Jak obliczyć wskaźnik HOMA? Co oznacza? - Badania Krwi
25 lipca 2022

Wskaźnik HOMA – wzór do obliczeń, normy, zastosowanie

Insulinooporność to zaburzenie metaboliczne, objawiające się niespecyficznym zespołem dolegliwości, takich jak: przewlekłe zmęczenie, nadmierne łaknienie czy senność po posiłku. W jej rozpoznaniu pomocny jest wskaźnik HOMA IR. To równanie matematyczne, które łatwo wykonać. Sprawdź, jak i kiedy to zrobić! 

Współczynnik HOMA

Stanowi on laboratoryjną ocenę zdrowia, umożliwiającą rozpoznanie insulinooporności i określenie jej ogólnego zaawansowania na podstawie zależności pomiędzy stężeniem insuliny i glukozy we krwi obwodowej na czczo. Wskaźnik HOMA – IR (homeostatic model assessment – insulin resistance) po raz pierwszy opisano w roku 1985, ale od tamtej pory jest on powszechnie wykorzystywany w diagnostyce insulinooporności.

Insulinooporność to rodzaj zaburzenia dotyczącego gospodarki węglowodanowej, polegającego na obniżeniu wrażliwości komórek obwodowych na działanie insuliny, czyli hormonu polipeptydowego, wydzielanego przez trzustkę, którego celem jest kontrola poziomu glukozy we krwi. W wyniku pogorszenia reakcji komórek na insulinę dochodzi do zwiększenia ilości jej wydzielania powyżej realnego zapotrzebowania organizmu, co w konsekwencji może prowadzić do niewydolności tego narządu i dalszych powikłań zdrowotnych. Jednym z nich jest stan przedcukrzycowy, a w następstwie cukrzyca typu 2. Poza tym z czasem może zostać zahamowane działanie glukagonu, enzymu biorącego udział w konstruktywnym wykorzystywaniu zapasów energii do pracy organizmu. Zjawisko to sprzyja z kolei rozrostowi tkanki tłuszczowej. 

Jak obliczyć wskaźnik HOMA?

Wskaźnik insulinooporności to proste i zupełnie nieinwazyjne narzędzie w postaci algorytmu matematycznego, do którego obliczenia niezbędne jest jednak wcześniejsze oznaczenie stężenia glukozy i insuliny we krwi żylnej na czczo, co wymaga iniekcji. W tym celu musisz poddać się odpowiednim badaniom laboratoryjnym. Ze względu na pulsacyjny charakter wydzielania insuliny przez organizm, aby uzyskać optymalne i miarodajne wyniki wskaźnika HOMA, wskazane jest powtórzenie pomiarów 3–4 razy i określenie wartości średniej, którą można będzie wykorzystać do obliczeń.

Wyliczeń na współczynnik HOMA dokonuje się poprzez podstawienie uzyskanych wyników do równania. Jego istotą jest pomnożenie wartości insuliny na czczo (mU/ml) przez poziom glikemii na czczo (mmol/l) i podzielenie uzyskanych rezultatów przez stałą wartość 22,5. W ten sposób możesz obliczyć wskaźnik HOMA, ale dużym udogodnieniem są automatyczne kalkulatory online. Wystarczy, że w odpowiednie rubryki wpiszesz dane niezbędne do przeprowadzenia rachunku, a po zatwierdzeniu ich przyciskiem od razu uzyskasz wyniki współczynnika insulinooporności.

Pamiętaj, że wskaźnik HOMA to narzędzie orientacyjne i nie powinno stanowić jedynej metody diagnostycznej insulinooporności. Do potwierdzenia lub wykluczenia zaburzenia metabolicznego tego typu zalecane jest wykonanie również innych testów, np. obciążenia glukozą OGTT czy pomiaru stężenia adiponektyny (ADPN). Poza tym omawiany wskaźnik znajduje zastosowanie tylko w przypadku potrzeby oznaczenia poziomu insuliny endogennej. Dlatego jeśli Twój organizm jest obciążony cukrzycą lub czynnościowe zdolności wydzielnicze komórek beta trzustki są zaburzone, to metoda HOMA może nie odzwierciedlać skali kłopotów zdrowotnych.

Wskaźnik HOMA – normy

Jeśli chodzi o wskaźnik HOMA, normy, które uznawane są za fizjologiczne, to wartości nieprzekraczające 2, a najlepiej jeśli znajdują się one w granicach 1. Oznaczają one wówczas prawidłową wrażliwość tkanek na insulinę. Niepokojące mogą być natomiast wartości równe lub wynoszące powyżej 2,5. Takie wysokie wyniki mogą wskazywać na obniżenie wrażliwości tkanek na insulinę. Do pełnej interpretacji stanu zdrowia niezbędna jednak jest opinia lekarza, wsparta dodatkowo kompleksem innych testów oraz wywiadem na temat schorzeń współistniejących czy trybu życia. Wskaźnik HOMA bywa cenną metodą umożliwiającą ocenę stosunku poziomu insuliny do glukozy we krwi na czczo. Jego wyniki mogą stanowić ważny sygnał o kondycji wydolności metabolicznej organizmu, ale w wybranych okolicznościach. Obliczenia są wskazane, zwłaszcza jeśli zmagasz się z zespołem niektórych dolegliwości. 

Kiedy i komu jest potrzebny wskaźnik HOMA?

Insulinooporność bywa podstępnym zaburzeniem ze względu na mało charakterystyczny przebieg. Nierzadko manifestuje się objawami, które towarzyszą cukrzycy typu 2, ale mogą być jednocześnie interpretowane jako skutki przemęczenia czy niewłaściwego trybu życia. Oblicz wskaźnik HOMA, jeśli obserwujesz m.in.: 

  • kłopoty z koncentracją;
  • trudności z utrzymaniem prawidłowej masy ciała pomimo zbilansowanej diety i regularnej aktywności fizycznej;
  • nadmierne pragnienie i łaknienie;
  • ochotę na słodycze po posiłku oraz senność po jedzeniu;
  • trudności z zasypianiem;
  • nadmierne ciśnienie tętnicze;
  • częstomocz.

Przesłankami do testów określających współczynnik HOMA mogą być ponadto:

  • otyłość;
  • niedoczynność tarczycy;
  • zespół policystycznych jajników;
  • problemy z cerą w postaci szarych plam w okolicach brody, kolan, łokci i karku.

Badania możesz też wykonać wówczas, kiedy w Twojej najbliższej rodzinie ktoś jest obciążony zespołem metabolicznym lub w innych testach laboratoryjnych masz podwyższone wyniki, zwłaszcza glukozy i profilu lipidowego.

Wczesna diagnostyka insulinooporności nie tylko zmniejsza ryzyko rozwinięcia się innych schorzeń, o których mowa w powyższych częściach artykułu, ale również pozwala na spowolnienie postępu zaburzeń metabolicznych. Sprzyja to odzyskaniu równowagi gospodarki węglowodanowej.

 

Autor: Agata Oleszkiewicz

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

  1. I.M. Kokot i in., Wskaźniki insulinooporności u młodych kobiet z prawidłową masą ciała w korelacji z ilością i dystrybucją tkanki tłuszczowej, „Diabetologia Praktyczna” 2016, nr 2.
  2. D. Musiałowska, Insulinooporność, Feeria, Łódź 2017.
  3. P. Wesołowski, Z. Wańkowicz, Insulinooporność – metody rozpoznawania i następstwa kliniczne, „Nephrology and Dialysis” 2011, nr 15.
  4. P. Szczeklik, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
Oceń artykuł