Troponiny – wskazania do badania i normy

Troponiny to białka kurczliwe mięśnia sercowego. Badanie ich poziomu pomaga wykryć świeży zawał serca, uszkodzenie mięśnia sercowego, a także inne choroby układu krwionośnego. Do zwiększenia poziomu troponiny dochodzi też w przebiegu zaburzeń funkcjonowania innych organów. Badanie polega na pobraniu próbki krwi, w której oznaczany jest poziom tych białek. Testy nie wymagają od pacjenta przygotowania.

Troponina – co to jest?

Troponiny to białka regulujące i kontrolujące skurcze mięśni serca. Są częścią komórek mięśnia sercowego i w stanach fizjologicznych lokalizują się wewnątrzkomórkowo. 

Kompleks troponin tworzą trzy białka:

• troponina T – ma właściwości strukturalne i znajduje się w komórkach serca. Bierze udział w skurczu mięśnia;
• troponina I – bierze udział w procesie skurczów mięśni, w tym mięśnia sercowego;
• troponina C – wiąże wapń i reguluje jego stężenie w komórkach. Aktywuje troponinę I do procesu skurczów serca.

W momencie uszkodzenia serca lub w dysfunkcji innych organów, np. nerek lub tarczycy, troponiny z komórek serca przedostają się do krwi. Im wyższy jest ich poziom, tym większy okazuje się obszar patologii. Troponiny pierwszy raz zostały opisane w 1963 roku. Na przełomie lat 70. i 80. uznano je za wskaźniki uszkodzenia serca. Jednak do rutynowej diagnostyki w kierunku chorób narządu zostały włączone w 1999 roku. 

Po co badać poziom troponin?

Badanie poziomu troponin wykonywane jest przede wszystkim w celu wykluczenia lub potwierdzenia zawału mięśnia sercowego. Do wzrostu stężenia białek dochodzi w ciągu zaledwie 4 godzin od momentu wystąpienia zawału. Natomiast szczyt stężenia przypada na mniej więcej 24. godzinę. Badanie poziomu troponin wykonywane jest również w celu diagnostyki poziomu uszkodzenia mięśnia sercowego, rozpoznania martwicy mięśnia sercowego, a ponadto umożliwia ocenę długoterminowego rokowania w przypadku przewlekłych chorób nerek. Badanie jest również pomocne w diagnostyce innych chorób układu krwionośnego i oddechowego.

Badanie troponiny – kiedy je wykonać?

Najważniejszym i pilnym wskazaniem do badania poziomu troponiny jest podejrzenie ostrego zespołu wieńcowego, w tym zawału mięśnia sercowego. O wystąpieniu patologii mogą świadczyć objawy – rozpierający ból lub ucisk w klatce piersiowej, promieniujący do pleców, lewego ramienia, szyi i żuchwy. Do niepokojących objawów należą również: ból nadbrzusza trudny do precyzyjnego zlokalizowania, duszność, kołatanie serca, omdlenie, osłabienie, nagłe zaburzenia lękowe, zimne poty, zawroty głowy, nudności, wymioty, zmęczenie. Wystąpienie tych symptomów, nawet o słabym nasileniu, wymaga wezwania Pogotowia Ratunkowego pod numerem 999 lub 112. Wskazaniem do badania poziomu troponin są również przewlekłe dolegliwości bólowe w klatce piersiowej o niskiej intensywności. Na regularne badania powinni się również zgłaszać pacjenci z wrodzonymi wadami serca, nadciśnieniem tętniczym i przewlekłymi chorobami całego układu krążenia, u których wystąpiły jakiekolwiek niepokojące objawy.

Normy troponiny

Normy troponin mogą różnić się w zależności od przyjętych wartości referencyjnych danego laboratorium. Ponadto warto wiedzieć, że obecność troponin wykrywana jest w niedużych ilościach również u osób zdrowych. Nie zawsze wynik powyżej normy oznacza zawał. W związku z tym za prawidłowy uznaje się wynik jak najbliższy zeru. Badanie poziomu troponin nie przewiduje oznaczania norm dla troponiny C, gdyż pomimo że bierze ona udział w inicjowaniu skurczów serca, nie jest uznawana za troponinę sercową. W związku z tym określanie jej poziomu jest całkowicie zbędne i nie ma znaczenia diagnostycznego.

