Spis treści:
Wpływ stresu na organizm zależy od kilku czynników. Główne z nich to intensywność odczucia oraz czas jego trwania. Mimo że jego mała dawka może zadziałać motywująco, zdecydowanie lepiej na niego uważać. Ze stresem nie ma żartów – jeśli jest długotrwały i intensywny, wpływa negatywnie na cały organizm. Jednymi z najbardziej zauważalnych efektów dużego stresu są bezsenność i obniżenie odporności.
Czym właściwie jest stres?
Prawdopodobnie nie ma na świecie dorosłego człowieka, który nie zna uczucia stresu. Choć towarzyszy Tobie i innym ludziom od najmłodszych lat, wciąż mówi się o nim niewiele. Jednak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zwraca uwagę na to, że tryb życia, który dotyczy większości społeczeństwa, prowadzi do znacznego zwiększenia się poziomu stresu. Składa się na to szybkie tempo życia, zamieszkanie na terenach gęsto zaludnionych, wszechobecna rywalizacja oraz wynikająca z niej ciągła pogoń za pieniądzem i potrzebami konsumpcyjnymi.
Z definicji stres jest po prostu reakcją organizmu na wydarzenia, z którymi radzenie sobie nie jest dla niego instynktowne. Są to tzw. stresory, które zakłócają Twoją wewnętrzną równowagę, przekraczają Twoje umiejętności czy też zwyczajnie są dla Ciebie psychicznie obciążające. Pomimo tego że stres jest zjawiskiem powszechnym, w dużych dawkach może zagrażać zdrowiu i należy go unikać
Wpływ stresu na organizm – co dzieje się w ciele?
Pierwsze chwile stresującej sytuacji są kluczowe dla gwałtownej reakcji zachodzącej w Twoim organizmie. Aby dać radę wyzwaniu, całe ciało mobilizuje się i napina. Pod wpływem tzw. hormonów stresu (kortyzolu, adrenaliny i noradrenaliny) nie tylko zwiększa się Twoje skupienie oraz siła mięśni, zmienia się również metabolizm białek i tłuszczy oraz stężenie glukozy w organizmie. Wszystko to po to, aby jak najszybciej dać Ci siłę do walki i przywrócić równowagę.
Opisany mechanizm niegdyś ratował życie naszym przodkom, dziś teoretycznie pomaga Ci poradzić sobie z trudnościami. W praktyce jednak zbyt duża reakcja na stres bardzo często blokuje jakiekolwiek działanie, przez co efekt jest odwrotny od zamierzonego. Dodatkowo zbyt wysoki poziom stresu przez dłuższy czas działa destrukcyjnie na psychikę i ciało.
Wpływ stresu na organizm – skutki krótko- i długotrwałe
Krótkotrwałe następstwa wystawienia organizmu na działanie stresu można podzielić na psychiczne i fizyczne. W przypadku tych pierwszych najczęściej zaczynają się pojawiać negatywne myśli, często nawet niezwiązane z głównym problemem. Przy okazji zaczynasz czuć niepewność i tracisz koncentrację. Do tego wszystkiego dochodzi chwilowe (początkowo) obniżenie samooceny i obwinianie się.
W przypadku skutków fizycznych mowa między innymi o przyspieszonym biciu serca i oddechu, zwiększonej potliwości, dusznościach, suchości w ustach, zimnych kończynach czy też problemach żołądkowych. Te ostatnie potrafią uprzykrzyć życie na wiele sposobów. Osoba wystawiona na duży stres może cierpieć z powodu mdłości, nudności, niestrawności, zgagi, a także zaparć lub biegunek.
Jeżeli mowa o skutkach długoterminowych, również konieczny jest podział na efekty psychiczne i fizyczne. Długotrwałe wystawienie ludzkiej psychiki na stres może wywołać np. zwiększoną nerwowość, chroniczne przygnębienie, poczucie osamotnienia, bezsenność, a nawet depresję lub nerwicę.
