoobjawowej cukrzycy typu II. O stanie przedcukrzycowym można mówić, jeśli:
- glikemia na czczo wynosi 100–125 mg/dl,
- glikemia po 120 minutach po wypiciu 75 g glukozy wynosi 140–199 mg/dl,
- zarówno w jednym, jak i drugim przypadku wyniki są nieprawidłowe.
Brak podjęcia leczenia prowadzi do nasilenia się zmian chorobowych. Warto jednak pamiętać, że podjęcie odpowiednich kroków, zmiana nawyków żywieniowych, włączenie aktywności fizycznej i odpowiedniej suplementacji może doprowadzić do cofnięcia tego zaburzenia metabolicznego.
Objawy stanu przedcukrzycowego
Stan przedcukrzycowy nie ma charakterystycznych objawów. Można je zauważyć, kiedy jest już poważniejszy, a glikemia przekracza dopuszczalne normy. Objawy są wówczas zbliżone do tych, które mogą świadczyć o rozwoju cukrzycy typu II. Zalicza się do nich:
- zwiększone pragnienie,
- większy apetyt,
- utratę masy ciała,
- chroniczne zmęczenie,
- osłabienie,
- zwiększoną ilość nawracających infekcji.
U niektórych mogą pojawić się problemy ze wzrokiem, a także zwiększone oddawanie moczu, co często jest tłumaczone wypijaniem dużej ilości płynów.
Jak rozpoznać stan przedcukrzycowy?
Z uwagi na to, że stan przedcukrzycowy nie daje żadnych charakterystycznych objawów, jego diagnostyka polega na interpretacji wyników badań. Jednym z podstawowych zaleceń lekarskich jest badanie poziomu glukozy na czczo. Warto je wykonywać profilaktycznie co roku wraz z innymi podstawowymi badaniami. W przypadku wyników powyżej norm, czyli 100–125 mg/dl, należy rozszerzyć diagnostykę o wykonanie tzw. krzywej cukrowej, czyli doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT). Badanie polega na wypiciu rozpuszczonej glukozy i pobraniu krwi po godzinie i po 2 godzinach. Dzięki temu można ocenić, jak wygląda tempo metabolizowania przyjętej glukozy. Wyniki przekraczające przyjęte normy świadczą o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organizmu.
Leczenie stanu przedcukrzycowego
Interpretacją wyników badań powinien zająć się lekarz, biorąc pod uwagę stan zdrowia, wiek, inne choroby czy tryb życia. Duży wpływ na cofnięcie stanu przedcukrzycowego ma zmniejszenie masy ciała. Już utrata kilku kilogramów może znacząco poprawić wyniki glukozy. Warto jednak pamiętać, aby odchudzanie było przeprowadzone w zdrowy sposób. Zbyt szybka utrata kilogramów może spowodować efekt jo-jo, który często się pojawia w przypadku nagłej utraty masy ciała. Jeśli spadek wagi jest trudny do wykonania, lekarz może przepisać środki poprawiające pracę gospodarki węglowodanowej.
Czasem lekarz decyduje o włączeniu leczenia farmakologicznego, które ma pomóc w unormowaniu glikemii. Bardzo ważne jest przestrzeganie zaleceń i stosowanie leku w określonej dawce. Stosowanie farmakologii nie zwalnia pacjenta z przestrzegania zdrowej, zbilansowanej diety i aktywności fizycznej.
Dieta w stanie przedcukrzycowym – zasady
Wiele osób nie wie, co jeść w stanie przedcukrzycowym, aby skutecznie schudnąć i poprawić swoją glikemię. Pierwszym krokiem powinno być obniżenie kaloryczności posiłków o ok. 500 kcal dziennie. Zbyt drastyczna redukcja może spowodować uczucie głodu i zwiększoną ochotę na podjadanie. Posiłki powinny być spożywane co 3–4 godziny, a pomiędzy nimi dozwolone jest jedynie picie wody, gorzkiej herbaty lub czarnej kawy. Nie należy również sięgać po gumy do żucia, cukierki czy napoje gazowane.
Warto do swojego jadłospisu włączyć produkty z niskim indeksem glikemicznym i nauczyć się je odpowiednio komponować. Początkowo może to wydawać się trudne, dlatego warto wesprzeć się pomocą dietetyka lub diabetologa. Istotne jest również przestrzeganie kilku zasad, czyli gotowanie al dente, spożywanie produktów węglowodanowych na drugi dzień po ugotowaniu czy zastąpienie smażenia pieczeniem w folii lub na parze.
Co jeść w stanie przedcukrzycowym?
Dobrze zbilansowana dieta to taka, która zawiera białka, węglowodany i zdrowe tłuszcze. Jej podstawę powinny stanowić: świeże warzywa i owoce, chude mięso i ryby, nabiał, a także oliwa z oliwek, olej rzepakowy czy orzechy. Warto wprowadzić do swojego jadłospisu źródła błonnika pokarmowego, a także grube kasze. Zamiast białego pieczywa czy ryżu lepiej sięgnąć po te pełnoziarniste, a osoby z nietolerancją glutenu powinny wybierać pieczywo bezglutenowe.
Duży wpływ na glikemię mają pory jedzenia. Śniadanie powinno być zjedzone do godziny po przebudzeniu. Zbyt długie przerwy mogą prowadzić do hipoglikemii, która jest równie niebezpieczna dla zdrowia, jak nieleczony stan przedcukrzycowy. Kolacja natomiast powinna być lekkostrawna i zjedzona maksymalnie 3 godziny przed pójściem spać.
Niewskazane jest jedzenie cukrów prostych, przetworzonych produktów, fast foodów oraz pokarmów zawierających tłuszcze trans. Należy również ograniczyć składniki z wysokim indeksem glikemicznym. Osoby ze stanem przedcukrzycowym nie mogą sięgać po alkohol, w tym również po piwo, gdyż może ono wchodzić w interakcje z zażywanymi lekami, a także negatywnie wpływać na glikemię.
Warto podejść poważnie do zmian w swojej diecie i trybie życia, ponieważ cukrzyca typu II wiąże się z wieloma powikłaniami związanymi z uszkodzeniem narządów, np. trzustki, nerek czy siatkówki oka.
Autor: Sylwia Brodniewska
Bibliografia
- D. Morali i in., Jak leczyć stan przedcukrzycowy?, „Medycyna po Dyplomie”, 2010, nr 5, vol.19, s. 88–97.
- N. Bansal, Prediabetes diagnosis and treatment: A review, „World Journal of Diabetes”, 2015, 15, 6(2), s. 296–303.
- K. Aditya i in., Prediabetes, „Canadian Journal of Cardiology”, 2018, vol. 34, s. 615–623.
- E. Otto-Buczkowska i in., Stan przedcukrzycowy – to bardzo ważny i ciągle nierozwiązany problem!, „Wybrane Problemy Kliniczne”, 2017, s. 142–148.