Twardy brzuch w ciąży – co oznacza?

W trakcie oczekiwania na dziecko przyszła mam zwraca uwagę na każdy najmniejszy sygnał, który wysyła jej ciało. Kobiety w ciąży obserwują kształt swojego brzucha, a w III trymestrze zaczynają liczyć ruchy dziecka. Objawem, który z pewnością nie umknie ich uwadze, będzie twardnienie brzucha. Twardy brzuch w zaawansowanej ciąży może oznaczać, że zbliżają się skurcze przepowiadające. Jeśli jednak pojawia się już na początku ciąży, a dodatkowo towarzyszy mu ból brzucha czy plamienie, należy jak najszybciej udać się do lekarza. 

Brzuch w trakcie ciąży – jak się zmienia?

Przyszłe mamy często niecierpliwie wypatrują ciążowych krągłości już w pierwszych tygodniach od poczęcia. Jednak ciążowy brzuch rośnie i zmienia się w swoim indywidualnym tempie, które zależy m.in. od tego, czy kobieta:

• uprawia sport i jest aktywna fizycznie – jeśli tak, brzuch zaokrągla się później, jeśli nie, ma to miejsce dość wcześnie;
• ma odpowiednią wagę do swojego wzrostu – w przypadku nadwagi brzuch staje się widoczny pod koniec II, a nawet już w III trymestrze;
• wcześniej rodziła już dzieci – u tzw. wieloródek brzuch jest widoczny wcześniej.

Istotna jest też liczba dzieci w macicy – przyszłe mamy spodziewające się bliźniąt lub trojaczków znacznie wcześniej mogą pochwalić się ciążowym brzuchem.

U kobiety z prawidłowym BMI, która praktykuje umiarkowaną aktywność fizyczną, brzuch zaczyna się zmieniać dopiero pod koniec I trymestru i początkowo zaokrągla się w dolnej części, poniżej pępka. Mniej więcej w 20 tygodniu – czyli na półmetku oczekiwania na dziecko – charakterystyczne krągłości są już widoczne i zmiana garderoby na bardziej swobodną staje się już konieczna. Od 28 tygodnia brzuch rośnie bardzo szybko i z tygodnia na tydzień zwiększa swój obwód. Nic dziwnego, w tym czasie maluch potraja swoją wagę, a w macicy znajduje się ponad litr płynu owodniowego. Gdy zbliża się poród, brzuch zaczyna widocznie się obniżać, a w pewnych momentach staje się wyraźnie twardszy.

Twardy brzuch w ciąży – czym się charakteryzuje? 

Na twardnienie brzucha w ciąży stosuje się również takie określenia jak „stawianie się macicy” lub „stawianie się brzucha”. Podbrzusze staje się wtedy wyraźnie napięte, niezależnie od pozycji, którą przyjmuje przyszła mama. Uczucie to często powoduje dyskomfort i pod pewnymi względami można je porównać do dolegliwości menstruacyjnych. Stan ten nie powinien mieć wpływu na ruchy dziecka – jeśli występuje w pod koniec II lub w III trymestrze, przyszła mama powinna bez przeszkód odczuwać aktywność malucha. 

Spodziewasz się dziecka i chcesz mieć pewność, że ciąża przebiega bez zakłóceń? Sięgnij po pakiet badań dla kobiet w ciąży i monitoruj swój stan zdrowia pod okiem lekarza prowadzącego!

Kiedy pojawia się twardy brzuch w trakcie ciąży? Możliwe przyczyny

Twardy brzuch w ciąży może być zarówno zjawiskiem fizjologicznym, jak i patologicznym. Wszystko zależy od tego, kiedy się pojawia i jakie dodatkowe dolegliwości mu towarzyszą. W I trymestrze może wskazywać na komplikacje, a nawet zwiastować poronienie. Natomiast na kilka tygodni przed porodem jest naturalnym znakiem zbliżającego się rozwiązania.

Twardy brzuch w ciąży – I trymestr

Brzuch na początku ciąży jest jeszcze całkowicie niewidoczny, a w dotyku powinien być miękki. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, brzuch na tym etapie nie różni się od stanu sprzed ciąży. Gwałtowne zmiany hormonalne mogą powodować wzdęcia. Wtedy brzuch nieco się zaokrągla i twardnieje w górnej części. Natomiast twardnienie podbrzusza na tym etapie to sygnał alarmowy, aby udać się do lekarza i wykonać kontrolne USG. Objaw ten może świadczyć o odklejeniu się łożyska, a nawet poronieniu, jeśli towarzyszą mu dodatkowe symptomy takie jak krwawienie z dróg rodnych czy skurcze macicy. W I trymestrze przyszła mama musi zachować szczególną czujność i bardzo uważnie obserwować wszystkie sygnały, jakie wysyła jej ciało. 

