Test tyreoliberynowy TRH: badanie poziomu TSH - Badania Krwi
3 października 2024

Test tyreoliberynowy TRH: badanie poziomu TSH – kompleksowa analiza

Artykuł napisany przez: Olga Dąbska
trh

Tarczyca, ten niepozorny gruczoł w przedniej części szyi, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu równowagi metabolicznej organizmu. Jednym z najważniejszych wskaźników jej prawidłowego funkcjonowania jest poziom hormonu tyreotropowego, czyli TSH. Aby dokładnie ocenić stan czynności tarczycy, lekarze zlecają przeprowadzenie testu tyreoliberynowego, znanego również jako test TRH. W jaki sposób ten test przebiega, jakich informacji dostarcza i kiedy należy go wykonać? 

Rola tarczycy i znaczenie badania TSH

Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego, który produkuje dwa kluczowe hormony – tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3). Te substancje mają ogromny wpływ na regulację procesów metabolicznych, a zatem też na wzrost, rozwój, a także funkcjonowanie układu nerwowego, krążenia oraz mięśni. Aby tarczyca mogła prawidłowo wykonywać swoje zadania, jej praca jest ściśle kontrolowana przez oś podwzgórze–przysadka, gdzie kluczową rolę odgrywa hormon tyreotropowy (TSH).

TSH jest wytwarzany przez przysadkę mózgową i pełni funkcję regulatora aktywności tarczycy. Jego zwiększone wydzielanie stymuluje gruczoł tarczowy do wzmożonej produkcji T4 i T3, natomiast niski poziom TSH hamuje tę czynność. Dzięki tej sprzężonej zwrotnie zależności, badanie TSH we krwi dostarcza lekarzom cennych informacji na temat funkcjonowania tarczycy.

Kiedy wykonuje się test tyreoliberynowy (test TRH)?

Test TRH jest zlecany, gdy standardowe badania hormonów tarczycy (TSH, T4, T3) wskazują na nieprawidłowości w ich stężeniach. Sugeruje to zaburzenia czynności tego gruczołu, które mogą przybierać formę nadczynności lub niedoczynności tarczycy.

Głównymi wskazaniami do wykonania testu tyreoliberynowego są:

  • Nieprawidłowe stężenie TSH – zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie poziomy TSH sugerują różnego rodzaju zaburzenia w osi podwzgórze–przysadka–tarczyca. Test TRH pomaga w dokładniejszej diagnostyce tych nieprawidłowości.
  • Podejrzenie chorób tarczycy – w przypadku klinicznych objawów sugerujących nadczynność lub niedoczynność tarczycy test TRH dostarcza cennych informacji diagnostycznych.
  • Monitorowanie leczenia – u pacjentów zmagających się z chorobami tarczycy test TRH wykorzystywany jest do oceny skuteczności prowadzonej terapii.
  • Diagnostyka różnicowa – test TRH pomaga odróżnić pierwotne zaburzenia czynności tarczycy od wtórnych, wynikających z problemów w osi podwzgórze–przysadka.

Przebieg testu tyreoliberynowego

Procedura wykonania testu TRH przebiega w następujący sposób:

  • Przygotowanie do testu – pacjent powinien być na czczo. Konieczne jest poinformowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wyniki testu.
  • Zgłoszenie do punktu badań laboratoryjnych.
  • Pobranie krwi wyjściowej – na początku pobierana jest próbka krwi w celu oznaczenia stężenia TSH we krwi.
  • Podanie TRH – następnie pacjentowi dożylnie, donosowo lub doustnie podawana jest tyreoliberyna (TRH) – hormon uwalniający TSH z przysadki mózgowej.
  • Ponowne pobranie krwi – po 30 minutach od podania TRH pobierana jest kolejna próbka krwi w celu oznaczenia stężenia TSH.
  • Miejsce wkłucia zostaje zabezpieczone jałowym opatrunkiem, a pacjent pouczony jest o konieczności unikania zginania i obciążania ręki.

Interpretacja wyników testu TRH

Interpretacja uzyskanych wyników testu TRH opiera się na obserwacji zmian stężenia TSH:

  • Prawidłowa reakcja – u zdrowych osób po podaniu TRH obserwuje się wzrost stężenia TSH o 3–30 mIU/l.
  • Nadczynność tarczycy – jeśli przyrost stężenia TSH jest mniejszy niż 3 mIU/l, wskazuje to na nadczynność tarczycy.
  • Niedoczynność tarczycy – przyrost TSH powyżej 30 mIU/l sugeruje niedoczynność tarczycy.

Warto podkreślić, że interpretacja wyników testu TRH musi być dokonywana z uwzględnieniem całości obrazu klinicznego pacjenta oraz wyników innych badań laboratoryjnych, takich jak oznaczenie stężeń tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3).

