Stres a leukocyty to zależność, która jest od lat przedmiotem badań. Przewlekłe odczucie napięcia i niepokoju nie pozostaje obojętne dla funkcjonowania układu odpornościowego. Narażenie na silny stres może zwiększyć podatność na infekcje i sprzyjać rozwojowi zaburzeń.
Szybkie tempo życia, próba sprostania wysokim lub licznym wymaganiom, zagrożenia zdrowotne i militarne czy zmieniająca się sytuacja gospodarcza – to główne źródła stresu, z jakimi ma do czynienia obecnie społeczeństwo. Stres rzutuje na ludzkie zdrowie. Sprawdź, w jaki sposób wpływa on na układ immunologiczny, którego zadaniem jest ochrona przed rozwojem nieprawidłowości zdrowotnych. Dowiedz się więcej o zależności leukocyty a stres.
Czym są leukocyty?
Leukocyty to obok erytrocytów (krwinek czerwonych) i trombocytów (płytek krwi) kluczowy element morfotyczny krwi. Leukocyty tworzą układ białokrwinkowy. Liczba krwinek białych (white blood cells – WBC) we krwi wyrażana jest w tys./μL. Ich prawidłowa ilość wynosi 3,8–10 tys./μL [1]. Leukocyty to podstawowy element układu odpornościowego. Odpowiadają przede wszystkim za:
- odporność swoistą – reakcję limfocytów T (limfocytów odpowiedzialnych za komórkową odpowiedź odpornościową) oraz limfocytów B (odpowiedzialnych za produkcję przeciwciał, czyli białek wiążących antygeny),
- fagocytozę – proces (do którego zdolne są granulocyty oraz monocyty) polegający na pochłanianiu, a następnie trawienia martwych erytrocytów i komórek drobnoustrojów.
Leukocyty a stres – na czym polega ta zależność?
Wpływ stresu na zdrowie to problematyka, którą specjaliści zajmują się od dziesiątek lat. Liczne badania potwierdzają negatywny wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu. Narażenie na stres może objawiać się w sposób natychmiastowy, dając takie objawy, jak m.in.: rozszerzone źrenice, wzrost pulsu, wzmożona potliwość, uderzenie gorąca, podwyższone ciśnienie krwi, ucisk w klatce piersiowej, zaburzenia gastryczne (biegunka, zaparcia), zawroty głowy, drżenie dłoni, słaby głos, zaburzenia koncentracji i uwagi. Działanie stresu może dawać również skutki oddalone w czasie w postaci chorób psychosomatycznych, takich jak: alergie, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, bezsenność, nerwica, zaburzenia lękowe, depresja, nadciśnienie tętnicze, choroby zapalne jelita grubego. Pojawienie się tych i innych zaburzeń stanu zdrowia związanych z narażeniem na stres wynika z jego wpływu na układ odpornościowy.
Niskie leukocyty a stres
Poziom leukocytów we krwi jest ściśle związany ze stresem. Krótkotrwale działający czynnik stresowy (trwający od kilku minut do kilku godzin) może wykazywać pozytywny wpływ na organizm, pobudzając go do działania. Taki stres aktywuje również odporność, wspomagając odpowiedź układu odpornościowego. Mechanizmy wzmocnienia pracy tego układu obejmują przede wszystkim zmiany w komórkach dendrytycznych (wyspecjalizowanych komórkach prezentujących antygen), makrofagach (komórkach żernych), neutrofilach (komórkach mających zdolność do wychwytywania i unicestwiania antygenów obcego pochodzenia) oraz w proliferacji i dojrzewaniu limfocytów (rodzaju leukocytów). W odróżnieniu od działającego krótko czynnika stresowego stres przewlekły wpływa negatywnie na układ immunologiczny i może nasilać jego patologiczną odpowiedź. Im częściej człowiek jest narażony na stres i im silniejszy jest czynnik stresowy, tym większy jest jego destruktywny wpływ na układ białokrwinkowy.
Chroniczny stres obniża liczbę leukocytów i ich aktywność. W ten sposób osoby narażone na przewlekły stres są bardziej predysponowane do infekcji, silniejszego przebiegu chorób, mogą mieć problem z gojeniem się ran czy osłabioną odpowiedź na szczepionkę lub podane leki. Na skutek działania chronicznego stresu dochodzi do znacznego pobudzenia układu współczulnego, w wyniku czego nadnercza produkują katecholaminy – adrenalinę i noradrenalinę (tzw. hormony stresu). Hormony te wykazują ogromny wpływ na metabolizm. W przypadku osób narażonych na stres bardzo ważna jest kontrola krwi. Wskazana jest regularna szczegółowa diagnostyka hematologiczna, taka jak rozmaz krwi. Badanie to dostarcza informacji na temat ilości i wyglądu komórek krwi – leukocytów lub erytrocytów.
Jak obniżyć stres i poprawić poziom leukocytów?
Aby poprawić poziom leukocytów w organizmie, konieczna jest redukcja stresu. Pozbywając się stresu lub obniżając narażenie na niego, możliwe jest również pozbycie się negatywnych skutków, które się z nim wiążą. Wśród najbardziej popularnych metod radzenia sobie z czynnikami stresującymi wymienia się:
- ćwiczenia rozluźniające – regularne ćwiczenia rozciągające, zwłaszcza szyi i kręgosłupa, np. jogę,
- aktywność fizyczną – sport to doskonała przeciwwaga dla obciążenia psychicznego; podczas aktywności fizycznej produkowane są endorfiny, czyli tzw. hormony szczęścia,
- ćwiczenia oddechowe – medytacja i kontrola oddechu łagodzą wewnętrzne napięcia; na stres polecane są wizualizacja, czyli wyobrażanie sobie przyjemnych rzeczy, i medytacja,
- zachowanie równowagi – na stres narażone są zwłaszcza osoby niewyspane, przemęczone, prowadzące niezdrowy styl życia, dlatego warto zadbać o czas dla siebie, regenerację, sen, odpoczynek i zdrową dietę,
- terapię poznawczo-behawioralną – oddziaływanie psychologiczne, które pomaga zmieniać przekonania, a w ten sposób łatwiej radzić sobie z codziennymi problemami, np. ze stresem,
- odpowiedni sposób odżywiania – unikanie lub ograniczanie produktów niezdrowych, np. nikotyny, alkoholu; powinno się ograniczyć także cukry rafinowane.
Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela
Bibliografia
- A. Teległów, Diagnostyka hematologiczna – podstawowe badanie: morfologia krwi, [w:] A. Teległów (red.), Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa dla potrzeb fizjoterapii i kosmetologii, Kraków 2020, s. 212–221.
- F.S. Dhabhar, Effects of Stress on Immune Function: The Good, the Bad, and the Beautiful, „Immunology Research” 2014, t. 58, nr 2–3, s. 193–210.
