Trójglicerydy – jak obniżyć ich poziom we krwi?

Wysokie stężenie trójglicerydów we krwi stanowi nie tylko czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, ale także może być przyczyną wystąpienia ostrego zapalenia trzustki. Hipertriglicerydemia jest zwykle wynikiem działania wielu czynników, m.in. uwarunkowania genetycznego, stosowanej diety, obecności chorób towarzyszących czy stosowanych leków. Sprawdź, jak można obniżyć poziom trójglicerydów we krwi.

Trójglicerydy i ich rola w organizmie człowieka

Trójglicerydy to cząsteczki lipidów (tłuszczów), które we krwi krążą w postaci lipoprotein – VLDL i chylomikronów. Chylomikrony są uwalniane z jelit i odpowiadają za transport większości trójglicerydów w ustroju. W tkankach obwodowych w wyniku procesu hydrolizy, a następnie lipolizy dochodzi do uwolnienia z nich wolnych kwasów tłuszczowych, które są wykorzystywane jako źródło energii w tkance mięśniowej. Nadmiar kwasów tłuszczowych jest magazynowany w wątrobie.

Czym jest hipertriglicerydemia?

Mianem hipertriglicerydemii określa się podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi, najczęściej pobranej z żyły łokciowej pacjenta. Poziom trójglicerydów ocenia się zwykle jednocześnie ze stężeniem cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i HDL, w badaniu profilu lipidowego, tzw. lipidogramu. Za górną granicę normy stężenia trójglicerydów przyjęto powszechnie 149 mg/dl.

Wyróżnia się trzy stopnie hipertriglicerydemii:

• łagodną – stężenie trójglicerydów wynosi 150–199 mg/dl,
• umiarkowaną – stężenie trójglicerydów wynosi 200–499 mg/dl,
• ciężką – stężenie trójglicerydów wynosi ≥ 500 mg/dl.

Na podstawie wieloletnich badań wykazano, iż poziom trójglicerydów jest zwykle wyższy u mężczyzn niż u kobiet (szczególnie poniżej 70. roku życia) i zwiększa się wraz z wiekiem. Coraz częściej hipertriglicerydemia jest wykrywana u osób w młodym wieku, a nawet u dzieci, co ma prawdopodobnie związek z rosnącym odsetkiem pacjentów z otyłością i cukrzycą typu 2. Szacuje się, iż po 60. roku życia dotyczy ona aż 42% populacji.

Dlaczego tak dużą uwagę zwraca się na poziom trójglicerydów we krwi? Wykazano, iż ich wysokie stężenie ich we krwi stanowi czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, a w przypadku ciężkiej hipertriglicerydemii może wystąpić ostre zapalenie trzustki.

Przyczyny podwyższonego poziomu trójglicerydów we krwi

Istnieje wiele czynników, które składają się na podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi. W przypadku rodzinnych hipertriglicerydemii (m.in. rodzinnej hipertriglicerydemii, złożonej rodzinnej hiperlipidemii) nieprawidłowości są spowodowane w głównej mierze przez mutacje w genach. Innymi przyczynami wysokiego poziomu trójglicerydów są:

• otyłość (BMI > 30),
• nieprawidłowa dieta, bogata w nasycone kwasy tłuszczowe,
• nadużywanie alkoholu,
• cukrzyca typu 2.,
• niedoczynność tarczycy,
• zespół Cushinga,
• toczeń rumieniowaty układowy,
• ciąża,
• przewlekła choroba nerek,
• zakażenie ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności (HIV),
• leki (m.in. estrogeny, tiazydy, beta-blokery, kortykosteroidy, tamoksyfen, izotretynoina).

Duża część czynników ryzyka hipertriglicerydemii jest modyfikowalna, a odpowiednia zmiana stylu życia lub leczenie schorzeń towarzyszących może znacznie obniżyć poziom trójglicerydów, często do wartości prawidłowych.