Przeczytaj także: https://badaniakrwi.pl/jaki-jest-zakres-norm-tsh-w-roznym-wieku/

Zastosowanie testu TRH w diagnostyce

Test tyreoliberynowy znajduje szerokie zastosowanie w diagnostyce zaburzeń czynności tarczycy:

  • Różnicowanie pierwotnej i wtórnej niedoczynności tarczycy – brak adekwatnego wzrostu TSH po podaniu TRH wskazuje na wtórną niedoczynność tarczycy, wynikającą z problemów w osi podwzgórze–przysadka, a nie z pierwotnej patologii samej tarczycy.
  • Ocena rezerwy przysadkowej – test TRH pozwala na ocenę zdolności przysadki do wydzielania TSH w odpowiedzi na bodziec tyreoliberyny, co ma znaczenie w diagnostyce chorób przysadki.
  • Monitorowanie leczenia – powtarzane pomiary TSH przed podaniem TRH i po podaniu umożliwiają ocenę skuteczności terapii farmakologicznej, stosowanej w przypadku nadczynności lub niedoczynności tarczycy.
  • Diagnostyka subklinicznych zaburzeń czynności tarczycy – test TRH jest szczególnie przydatny w wykrywaniu wczesnych, bezobjawowych postaci chorób tarczycy, które mogą być trudne do zdiagnozowania standardowymi badaniami.

Czynniki wpływające na wyniki testu TRH

Należy mieć na uwadze, że na wyniki testu tyreoliberynowego mogą wpływać różne czynniki:

  • Leki – substancje, takie jak amiodaron, glikokortykosteroidy, propranolol czy dopamina, mogą modyfikować stężenia hormonów tarczycy, a tym samym wpływać na interpretację testu TRH.
  • Choroby współistniejące – niektóre stany chorobowe, np. ostre i przewlekłe schorzenia niezwiązane z tarczycą, mogą zaburzać wyniki badania.
  • Przeciwciała heterofilne – obecność przeciwciał heterofilnych (ludzkich przeciwciał wchodzących w reakcję z białkami innych gatunków; mogącymi powodować fałszywe wyniki oznaczeń immunochemicznych) może fałszować oznaczenia TSH i prowadzić do błędnej interpretacji testu TRH.
  • Wahania dobowe – należy pamiętać, że stężenie TSH cechuje się naturalną zmiennością w ciągu doby, dlatego ważne jest, aby test był wykonywany o stałej, porannej porze.

Sprawdź również: https://badaniakrwi.pl/rola-przeciwcial-anty-tg-w-diagnostyce-chorob-tarczycy/

Znaczenie testu TRH u kobiet w ciąży

Test tyreoliberynowy zyskuje szczególne znaczenie w diagnostyce zaburzeń czynności tarczycy u kobiet w ciąży. Zmiany stężeń hormonów tarczycy są bowiem naturalnym zjawiskiem fizjologicznym w przebiegu ciąży, wynikającym m.in. z działania gonadotropiny kosmówkowej.

Wykonanie testu TRH u ciężarnych może pomóc w:

  • rozpoznawaniu nadczynności lub niedoczynności tarczycy,
  • monitorowaniu leczenia u kobiet z wcześniej rozpoznanymi chorobami tarczycy,
  • identyfikacji ryzyka dla płodu – wysoki poziom przeciwciał przeciwtarczycowych u matki, wykrywany m.in. w teście TRH, wiąże się z ryzykiem wystąpienia zaburzeń czynności tarczycy u dziecka.

Dlatego test tyreoliberynowy stanowi ważne narzędzie w kompleksowej opiece nad kobietą w ciąży – pozwala na wczesne wykrycie i skuteczne leczenie schorzeń tarczycy.

Test TRH – podsumowanie informacji

Test tyreoliberynowy jest kluczowym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce zaburzeń czynności tarczycy. Polega on na ocenie reakcji osi podwzgórze–przysadka–tarczyca na bodziec w postaci podania tyreoliberyny, co umożliwia precyzyjne określenie przyczyn nieprawidłowości w stężeniach hormonów tarczycowych.

Główne zastosowania testu TRH to:

  • różnicowanie pierwotnej i wtórnej niedoczynności tarczycy,
  • ocena rezerwy przysadkowej,
  • monitorowanie leczenia chorób tarczycy,
  • diagnozowanie subklinicznych zaburzeń czynności gruczołu tarczowego.

Interpretacja wyników testu opiera się na obserwacji zmian stężenia TSH po podaniu TRH – przyrost mniejszy niż 3 mIU/l wskazuje na nadczynność tarczycy, natomiast powyżej 30 mIU/l na niedoczynność. Należy jednak zawsze uwzględniać pełen obraz kliniczny pacjenta oraz wyniki innych badań laboratoryjnych.

Test tyreoliberynowy jest szczególnie istotny w diagnostyce zaburzeń czynności tarczycy u kobiet w ciąży. Pozwala na wczesne wykrycie i skuteczne leczenie schorzeń tego narządu, mających kluczowe znaczenie dla rozwoju płodu.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

  1. E. Budzyńska, I. Beń-Skowronek, Zespół oporności na hormony tarczycy u nastolatki z objawami tyreotoksykozy skutecznie leczony bromokryptyną – prezentacja przypadku, „Endokrynologia Pediatryczna” 2016, t. 15, nr 1, s. 63–70.
  2. A. Gruszka, J. Kunert-Radek, M. Pawlikowski, Ocena stężenia podjednostki alfa po podaniu TRH: przydatny test w przedoperacyjnej diagnostyce gonadotropinoma?, „Endokrynologia Polska” 2005, t. 1, nr 56, s. 14–18.
  3. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków.
Oceń artykuł

O Autorze