Jak wygląda badanie poziomu troponin?

Poziom tropin oznaczany jest z próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. Badanie nie wymaga od pacjenta szczególnego przygotowania. W przypadku podejrzenia zawału serca pacjent jest hospitalizowany, a badanie wykonuje się kilka razy w określonych odstępach, zwykle po 3, 6, 9 i 12 godzinach. Wynika to z tego, że stężenie troponin osiąga szczytową wartość po upływie około 24 godzin. Następnie zwiększony poziom białek w zależności od przyczyny utrzymuje się od 5 dni do nawet 3 tygodni. Powtórzenie wyniku badania umożliwia ocenę rozległości zawału mięśnia sercowego.

Co oznacza wynik troponin poniżej normy?

Prawidłowym wynikiem stężenia troponin w surowicy jest poziom niemal zerowy, a każda większa ilość oznacza patologię. 

Co oznacza wynik troponin powyżej normy?

Podwyższone stężenie troponin może wynikać z działania wielu czynników. Przede wszystkim pozwala na analizę pracy serca i zdiagnozowanie wszelkich patologii. Poziom troponin o wartości ≥0,012–0,4 ug/L może świadczyć o zawale serca [1]. Warto pamiętać, iż wysokie stężenie troponin nie zawsze wiąże się z chorobą niedokrwienną serca. 

Podwyższony wynik troponin występuje również w przebiegu: 

• zapalenia mięśnia sercowego; 
• zapalenia osierdzia i wsierdzia;
• rozwarstwienia aorty;
• migotania przedsionków;
• zwapnienia w tętnicach wieńcowych; 
• przerostu komory serca;
• niewydolności serca;
• arytmii; 
• udaru;
• krwawienia podpajęczynówkowego;
• przewlekłej choroby nerek; 
• ciężkiej astmy;
• cukrzycy;
• zatorowości płucnej; 
• chorób układu oddechowego; 
• niedoczynności tarczycy; 
• posocznicy; 
• choroby niedokrwiennej mózgu; 
• oparzenia ciała. 

Do zwiększenia poziomu troponin dochodzi również na skutek intensywnego wysiłku fizycznego, silnych emocji i długotrwałego stresu. W takim przypadku stężenie białek ulega stopniowemu zmniejszeniu po kilkunastu godzinach odpoczynku lub redukcji czynnika stresowego, wywołującego napięcie. 

Poziom troponiny wzrasta także na skutek niektórych zabiegów medycznych, m.in.: ablacji, dializ, defibrylacji, angioplastyki tętnic wieńcowych i wszystkich zabiegów przeprowadzanych na otwartym sercu. 

Podwyższona troponina – co dalej?

Badanie krwi w kierunku zawału serca i wynik powyżej normy nie jest wystarczający do postawienia jednoznacznej diagnozy. Dlatego niezbędna jest konsultacja wyników z kardiologiem. Na ich podstawie lekarz może zlecić pacjentowi wykonanie innych badań, uzupełniających diagnostykę. Są to: elektroakrdiogram, echo serca, prześwietlenie klatki piersiowej, tomografia komputerowa, a także badania krwi w celu oznaczenia markerów krzepnięcia, wskaźników stanu zapalnego, prób wątrobowych i hormonów. 

Autor: Emilia Kruszewska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. E. Marcinkowska, M. Flisiński, J. Manitius, Znaczenie diagnostyczne i prognostyczne troponin w przewlekłej chorobie nerek, „Polski Merkuriusz Lekarski” 2007, XXIII, s. 375–381.
2. E. Stępień i in., Biochemiczne markery niedokrwienia mięśnia sercowego w diagnostyce okołooperacyjnego uszkodzenia serca, „Forum Kardiologiczne” 2002, 7(4), s. 135–142.
3. A. Borzyszkowska i in., Interpretacja stężeń troponin sercowych w świetle czwartej uniwersalnej definicji zawału serca z 2018 roku, „Folia Cardiologica” 2020, 15(3), s. 219–226.

Oceń artykuł