Twardy brzuch w ciąży – II trymestr

II trymestr – czyli okres od 14 do 27 tygodnia – to czas, w którym przyszła mama może nieco odetchnąć od ciążowych dolegliwości. Na tym etapie brzuch staje się widoczny. Może też twardnieć ze względu na coraz intensywniejsze ruchy i częste zmiany pozycji malucha. Tego rodzaju objaw i towarzyszący mu dyskomfort może pojawić się również po stosunku seksualnym. Na tym etapie twardnienie brzucha również może świadczyć np. o odklejeniu łożyska, dlatego w razie jakichkolwiek wątpliwości nie szukaj porad na forach internetowych, ale zgłoś się na kontrolę do lekarza prowadzącego.

Twardy brzuch w ciąży – III trymestr

Twardy brzuch w zaawansowanej ciąży to zjawisko fizjologiczne, nazywane także „stawianiem się” macicy lub brzucha. Jest to dyskomfort, który przypomina bóle menstruacyjne. W ten sposób ciało przygotowuje się do zbliżającego się rozwiązania. Zazwyczaj twardnienie podbrzusza to zapowiedź skurczów przepowiadających, zwanych też skurczami Braxtona-Hicksa. W odróżnieniu od tych, które towarzyszą właściwej akcji porodowej, nie są one zbyt bolesne i mijają pod wpływem spokojnego spaceru lub ciepłej kąpieli.

Co oznacza twardy brzuch w ciąży bez skurczy?

Fizjologiczne twardnienie podbrzusza w ciąży zazwyczaj zwiastuje pojawienie się skurczy przepowiadających. Może zdarzyć się też tak, że objaw ten wystąpi niezależnie od charakterystycznych dolegliwości ze strony macicy. Twardy brzuch w zaawansowanej ciąży bywa także objawem niestrawności, wzdęć i zaparć, które pojawiają się na kilka tygodni przed porodem. Rosnące dziecko sprawia, że macica stale się powiększa i uciska na narządy wewnętrzne, m.in. na żołądek i jelita. To dlatego zmorą przyszłych mam na końcowym etapie oczekiwania na dziecko jest zgaga oraz kłopoty z wypróżnianiem.

W 37–40 tygodniu ciąży dziecko waży ok. 3 kg i mierzy zazwyczaj ponad 50 cm. Jego ruchy oraz próby zmiany pozycji mogą powodować uczucie twardnienia brzucha. Jednak ma ono charakter przejściowy i nie powinno wpływać na odczuwanie ruchów dziecka.

Twardy brzuch przed porodem – kiedy staje się powodem do niepokoju?

W niektórych sytuacjach twardy brzuch powinien być powodem do niepokoju. Na pilną konsultację do lekarza lub na izbę przyjęć do szpitala udaj się, jeśli twardnieniu podbrzusza towarzyszą takie objawy jak:

• krwawienie z dróg rodnych;
• silny ból;
• wymioty i nudności;
• brak ruchów dziecka. 

Pamiętaj, że monitorowanie aktywności dziecka w zaawansowanej ciąży to konieczność. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, maluch porusza się ok. 10 razy na godzinę. Liczenie ruchów dziecka najlepiej przeprowadzić w godzinach wieczornych. Jeśli chcesz upewnić się, że dziecko prawidłowo się rusza:

• zjedz słodką przekąskę, np. owoc;
• połóż się i odczekaj ok. 0,5 h;
• zacznij liczyć ruchy dziecka;
• jeśli w ciągu godziny jest ich znacznie mniej niż 10 lub wydają Ci się zbyt gwałtowne, zgłoś swoje wątpliwości lekarzowi lub położnej. 

Czy można zapobiec twardnieniu brzucha w ciąży?

Twardnienie brzucha w ciąży to symptom, któremu nie da się całkowicie zapobiec i nawet nie warto do tego dążyć, bo stanowi on ważną część przygotowania ciała do zbliżającego się porodu. Jednak możesz złagodzić dyskomfort związany z uczuciem „stawiania się” brzucha. Dobrą praktyką są ciepłe (ale nie gorące!) kąpiele. Jeśli dolegliwości pojawiają się w trakcie chodzenia, wskazany będzie odpoczynek w pozycji leżącej. Jeśli podbrzusze twardnieje w trakcie leżenia, pomoże umiarkowany ruch, np. spacer lub delikatne ćwiczenia rozciągające. Ważną rolę odgrywa również prawidłowe nawodnienie organizmu oraz lekkostrawna dieta, która zapobiega wzdęciom i zaparciom. Gdy naturalne metody zawiodą, zwróć się o pomoc do lekarza, który przepisze środki rozkurczowe bezpieczne dla kobiet w ciąży. 

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. M. Fraś i in., Styl życia kobiet w ciąży, „Hygeia Public Health” 2012, nr 47, s. 412–417.
2. H. Baston, Podstawy położnictwa. Najważniejsze zagadnienia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Wrocław 2011.
3. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
4. K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.

---