Także symptomy fizyczne występujące przy okazji długiego stresu są znacznie poważniejsze od tych krótkoterminowych. Należą do nich np. choroby układu pokarmowego, bóle i drętwienia kończyn, migreny i bóle głowy oraz otyłość. Dodatkowo może dojść do zaburzeń w obszarze układu krążenia (szczególnie ciśnienia tętniczego) oraz hormonalnego.
Choroby wywołane przez stres
Lista chorób, na których rozwój może mieć wpływ stres, jest bardzo długa. Jego objawy odciskają swoje piętno praktycznie na wszystkich układach ciała. Oprócz wspomnianych już depresji, nerwicy czy otyłości przy długotrwałej ekspozycji na stres zwiększa się także ryzyko niektórych nowotworów, cukrzycy, chorób serca i całego układu krążenia oraz wrzodów i nadżerek układu pokarmowego.
Przy długotrwałym stresie pogorszeniu może ulec także stan Twojej skóry, w wyniku czego wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia łuszczycy, AZS czy zespołu suchości śluzówek. Stres może mieć wpływ również na zaburzenia cyklu miesiączkowego lub problemy z erekcją. Dodatkowo bardzo obniża odporność i zwiększa podatność na różnego rodzaju infekcje.
W przypadku wątpliwości co do tego, jak trudne sytuacje wpływają na Twój organizm, możesz wykonać oznaczenie poziomu hormonów stresu. Szczególnie zalecanym testem jest badanie poziomu kortyzolu.
Sposoby na radzenie sobie ze stresem
Jeżeli chcesz pozbyć się stresu, musisz najpierw wyeliminować jego przyczynę. Kiedy jest to niemożliwe lub odnosisz wrażenie, że reagujesz zbyt intensywnie na zupełnie zwyczajne sytuacje, możesz spróbować nauczyć się technik radzenia sobie ze stresem.
Jedną z polecanych metod radzenia sobie ze stresem jest medytacja. W trudnej sytuacji spróbuj zatrzymać się na chwilę, daj sobie kilka minut na zamknięcie oczu i skup się na swoim oddechu. Pozwól sobie na odpłynięcie myślami poza mury budynku, w których się znajdujesz. Bujaj w obłokach i wykonuj miarowe oddechy. Dzięki tym kilku minutom ochłoniesz i inaczej spojrzysz na swoje stresogenne problemy.
Innym sposobem, polecanym zwłaszcza przy problemach w pracy, jest rozmowa (może być telefoniczna) z kimś bliskim. Ewentualnie, jeżeli nie masz z kim porozmawiać, możesz spróbować odbyć dialog z samym sobą poprzez prowadzenie dziennika.
Pamiętaj, że stres, z którym nie możesz sobie poradzić, stanowi duże zagrożenie dla Twojego zdrowia. Jeżeli czujesz, że sytuacja Cię przytłacza, a żadna z podstawowych metod nie zdaje egzaminu, wybierz się do specjalisty. Psychoterapeuta pomoże Ci pokonać problemy i wskaże, jak działać, aby uniknąć podobnej sytuacji w przyszłości.
Autor: Klaudia Gaicka
Bibliografia
- J. Łodzińska, Stres zawodowy narastającym zjawiskiem społecznym, 2010, online: https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=126160 [dostęp: 23.05.2022].
- M. Gólcz, Stres w pracy. Poradnik dla pracownika, Warszawa 2016.
- I. Sikorska, Odporność psychiczna w ujęciu psychologii pozytywnej : edukacja i terapia przez przygodę, 2017, online: http://www.psychoterapiaptp.pl/uploads/PT_2_2017/75Sikorska_Psychoterapia_2_2017.pdf [dostęp: 23.05.2022].
- M. Surman, M. Janik, Postępy higieny i medycyny doświadczalnej – stres i jego ograniczenia w rozwoju choroby nowotworowej, Kraków 2017.
