Swędzenie skóry to objaw, który często towarzyszy wysypce alergicznej. Jednak te dwa symptomy nie zawsze są ze sobą powiązane. Uporczywy świąd bardzo często pojawia się wtedy, gdy na skórze nie widać żadnych widocznych zmian. Do częstszych przyczyn należą m.in.: podrażnienie mechaniczne, ugryzienie owada, suchy łupież lub nadmierna suchość. Swędzenia skóry bez wysypki nie warto lekceważyć, ponieważ może być ono sygnałem ostrzegawczym, że w Twoim organizmie dzieje się coś złego.
Swędzenie skóry – co to takiego i kiedy się pojawia?
Swędzenie skóry to przykre uczucie, które na pewno znasz. Często pojawia się w najmniej oczekiwanych momentach, np. kiedy właśnie kładziesz się spać lub uczestniczysz w ważnym spotkaniu zawodowym. Zjawisko to ma swoje racjonalne wytłumaczenie. Świąd to specyficzna reakcja organizmu człowieka na pobudzenie receptorów czuciowych. Ma to miejsce zawsze wtedy, gdy skóra zetknie się z nieprzyjemną w dotyku tkaniną, z kującą rośliną lub z przedmiotem o nietypowej fakturze. Podczas każdego takiego kontaktu receptory przesyłają informację do mózgu. Centralny organ reaguje i w razie potrzeby wytwarza sygnał ostrzegawczy, jakim jest właśnie swędzenie skóry. Naturalną reakcją jest drapanie i odizolowanie się od drażniącego czynnika.
Świąd pojawia się wtedy, gdy założysz „gryzący” sweter lub dotkniesz pokrzywy. Czasami ma zupełnie inne przyczyny – nasila się w okresie zimowym, gdy skóra staje się sucha. Może pojawić się też na owłosionych partiach ciała wraz z takimi dolegliwościami, jak łupież lub wszawica. W wielu przypadkach swędzenie różnych miejsc na ciele występuje niezależnie od wysypki alergicznej. Jednak – podobnie jak uczulenie – źle wpływa na samopoczucie i utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Swędzenie skóry bez wysypki u zdrowych ludzi – przyczyny
U osób zdrowych swędzenie skóry bez wysypki często jest spowodowane nadmiernym wysuszeniem. Ma to miejsce szczególnie wtedy, gdy w ciągu dnia przyjmujesz zbyt mało płynów i nie stosujesz preparatów nawilżających, takich jak kremy czy balsamy. Podobne objawy możesz zaobserwować po wyjściu z gorącej kąpieli lub po intensywnym wysiłku fizycznym. Miejscowy świąd pojawia się także wtedy, gdy zetkniesz się z kującą rośliną lub gdy ugryzie Cię owad. W przypadku komarów, meszek czy pluskiew na ciele nie pojawia się wysypka, a jedynie widać niewielkie ślady po ugryzieniu. Mogą się one powiększyć na skutek zbyt intensywnego drapania. Swędzące dłonie lub nogi to problem po użyciu drażniących kosmetyków bądź środków piorących. Z kolei nieprawidłowo dobrany szampon niekiedy powoduje swędzenie skóry głowy. Szacuje się, że ponad 10% kobiet w ciąży zmaga się ze świądem nóg, brzucha i piersi, któremu nie towarzyszy żadna wysypka.
Swędzenie skóry bez wysypki – jakie choroby może oznaczać?
Swędzenie skóry bez wysypki może być oznaką poważniejszych dolegliwości. Badania wykazują, że prawie co piąty senior cierpi na choroby ogólnoustrojowe, którym towarzyszy dokuczliwy świąd. Doświadczają go także chorzy na nerki, a także osoby, które mają niedobory żelaza we krwi. Lista chorób, które powodują świąd bez widocznej wysypki, jest bardzo długa. Znajdują się na niej następujące przypadłości:
- łupież suchy,
- grzybica skóry stóp lub głowy,
- półpasiec,
- mocznica,
- żółtaczka,
- atopowe zapalenie skóry (AZS),
- twardzina układowa,
- wszawica,
- trądzik różowaty,
- świerzb,
- cukrzyca,
- nadczynność tarczycy,
- zaburzenia odżywiania.
Swędzenie prawie zawsze towarzyszy stanom zapalnym skóry. Pojawiają się one np. po zrobieniu tatuażu, zażyciu niektórych leków lub w trakcie kontaktu z tworzywami sztucznymi, takimi jak lateks. W przypadku czerwienicy prawdziwej swędzenie skóry występuje po kontakcie z wodą.
Swędzenie skóry bez wysypki u dzieci
Swędzenie skóry nierzadko dotyczy niemowląt i dzieci. Podobnie jak u dorosłych może być ono wynikiem zbytniego wysuszenia lub błędów w pielęgnacji. Czasem winowajcami są drażniące tkaniny, z których wykonane są dziecięce ubranka. Problem ten jest szczególnie trudny w przypadku małych dzieci, które nie potrafią jeszcze powiedzieć rodzicom o powstałej dolegliwości. W takich sytuacjach bywają niespokojne, płaczą i budzą się w nocy. Częstą schorzeniem, które objawia się bardzo uciążliwym swędzeniem skóry bez wysypki, jest liszajec zakaźny. To bakteryjna choroba zakaźna, powodowana przez paciorkowce lub gronkowce. Najczęściej pojawia się w miesiącach letnich, przebiega dość gwałtownie, jednak stosunkowo łatwo ją wyleczyć.
Jak można radzić sobie ze swędzeniem skóry?
Aby skutecznie poradzić sobie ze swędzeniem skóry, rozpocznij od zidentyfikowania przyczyn swojej dolegliwości. Pomoże Ci w tym lekarz dermatolog, który na podstawie szczegółowego wywiadu i dodatkowych badań zleci odpowiednie leczenie przyczynowe. Jeśli cierpisz na niedoczynność tarczycy, działania powinny skupić się na wyrównaniu poziomu hormonów. Ustąpienie swędzenia będzie efektem ubocznym stosowanej kuracji.
Jeśli przyczyną świądu jest nadmierna suchość skóry, możesz bez obaw sięgnąć po preparaty kosmetyczne, takie jak kremy czy balsamy nawilżające. W przypadku swędzenia wywołanego przez pasożyty sprawdzą się maści lub kremy z permetryną (stosowane na świerzb i wszawicę), a także szampony, które zawierają odpowiednie substancje łagodzące.
Swędzenie skóry bez wysypki – kiedy należy udać się do lekarza?
Jeśli świąd ustępuje po odstawieniu drażniącej substancji (np. po zmianie proszku do prania), nie musisz zgłaszać się do lekarza. Są jednak sytuacje, kiedy nie warto odkładać wizyty u dermatologa na później. Koniecznie umów się ze specjalistą, jeśli:
- nie potrafisz zidentyfikować konkretnej przyczyny swędzenia skóry,
- swędzi Cię całe ciało,
- oprócz świądu pojawiają się inne objawy, takie jak gorączka czy nieuzasadniona utrata masy ciała,
- swędzenie uniemożliwia Ci normalne funkcjonowanie,
- świąd trwa ponad dwa tygodnie, a eliminacja podejrzanych substancji nie przyniosła skutku.
Wizyta w gabinecie lekarskim często przyspiesza diagnozę poważnych chorób, których objawem towarzyszącym jest świąd.
Autor: Marta Drzazga
Bibliografia
- M. Błaszczyk-Kostanecka i in., Dermatologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
- S. Jabłońska i in., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
- A. Zejfler, Kompleksowa terapia problemów skórnych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