Hipertriglicerydemia – diagnostyka i objawy

Podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi często bywa wykryte przypadkowo podczas wykonywania profilaktycznych badań krwi u osób bezobjawowych. U pacjentów z wywiadem rodzinnej hipertriglicerydemii oznaczenie powinno być wykonywane regularnie już w okresie dzieciństwa. U części pacjentów, najczęściej z uwarunkowanym genetycznie wysokim poziomem trójglicerydów, mogą być obecne kępki żółte – żółte lub pomarańczowe grudki, zwykle w okolicy powiek, dłoni, łokci czy kolan. Bywa, iż pierwszymi objawami choroby są: ból w nadbrzuszu, ostre zapalenie trzustki, przejściowe ubytki w pamięci lub ogniskowe objawy neurologiczne.

Rozpoznanie jest stawiane na podstawie wyniku badania poziomu trójglicerydów w próbce krwi, zwykle pobranej z żyły łokciowej. Pacjent z rozpoznaną hipertriglicerydemią wymaga m.in. diagnostyki w kierunku otyłości, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2. i chorób tarczycy. Lekarz powinien również przeprowadzić dokładny wywiad w kierunku dyslipidemii u innych członków rodziny, stosowanych leków oraz nawyków żywieniowych.

Jak obniżyć poziom trójglicerydów we krwi?

Podwyższonego stężenia trójglicerydów nie powinno się lekceważyć i w każdym przypadku stwierdzenia hipertriglicerydemii należy się skonsultować z lekarzem celem ustalenia dalszego postępowania. Leczenie polega na modyfikacji stylu życia, a u części pacjentów również na stosowaniu środków farmakologicznych.

Farmakologiczne metody leczenia hipertriglicerydemii

Istnieje kilka grup leków, które są skuteczne w obniżaniu poziomu trójglicerydów we krwi. W izolowanej hipertriglicerydemii lekami pierwszego wyboru są fibraty. Badania wskazują, iż ich stosowanie może obniżyć poziom trójglicerydów o 30–50% z jednoczesnym podwyższeniem stężenia cholesterolu HDL – tzw. dobrego cholesterolu. Potwierdzoną skuteczność mają również kwasy omega-3, które stosowane w dawce 3–4 g/dobę umożliwiają redukcję stężenia trójglicerydów aż o 20–50%. Statyny, jedne z najpowszechniej stosowanych leków w codziennej praktyce lekarskiej, obniżają go jedynie o 10–30%.

Jak obniżyć poziom trójglicerydów domowymi sposobami?

Modyfikacja stylu życia jest jednym z kluczowych elementów leczenia pacjentów z hipertriglicerydemią. Ma udowodnioną skuteczność – u części osób zmniejszenie masy ciała, regularna aktywność fizyczna i zmiany w codziennym jadłospisie umożliwiają obniżenie poziomu trójglicerydów nawet o 50%. 

Szacuje się, iż u osób z otyłością każde zmniejszenie masy ciała o 1 kg zmniejsza poziom trójglicerydów o 2%. Redukcja masy ciała ma też pozytywny wpływ na stężenie glukozy we krwi u osób ze stanem przedcukrzycowym lub z cukrzycą typu 2. Istotne znaczenie ma oprócz kaloryczności posiłków także ich skład – zaleca się, aby pacjenci z hipertriglicerydemią wykluczyli z diety nasycone kwasy tłuszczowe, ograniczyli zawartość cukrów prostych, oraz zwiększyli ilość produktów zbożowych, warzyw, owoców, orzechów i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Należy również zrezygnować ze spożywania alkoholu. Spośród składników diety pozytywny wpływ na stężenie trójglicerydów we krwi mają prawdopodobnie cynamon, kakao, soja i orzechy.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian 

Bibliografia

1. Karanchi H., Muppidi V., Wyne K., Hypertriglyceridemia, “StatPearls”, 2022, dostęp online: listopad 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459368/.
2. Parhofer K., Laufs U., The Diagnosis and Treatment of Hypertriglyceridemia, “Deutsches Arzteblatt International”, 2019, dostęp online: listopad 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6962767/.
3. Byrne A. i in., Optimizing Non-Pharmacologic Management of Hypertriglyceridemia, “Archives of medical research”, 2017, dostęp online: listopad 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6089214/. 

Oceń artykuł