Witaminy dla ciężarnych to nie tylko kwas foliowy, czyli witamina B9. Przyszła mama powinna suplementować szereg innych składników odżywczych, w tym m.in. witaminę D3, A, E, oraz składniki mineralne, takie jak jod, wapń, magnez i żelazo. Niżej znajdziesz informacje na temat zaleceń odnośnie uzupełniania kluczowych witamin w ciąży.
Ciąża to wyjątkowy czas w życiu kobiety. W organizmie przyszłej mamy zachodzą liczne zmiany, a jedną z nich jest zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze. Duże znaczenie dla kondycji ciężarnej i płodu ma sposób odżywiania, w tym dostarczanie witamin. Sprawdź, jakie witaminy w ciąży należy uzupełniać i w jakiej ilości.
Czy konieczna jest suplementacja witamin dla kobiet w ciąży?
Sposób żywienia kobiety w ciąży to jeden z głównych determinantów prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju dziecka, nie tylko w łonie matki, ale też po porodzie. Podczas ciąży dochodzi do wzrostu zapotrzebowania na energię, a w związku z tym na podstawowe składniki odżywcze. Wiąże się to z rozwojem płodu, tkanek matczynych i łożyska. Do tego dochodzi również rosnące zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne, które, mimo że nie dostarczają energii ani nie pełnią roli budulcowej, są konieczne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na witaminy dieta może nie zapewnić ich całkowitego pokrycia. Poza tym zachodzące w ciąży zmiany hormonalne mogą powodować ograniczenia biodostępności części z tych związków. Stąd też konieczna bywa suplementacja witamin dla ciężarnych. Pamiętaj jednak, aby suplementy diety w ciąży wybierać i stosować po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Niedobór witamin okazać się może równie szkodliwy, co nadmiar tych związków. Najlepsze witaminy dla kobiet w ciąży to te, które zlecił lekarz. Potrzeba suplementacji powinna być określana indywidualnie dla każdej przyszłej mamy – w ten sposób otrzyma ona bezpieczne dawki witamin. Nie zapominaj, że suplementy diety w ciąży nie zastąpią zbilansowanej diety. Ich zadaniem jest tylko jej uzupełnienie. Poprzez właściwy dobór produktów spożywczych dostarcza się naturalne witaminy w ciąży.
Jakie brać witaminy w ciąży?
Witamina B9
Kluczową witaminą w ciąży jest kwas foliowy, czyli witamina B9. Zmniejsza ona ryzyko rozwoju wad układu moczowego, wad serca i otwartych wad ośrodkowego układu nerwowego u płodu. W przypadku ciężarnej redukuje ryzyko zakrzepicy i poronienia. Przyjmowanie tej witaminy w ciąży zapobiega również niedokrwistości megaloblastycznej, która polega na wytwarzaniu niedojrzałych krwinek czerwonych.
Zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego zalecił codzienne przyjmowanie witaminy B9:
- kobietom do 12 tygodnia ciąży – 0,4–0,8 mg,
- kobietom po 12 tygodniu ciąży – 0,6–0,8 mg,
- kobietom karmiącym piersią – 0,6–0,8 mg,
- kobietom z przypadkami wad cewy nerwowej w poprzednich ciążach na 4 tygodnie przed planowaną ciążą i do 12 tygodnia ciąży – 4 mg,
- kobietom z przypadkami wad cewy nerwowej w poprzednich ciążach po 12 tygodniu ciąży – 0,6–0,8 mg,
- kobietom z grupy podwyższonego ryzyka wad cewy nerwowej i niedoboru witaminy B9 na 3 miesiące przed planowaną koncepcją, podczas ciąży i karmienia piersią – 0,8 mg.
Suplementacja witaminy B9 w dawce 0,4 mg dzienne wskazana jest również przed planowaną ciążą oraz przynajmniej 6 tygodni przed koncepcją.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dawkę przyjmowanego kwasu foliowego zwiększyć trzeba w przypadku kobiet: otyłych, zmagających się z chorobą alkoholową, nikotynizmem, niedokrwistością megaloblastyczną, hiperhomocysteinemią (stan nadmiernego poziomu homocysteiny – rodzaju aminokwasu we krwi) i chorobami przewodu pokarmowego (choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia i wrzodziejące zapalenie jelita grubego zaburzają wchłanianie witaminy B9), zażywających środki zaburzające wchłanianie witaminy B9 (np. leki przeciwpadaczkowe), z przypadkami wad układu nerwowego we wcześniejszych ciążach i po operacjach bariatrycznych.
