O czym mogą świadczyć szumy w głowie?

Szumy w głowie lub w uszach to charakterystyczne dźwięki pojawiające się nagle i słyszalne pomimo braku występowania zewnętrznego bodźca akustycznego. Przypominają szum wody, wiatru lub świst. Miejsca powstawania szumów są różne, a jednym z nich jest błędnik. Dźwięki powstają na skutek uszkodzenia komórek słuchowych i zaburzeń przekaźników nerwowych. Szumy często towarzyszą różnym chorobom ogólnoustrojowym.

Czym są szumy w głowie?

Szumy w głowie lub uszne to charakterystyczna dolegliwość, w której pomimo braku występowania zewnętrznego bodźca akustycznego chory słyszy dźwięk. Objaw pojawia się u osób dorosłych i narasta wraz z wiekiem. Szumy w głowie są zbliżone do szumu wiatru, wody, świstu, terkotania, brzęczenia. Dolegliwość ma charakter stały lub przejściowy i najczęściej pojawia się nagle. Powtarzające się często szumy uszne uniemożliwiają choremu normalne funkcjonowanie. Słyszalne również w nocy dźwięki utrudniają zasypianie, powodują rozdrażnienie, przewlekłe zmęczenie i napięcie nerwowe.

Przyczyny szumów w głowie

Nie jest jasne, gdzie dokładnie powstają dźwięki. Ich źródło może znajdować się w uchu zewnętrznym, środkowym, błędniku lub w ośrodkowym układzie nerwowym. Prawdopodobnie są one oznaką zaburzenia przekaźników nerwowych lub uszkodzenia komórek słuchowych.

Zgłaszane przez pacjentów szumy uszne zazwyczaj współwystępują z chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak: cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie, choroby nerek, zaburzenia hormonalne, choroby przenoszone drogą płciową, alergia, niedrożność tętnic szyjnych, naczyniaki szyi i głowy. Dźwięki zgłaszane są przez pacjentów cierpiących z powodu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Mogą być również objawem napięcia stawów skroniowo-żuchwowych. Do dysfunkcji narządu dochodzi na skutek: bruksizmu, stresu, wad anatomicznych, krzywego zgryzu, problemów z zębami i dziąsłami.

Za występowanie i słyszalność szumów odpowiedzialne są niekiedy czynniki stresogenne. Co ciekawe, szumy uszne pojawiają się również u pacjentów z niedosłuchem. W takim przypadku czynnikiem generującym powstawanie dziwnych dźwięków są uwarunkowania genetyczne. Alarmujące natomiast powinny być jednostronne szumy w głowie. Mogą one stanowić objaw nerwiaka nerwu słuchowego.

Niektóre czynniki powodują epizodyczne i przejściowe szumy uszne. Są to: niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki odwadniające, kwas acetylosalicylowy, nadmiar alkoholu.

Diagnostyka szumów w głowie

Szumy w głowie stanowią wyzwanie zarówno dla pacjenta, jak i dla medycyny. Słyszalność dźwięków jest subiektywna, dlatego stwierdzenie stanu chorobowego i potwierdzenie występowania dolegliwości w wielu przypadkach może być bardzo trudne. Postępowanie diagnostyczne opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie z pacjentem, z uwzględnieniem informacji o występowaniu chorób ogólnoustrojowych. U pacjenta bez schorzenia, które mogłoby generować dźwięk, ważne jest sprawdzenie jego stanu zdrowia i ustalenie źródła dźwięku. Konieczne jest również wykonanie serii badań: otoneurologicznych, audiologicznych, prób audiometrii tonalnej progowej, prób nadprogowych, audiometrii akustycznej, rynoskopii i otoskopii. Pacjent powinien również zostać skierowany na kontrolę stomatologiczną lub ortodontyczną w celu oceny napięcia mięśni stawów skroniowo-żuchwowych. Diagnostyka szumów usznych współwystępujących z chorobami ogólnoustrojowymi wymaga przeprowadzenia dodatkowo tomografii komputerowej.

Czy szumy w głowie można wyleczyć?

Z racji subiektywnej słyszalności szumów w głowie leczenie dolegliwości jest trudne i czasami nie przynosi pożądanych efektów. Kluczowe jest więc znalezienie źródła problemu. Wówczas leczenie ma charakter przyczynowy, co zwiększa szansę na ustanie dźwięków. Poprawę może przynieść chirurgiczne usunięcie zmian naczyniowych w obrębie ucha lub błędnika, czy też korekta nieprawidłowych połączeń naczyniowych. W przebiegu chorób ogólnoustrojowych stosowane jest również leczenie farmakologiczne (z zastosowaniem leków znieczulających, przeciwdrgawkowych i poprawiających pracę komórek nerwowych), ziołolecznictwo, akupunktura. U pacjentów z niedosłuchem konieczne jest zastosowania aparatów słuchowych. Jeśli czynnikiem determinującym szumy uszne okazuje się stres, poprawę może przynieść psychoterapia. Niekiedy zasadne jest przyjmowanie środków uspokajających lub leków przeciwdepresyjnych. Jeśli nie znaleziono źródła słyszanych dźwięków, leczenie jest praktycznie niemożliwe.

Autor: Emilia Kruszewska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian