Suchość pochwy – przyczyny i objawy

Suchość pochwy dotyka kobiet w każdym wieku, zarówno przed menopauzą, jak i po niej. Szacuje się, iż problem dotyczy 17% kobiet poniżej 50 r.ż. i ponad połowy pań po przebytym klimakterium. Istotne znaczenie w leczeniu ma zgłoszenie się do ginekologa w przypadku pojawienia się symptomów suchości pochwy. Jak rozpoznać jej objawy? Co może być przyczyną dolegliwości?

Suchość pochwy – kogo dotyczy?

Wbrew przekonaniu, iż suchość pochwy dotyka wyłącznie kobiet w okresie około- i pomenopauzalnym, przypadłość ta może pojawić się u każdej kobiety po okresie dojrzewania płciowego. Panie często uważają objaw za wstydliwy i nie zgłaszają go ginekologowi, co prowadzi do opóźnienia leczenia i niepotrzebnego narażenia się na nieprzyjemne dolegliwości. Szacuje się, iż problem dotyczy 17% kobiet poniżej 50 r.ż. i ponad połowy pań po przebytej menopauzie.

Objawy suchości pochwy

Najczęściej zgłaszanymi skargami przez kobiety cierpiące na suchość pochwy jest uczucie podrażnienia, świądu lub pieczenia pochwy oraz skóry w jej okolicy. U osób aktywnych seksualnie suchość pochwy jest postrzegana jako brak nawilżenia podczas stosunków z partnerem. Prowadzi to u kobiety do dyspareunii (bólu podczas stosunku seksualnego), braku satysfakcji seksualnej, a z czasem do zmniejszenia libido.

Przyczyny suchości pochwy

Pogorszenie funkcji wydzielniczej w gruczołach wydzielniczych w pochwie jest jedną z przyczyn suchości pochwy. Wiąże się ona ze zmniejszeniem przepływu krwi w pochwie, ścieczeniem błony śluzowej, tendencją do występowania stanów zapalnych, a nawet zmian w mikrobiomie.

Za prawdopodobne przyczyny suchości pochwy uważane są:

- wahania poziomu hormonów, przede wszystkim zmniejszenie stężenia estrogenów w organizmie. Do zjawiska tego dochodzi fizjologicznie w okresie około- i pomenopauzalnym, a także u kobiet karmiących piersią. Obniżony poziom estrogenów obserwuje się również w przypadku wystąpienia przedwczesnej niewydolności jajników czy ich operacyjnego usunięcia z powodu zmian chorobowych, stosowania leków (przeciwdepresyjnych, przeciwalergicznych, antagonistów estrogenów) oraz u osób po przebytej radio- lub chemioterapii. Udowodniono również negatywny wpływ palenia papierosów na stężenie estrogenów w organizmie;
- odwodnienie – niedostateczne przyjmowanie płynów może prowadzić do wystąpienia objawów suchości pochwy. Zwiększenie ilości wypijanych płynów oraz stosowanie dopochwowych środków nawilżających powoduje zwykle ustąpienie dolegliwości;
- nadmierne obkurczanie się naczyń krwionośnych, m.in. u osób chorujących na cukrzycę, prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi w pochwie, co skutkuje zmniejszonym wydzielaniem śluzu przez gruczoły w błonie śluzowej;

czynniki psychologiczne – depresja oraz zaburzenia lękowe mogą się wiązać ze zmniejszeniem popędu płciowego oraz wystąpieniem objawów suchości pochwy;

infekcje intymne – przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości, w tym suchości pochwy, często okazuje się stan zapalny wywołany przez określone patogeny (Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, Mycoplasma genitalium, Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum, Ureaplasma parvum, Trichomonas vaginalis). Badanie genetyczne w kierunku obecności najczęstszych patogenów powodujących infekcje intymne pozwala na włączenie właściwego leczenia i pozbycie się uciążliwych objawów.

Waginoza bakteryjna a suchość pochwy

Jedną z najczęstszych dolegliwości skłaniających do wizyty u ginekologa jest waginoza bakteryjna. Do dziś nie ustalono dokładnej przyczyny wystąpienia choroby, wiadomo natomiast, iż w jej przebiegu dochodzi do zaburzenia flory bakteryjnej pochwy, przede wszystkim zmniejszenia ilości pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus. Prowadzi to do podwyższenia pH w pochwie (fizjologicznie kwaśnego), sprzyjającego rozrostowi patologicznych bakterii beztlenowych.

U wielu kobiet waginoza bakteryjna pozostaje bezobjawowa. U innych obserwuje się m.in. suchość pochwy, pieczenie, świąd oraz obecność upławów o nieprzyjemnym, rybim zapachu. Leczenie schorzenia polega na stosowaniu antybiotyków oraz środków probiotycznych, mających na celu przywrócenie właściwej mikroflory pochwy.

Suchość pochwy w ciąży

Ciąża wiąże się z gwałtownymi zmianami hormonalnymi w organizmie, szczególnie na początku. Część kobiet zgłasza w tym okresie objawy suchości pochwy, które ustępują wraz z czasem jej trwania lub utrzymują się aż do rozwiązania. Konsultacja z ginekologiem umożliwia wykluczenie nieprawidłowości mogących być przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości oraz ustalenie właściwego, bezpiecznego dla płodu, leczenia. Zwykle zalecane jest kobiecie stosowanie naturalnych lubrykantów dopochwowych.

Suchość pochwy – jak ją leczyć?

Metoda leczenia suchości pochwy powinna być ustalona w porozumieniu z ginekologiem po przeprowadzeniu przez niego dokładnego wywiadu, badania ginekologicznego i ewentualnie badań dodatkowych. Skuteczność terapii jest uwarunkowana prawidłowym określeniem przyczyny zgłaszanych przez kobietę dolegliwości. Stwierdzenie infekcji pochwy wymaga włączenia antybiotykoterapii lub leczenia przeciwgrzybiczego, w niektórych przypadkach również u partnera. Kobiety, u których podejrzewa się występowanie suchości pochwy w wyniku stosowania leków, powinny skonsultować się z odpowiednim specjalistą i w miarę możliwości rozważyć zmianę leczenia. Obniżone stężenie estrogenu jest wskazaniem do włączenia ogólnej lub miejscowej terapii hormonalnej (m.in. globulek dopochwowych zawierających estrogeny).

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

Goncharenko V. i in., Vaginal dryness: individualised patient profiles, risks and mitigating measures, “The EPMA Journal”, 2019, dostęp online: lipiec 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6459457/.
Waetjen L. i in., Factors associated with developing vaginal dryness symptoms in women transitioning through menopause: a longitudinal study, “Menopause. The Journal of The North American Menopause Society”, 2018, dostęp online: lipiec 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6136974/.
Kumar N. i in., Bacterial vaginosis: Etiology and modalities of treatment—A brief note, “Journal of Pharmacy and BioAllied Sciences”, 2011, dostęp online: lipiec 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3249696/.