Transferyna – znaczenie badania i interpretacja wyników

Stężenie transferyny jest częścią diagnostyki niedokrwistości, zaburzeń wchłaniania, chorób metabolicznych, a także chorób zapalnych organizmu. Badanie powinny wykonać osoby, u których stwierdzono występowanie objawów wskazujących na niedobory żelaza. Do pełnej analizy wyniku poziomu transferyny niezbędne jest również oznaczenie poziomu ferrytyny i stężenia żelaza. Czym jest transferyna i jaką funkcję pełni w organizmie?

Transferyna – co to jest i za co odpowiada?

Transferyna (Tf lub transferyna) to białko występujące w osoczu. Synteza odbywa się głównie w wątrobie. Następnie transferyna trafia do krwiobiegu. Białko pełni funkcje transportowe, przenosząc żelazo z narządów je magazynujących do szpiku kostnego. Transferyna, która jest nośnikiem żelaza, transportuje substancję również do łożyska płodu.

W jakim celu wykonuje się badanie poziomu transferyny?

Oznaczenie poziomu transferyny jest bardzo pomocne w diagnostyce poznania przyczyn nieprawidłowości metabolizmu żelaza. Pozwala przede wszystkim ocenić pracę i jakość gospodarki żelazowej organizmu. W badaniu określane jest wysycenie transferyny. Oznacza to całkowitą zdolność wiązania jonów żelaza. Badanie umożliwia ponadto ocenę, czy ewentualne stany patologii wynikają z niedokrwistości, zaburzeń wchłaniania czy też błędów żywieniowych przyczyniających się do niedoborów żelaza. Wykonywane jest ponadto w celach monitorowania stanu zdrowia pacjenta po zabiegach operacyjnych. 

Wskazania do badania stężenia transferyny

Wskazaniem do badania stężenia transferyny są następujące objawy: 

• szybka i duża męczliwość uniemożliwiająca normalne funkcjonowanie; 
• uczucie kołatania serca; 
• napadowa duszność;
• nawracający uścisk w klatce piersiowej;
• ogólne osłabienie i brak energii; 
• złe samopoczucie;
• zanik libido;
• bóle brzucha;
• upośledzenie koncentracji; 
• stany depresyjne;
• zawroty i bóle głowy; 
• łamliwość paznokci i włosów; 
• brak apetytu;
• cienie pod oczami;
• bladość skóry.

W przypadku wystąpienia objawów należy skonsultować się z lekarzem, który wystawi skierowanie na badanie poziomu transferyny i innych wskaźników biochemicznych krwi. Osoby, które indywidualnie chcą wykonać badania kontrolne, powinny wiedzieć, że wraz z oznaczeniem transferyny należy również zbadać poziom żelaza i ferrytyny. Dopiero analiza tych trzech parametrów umożliwia postawienie wstępnej diagnozy. 

Badanie poziomu transferyny – jak przebiega?

Badanie poziomu transferyny jest proste i polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej. Próbka następnie wysyłana jest do laboratorium, a czas oczekiwania na wynik wynosi od 1 do 4 dni. 

Przygotowanie do badania transferyny

Badanie transferyny wymaga od pacjenta przygotowania. Ostatni posiłek należy spożyć najpóźniej o godzinie 18:00 w dzień poprzedzający badanie. Na pobranie krwi pacjent powinien zgłosić się na czczo, w godzinach porannych, pomiędzy godziną 7:00 a 10:00 rano. 

Transferyna a ferrytyna

Transferyna i ferrytyna są białkami tworzącymi gospodarkę żelazową organizmu. Są ze sobą powiązane, dlatego w przypadku badań oznaczane są oba parametry. Transferyna pełni rolę transportera żelaza, natomiast ferrytyna jest białkiem, które magazynuje pierwiastek w formie nietoksycznej, chroniąc organizm przed stanem niedoboru, ale też i nadmiaru żelaza. Badając oba parametry, otrzymujemy informację, jaka ilość żelaza jest potrzebna do wysycenia białka transferyny i jednocześnie jaki jest stan magazynowy, a tym samym zapasowy żelaza w białku ferrytynie.

Ferrytyna, podobnie jak transferyna, występuje przede wszystkim w wątrobie, szpiku kostnym, ale też w mięśniach i śledzionie. Jej śladowe ilości umiejscowione są w tkankach jelit, płynach ustrojowych i krwi. Oprócz funkcji magazynowania jest ona zaliczana do tzw. białek ostrej fazy, a więc informuje organizm o toczącym się stanie zapalnym. Chroni również organizm przed stresem oksydacyjnym i jego skutkami. 

Norma stężenia transferyny

Wartości referencyjne są różne w zależności od laboratorium, w którym zostało wykonane badanie. Chociaż zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie stężenia transferyny uznawane są za patologiczne, występują wyjątki, w których np. podwyższona wartość transferyny jest naturalna (np. ciąża) i nie wymaga leczenia. W interpretacji wyników należy ponadto wziąć pod uwagę czynniki takie jak wiek, płeć, ogólny stan zdrowia pacjenta, rodzaj przyjmowanych leków, choroby przewlekłe.  Z wynikami badań należy zwrócić się do lekarza rodzinnego lub internisty. 

Niskie stężenie transferyny 

Niskie wysycenie transferyny może wynikać z niedożywienia, zaburzeń wchłaniania, błędów żywieniowych, wrodzonych zaburzeń metabolicznych, a także chorób zapalnych organizmu. Bardzo niski poziom transferyny może wskazywać na choroby nowotworowe, choroby wątroby i nerek. 

Wysokie stężenie transferyny

Podwyższona transferyna może wskazywać na niedokrwistość hemolityczną (to stan, w którym dochodzi do zbyt szybkiego niszczenia krwinek czerwonych; jego przyczyną są m.in. wady w budowie erytrocytów, choroby wątroby, zakażenia bakteryjne lub wirusowe, oparzenia, leki), hemochromatozę (choroba polegająca na nadmiernym wchłanianiu żelaza o podłożu wtórnym, czyli nabytym lub dziedzicznym). Wysoki wynik transferyny może być także związany z przyjmowaniem estrogenów lub stosowaniem doustnej antykoncepcji hormonalnej. Naturalnym i fizjologicznym stanem podwyższenia poziomu transferyny, którego nie traktuje się jako patologii, jest ciąża. 

Autor: Emilia Kruszewska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia: 

1. T. Kubiak, Rola transferyny w przeciwdziałaniu stresowi oksydacyjnemu indukowanemu wolnym żelazem w organizmie i jej potencjalne związki z rozwojem nowotworów, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2013, nr 62(4), s. 501–505.
2. C. Olchowy, Stany chorobowe związane z nadmiernym gromadzeniem żelaza oraz metody oznaczania zawartości żelaza w wątrobie, „Acta Haematologica Polonica” 2017, nr 48(4), s. 308–315.

Oceń artykuł