USG połówkowe – na czym polega i kiedy się je wykonuje?

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) każda przyszła mama powinna wykonać przynajmniej 4 badania ultrasonograficzne: w pierwszym, drugim i trzecim trymestrze ciąży oraz w terminie porodu. Tzw. USG połówkowe powinno odbyć się między 18. a 22. tygodniem ciąży. Na tym etapie dziecko jest już na tyle rozwinięte, że ginekolog może ocenić, czy rozwój jego narządów wewnętrznych jest prawidłowy, a także stwierdzić ewentualne wady. Oprócz tego mierzona jest szyjka macicy, aby wykluczyć ryzyko wcześniejszego porodu. Sprawdź, jak wygląda badanie połówkowe i jak należy się do niego przygotować.

USG połówkowe – co to za badanie i kiedy się odbywa?

USG połówkowe to badanie, które przyszła mama powinna wykonać w połowie ciąży, czyli między 18. a 22. tygodniem. Jest to jedno z najważniejszych czterech badań ultrasonograficznych, które pozwala ocenić anatomię dziecka i wykluczyć najważniejsze wady rozwojowe. Stanowi też podstawę do dalszej diagnostyki w przypadku wątpliwości.

Pozostałe badania USG zalecane przez PTGiP to:

• USG genetyczne, zwane także USG I trymestru – odbywa się między 11. a 14. tygodniem ciąży. Dziecko jest już na tyle duże, że lekarz specjalista może określić faktyczny wiek ciąży i ocenić ryzyko wystąpienia najważniejszych wad genetycznych (np. zespołu Downa) lub stwierdzić poważne wady anatomiczne (np. bezczaszkowie). Warto pamiętać, że badanie ultrasonograficzne nie daje 100-procentowej pewności co do istnienia poważnych defektów rozwojowych.
• USG III trymestru – badanie powinno odbyć się między 28. a 32. tygodniem ciąży. Oprócz oceny anatomii dziecka lekarz sprawdza, czy ilość płynu owodniowego jest prawidłowa. Na podstawie siatek centylowych można też stwierdzić, czy dziecko prawidłowo wzrasta.
• USG przed porodem – wykonuje się je w terminie porodu. To ostatni moment, żeby oszacować wagę dziecka przed jego przyjściem na świat i ocenić jego położenie – miednicowe lub poprzeczne stanowi wskazanie do przeprowadzenia cięcia cesarskiego.

W publikacjach naukowych i artykułach w sieci spotkasz też nazwę USG II trymestru. Jest to inna nazwa USG połówkowego.

Badanie połówkowe – jak wygląda?

Badanie połówkowe wykonuje się w gabinecie ginekologa na przeznaczonym do tego specjalistycznym aparacie ultrasonograficznym. W przeciwieństwie do USG I trymestru lekarz bada dziecko przez powłoki brzuszne i nie używa w tym celu głowicy transwaginalnej (dopochwowej). Badanie to jest więc niebolesne i całkowicie komfortowe. W trakcie tej samej wizyty lekarz musi sprawdzić – tym razem przy użyciu głowicy dopochwowej – długość szyjki macicy. Na tym etapie ciąży powinna wynosić ona przynajmniej 25 mm, czyli 2,5 cm. Jeśli jest ona krótsza, istnieje ryzyko, że akcja porodowa rozpocznie się przedwcześnie. W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem okazują się preparaty na bazie progesteronu lub umieszczenie w pochwie tzw. pessara, czyli silikonowego krążka, który zapobiega dalszemu skracaniu się szyjki macicy.

Jakie parametry sprawdza USG połówkowe?

USG połówkowe ma na celu ocenę anatomii dziecka. Lekarz bardzo dokładnie ogląda i ocenia:

• czaszkę – jej kształt, rozmiar, ciągłość;
• twarz – gałki oczne, kość nosową i górną wargę; 
• elementy ośrodkowego układu nerwowego – móżdżek i komory boczne;
• jamę brzuszną – żołądek, jelita, pęcherz moczowy, nerki;
• kręgosłup;
• kończyny;
• serce – ocena jego struktury pomaga wykluczyć ewentualne wady. 

Oprócz tego sprawdza się ilość płynu owodniowego oraz przepływy pępowinowe – na podstawie tych informacji można stwierdzić, czy wszystkie niezbędne składniki odżywcze docierają do dziecka. Mierzona jest objętość czaszki, obwód brzucha i długość kończyn – na tej podstawie aparat USG szacuje wagę dziecka. Siatki centylowe pokazują, czy rozmiar dziecka jest adekwatny do wieku ciąży.

Jak przygotować się do badania połówkowego?

Wiele przyszłych mam zastanawia się, jak przygotować się do badania połówkowego. Nie wymaga ono specjalnych przygotowań. Warto jednak pamiętać, że zalecane jest opróżnienie pęcherza moczowego, aby nie zakłócał on obrazu USG. Z toalety można skorzystać bezpośrednio przed badaniem, ponieważ w większości gabinetów ginekologicznych znajdują się łazienki.

Oprócz badania połówkowego przyszła mama powinna regularnie monitorować stan swojego zdrowia. Do dobrych praktyk należy codzienne mierzenie ciśnienia krwi oraz regularne wykonywanie badań krwi dla kobiet w ciąży. Sprawdzane są w nich takie parametry, jak TSH czy glukoza.

USG połówkowe 3D – co to takiego?

Niektórzy rodzice decydują się na wykonanie USG połówkowego w 3D. Bada ono te same parametry co tradycyjne USG połówkowe, jednak ma dodatkową funkcję. Na ekranie można zobaczyć trójwymiarowy obraz dziecka, który daje wyobrażenie o tym, jak maluch wygląda. Dzięki tej nowoczesnej technologii rodzice mają piękną pamiątkę z okresu ciąży. Pamiętaj, że nie każdy aparat USG wyposażony jest w funkcję 3D, a badanie z użyciem tej technologii jest nieco droższe.

Gdzie wykonać USG połówkowe?

USG połówkowe najlepiej wykonać u lekarza prowadzącego ciążę, jeśli posiada on do tego uprawnienia. Badanie powinien przeprowadzić lekarz specjalista. Warto wybrać ginekologa z dobrą opinią oraz z dużym doświadczeniem – dzięki temu można mieć pewność, że nie pominie on żadnego szczegółu i w razie potrzeby skieruje przyszłą mamę na dalsze badania diagnostyczne. Uzupełnieniem badania połówkowego może być np. badanie DNA płodu, które pozwala z jeszcze większą pewnością wykluczyć wady rozwojowe.

Autor: Marta Drzazga

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

1. A. Bień, Edukacja przedporodowa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
2. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
3. K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.

Oceń artykuł