Witamina D3
Kolejną witaminą dla ciężarnych jest witamina D3. Zadaniem tego związku jest prawidłowa mineralizacja kości matki i płodu, regulacja stężenia wapnia i fosforu we krwi oraz pracy układu krwiotwórczego i odpornościowego. Niedostateczny poziom witaminy D3 predysponuje do osteopenii, a później do osteoporozy, krzywicy, niskiej masy i długości urodzeniowej oraz zaburzeń rozwoju. Witamina D3 ogranicza ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego, infekcji bakteryjnej pochwy, cukrzycy ciążowej, schorzeń sercowo-naczyniowych czy autoimmunologicznych i ciężkiego krwotoku poporodowego u przyszłej mamy.
Witaminę tę dostarcza się wraz z pożywieniem, ale jest ona produkowana również w wyniku ekspozycji na promienie słoneczne. Jednakże w naszych warunkach klimatycznych możliwe jest to wyłącznie od marca do września i często konieczna bywa jej suplementacja. Podczas ciąży oraz w okresie jej planowania zaleca się dzienne przyjmowanie 2000 IU witaminy D3, a w przypadku kobiet z ryzykiem jej niedoboru rozważyć można dawki do 4000 IU.
W sposób szczególny na niedobór witaminy D3 narażone są kobiety na diecie bezmięsnej, o ciemnej karnacji, niekorzystające ze słońca, otyłe, z chorobami wątroby, chorobami nerek, przewlekłymi chorobami jelit, zespołami zaburzeń trawienia i wchłaniania, chorobami tarczycy, cukrzycą i chorobami alergicznymi.
Witamina A
Retinol to następna polecana witamina w ciąży. Związek ten znany jest z działania antyoksydacyjnego (zwalczanie szkodliwych wolnych rodników), przeciwzapalnego i antyproliferacyjnego (zmniejszanie ryzyka chorób nowotworowych). Witamina A odpowiada za integralność błon komórkowych, reguluje odbiór bodźców świetlnych na siatkówce oraz bierze udział w syntezie kolagenu i melaniny (determinują one stan włosów, skóry i paznokci). Dodatkowo reguluje aktywność komórek tkanki kostnej, a tym samym zapewnia prawidłowe tworzenie się kości i zębów.
Niedostateczny poziom retinolu powoduje m.in. zaburzenia łaknienia, zaburzenia widzenia oraz pogorszenie kondycji skóry i jej przydatków. Szczególnie na jej niedobór narażone są ciężarne z obniżoną odpornością, zmagające się z silnym stresem czy chorobami przewodu pokarmowego. Podkreślić trzeba, że za dużo witaminy A sprzyja wadom wrodzonym układu krążenia, twarzoczaszki, małogłowiu czy wodogłowiu. Dziennie przyszła matka powinna przyjmować 770 μg retinolu.
Witamina E
Witamina E znana jest przede wszystkim z działania antyoksydacyjnego. Oznacza to, że chroni organizm ciężarnej przed stresem oksydacyjnym, który powoduje uszkodzenie komórek. Związek ten determinuje proces krzepnięcia krwi, obniża stężenie lipidów we krwi i wzmacnia naczynia krwionośne. Bierze udział w dostarczaniu składników odżywczych do komórek. W zbyt dużej ilości może powodować u przyszłej mamy spadek koncentracji, nasilać zmęczenie i obniżać siłę mięśni.
W sposób szczególny na niedobór witaminy E narażone są ciężarne zmagające się z chorobami układu pokarmowego oraz przyjmujące duże ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Dzienne zapotrzebowanie ciężarnej na witaminę E wynosi 10–19 mg.
Autor: Olga Dąbska
Bibliografia
- M. Makowska-Donajska, L. Hirnle, Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2017, t. 2, nr 4, s. 166–172.
- B. Nowak-Pacholcza, Żywienie kobiet w okresie ciąży – teoria i praktyka, Instytut Matki i Dziecka, Zakład Żywienia, Warszawa 2021.
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, „Ginekologia Polska” 2014, t. 5, nr 85, s. 395–399.
- A. Wendołowicz, E. Stefańska, L. Ostrowska, Żywienie kobiet w okresie ciąży, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2014, t. 20, nr 3, s. 341–345.
- A. Wiesner, P. Paśko, Stosowanie suplementów u kobiet ciężarnych w świetle najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, „Farmacja Polska” 2021, t. 77, nr 1, s. 40-47.
