Co może oznaczać wysypka na dłoniach?

Wysypka na dłoniach najczęściej powstaje w wyniku kontaktu z alergenem. Niekiedy może być objawem choroby pasożytniczej. Dermatoza powoduje często silny świąd i miejscowe przesuszenie skóry. Czy wysypka na dłoniach jest groźna? Jakie są sposoby leczenia i łagodzenia dolegliwości?

Czym jest wysypka i jak powstaje?

Wysypka na dłoniach jest rodzajem dermatozy o podłożu alergicznym lub zakaźnym. Zmiany skórne przybierają postać plam, krostek, grudek lub pęcherzyków przypominających oparzenie. Dermatoza może wywołać też miejscowe zaczerwienienie, świąd lub pieczenie. Uczucie silnego swędzenia sprzyja drapaniu, a to często prowadzi do uszkodzenia naskórka. W niektórych przypadkach może więc dojść do powstania miejscowego stanu zapalnego. W zależności od przyczyny wysypki miejscowo zmieniona skóra niekiedy jest też przesuszona.

Wysypka na dłoniach o podłożu alergicznym

Nagłe pojawienie się czerwonej lub różowej wysypki na dłoniach może wskazywać na reakcję alergiczną. Wysypka na dłoniach o podłożu alergicznym może mieć różną postać. Zmiany skórne w zależności od alergenu uczulającego utrzymują się od kilku minut do kilkunastu godzin. Pojawiają się natychmiast po kontakcie z czynnikiem alergizującym i samoistnie znikają. Zmiany skórne o podłożu alergicznym reagują na leki przeciwhistaminowe, które przyspieszają ich wyciszenie i znikanie. Dermatoza alergiczna nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, jednak w przypadku jej częstego nawracania powinna być konsultowana u lekarza alergologa.

Wyróżnia się kilka następujących przyczyn wysypki o podłożu alergicznym.

Alergia pokarmowa

Wyprysk pojawia się po zjedzeniu pokarmu zawierającego składnik uczulający. Najczęściej są to: mleko, owoce morza, orzechy, pomidory, jabłka, produkty zbożowe. Wysypka o podłożu pokarmowym przypomina atopowe zapalenie skóry i ma charakter wędrujący. Zmiany mają postać czerwonych, lekko wypukłych plam, którym towarzyszy silny świąd. Miejscowo może pojawić się również przesuszenie skóry.

Alergia na słońce

Znana również pod nazwą fotodermatoza. Zmiany skórne pojawiają się na skutek działania promieni słonecznych. Wyprysk obejmuje odsłonięte części ciała, czyli dłonie, ręce, dekolt, szyję, nogi, twarz. Alergia objawia się czerwonymi plamami i drobnymi krostkami, którym często towarzyszy pieczenie.

Alergia polekowa

Dermatoza powstaje w reakcji na substancje zawarte w niektórych lekach. Jednym z najbardziej uczulających jest kwas acetylosalicylowy.

Alergia kontaktowa

Alergia kontaktowa jest jedną z najczęstszych chorób skóry. Wyprysk powstaje na skutek kontaktu naskórka z substancjami egzogennymi, które przenikają do skóry. Oto niektóre z nich:

Chrom – to jeden z najsilniejszych alergenów, bardzo szybko przenika do skóry. Substancja powoduje zmiany wypryskowe na rękach, dłoniach, ale też na stopach. Związki chromu występują m.in. w materiałach budowlanych (farbach, zaprawach, impregnatach).
Nikiel – to metal bardzo rozpowszechniony, występujący m.in. w sztucznej biżuterii. Przyczynia się do powstania miejscowego wyprysku w postaci grudek, które swędzą.
Żywice epoksydowe – są silnym alergenem wywołującym wyprysk kontaktowy. Występują m.in. w tkaninach, zabawkach, sztucznej biżuterii. Mogą przyczynić się do świądu dłoni i pojawienia się czerwonych, wypukłych plam.
Sierść zwierząt – powoduje powstanie wyprysku przypominającego oparzenie. Miejscowo pojawia się również zaczerwienienie i silny świąd. W przypadku silnego uczulenia mogą wystąpić objawy ze strony układu oddechowego, kichanie, kaszel świąd nosa i gardła. Najbardziej uczulająca jest sierść kota, psa, gryzoni (chomika, świnki morskiej, królika, myszy), ptaków (papugi, kanarka).
Substancje zapachowe – występujące w kosmetykach i perfumach (aldehyd cynamonowy, alkohol cynamonowy, geraniol, isoeugenol, hydroksycytonellal). W kontakcie ze skórą mogą powodować miejscowe zaczerwienienie, przesuszenie i świąd.
Roślinne składniki – wchodzące w skład kosmetyków pielęgnujących i myjących. Do najbardziej uczulających należą: rumianek, nagietek, aloes, kalafonia, lanolina, wosk pszczeli.

Wysypka na dłoniach o podłożu zakaźnym

Zmiany skórne na dłoniach mogą być objawem niektórych chorób zakaźnych:

Różyczka – to choroba zakaźna, której objawy mogą ujawnić się dopiero po 2 tygodniach od zarażenia. Wysypka ma postać grudkowatych zmian, które utrzymują się do 2 dni. W przebiegu różyczki pojawiają się jednak objawy ogólnoustrojowe. Zmiany skórne umiejscawiają się na dłoniach, rękach i stopach. Różyczka jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży, gdyż może doprowadzić do zaburzeń w rozwoju dziecka.
Ospa – zmiany skórne pojawiają się po 2 dniach od zakażenia i mają postać czerwonych plam. U niektórych pacjentów wysypka przekształca się w pęcherze. Ospa najczęściej lokalizuje się na rękach i nogach. Po wystąpieniu wysypki dochodzi do rozwoju objawów ogólnoustrojowych.
Odra – to silna choroba zakaźna, w której przebiegu dochodzi do rozwoju wysypki. Wyprysk skórny ma zmienną postać. Początkowo na dłoniach i rękach pojawiają się niewielkie, ciemnoróżowe plamki, które z czasem stają się wypukłe. Wraz z rozwojem wirusa zmieniają się w ciemne grudki, rozsiane po całym ciele. Zmianom skórnym towarzyszą również objawy ogólnoustrojowe.
Grzybica – w początkowym stadium zakażenia choroba ma postać zaczerwienionej skóry dłoni, która zaczyna się przesuszać i nadmiernie złuszczać. Pacjent odczuwa ponadto nasilający się świąd. Wraz z aktywnością patogenu zmiany skórne przybierają postać grudek i pęcherzyków z treścią surowiczą. Rozwijająca się grzybica dłoni może zająć również paznokcie.

Wysypka na dłoniach, która nie ustępuje po kilku godzinach, może świadczyć o zakażeniu patogenem. Szczególnie niepokojący jest rozwój zmian skórnych, obejmujących inne partie ciała i objawy ogólnoustrojowe. W takim przypadku konieczny jest kontakt z lekarzem. Szczególną czujność powinny zachować kobiety w ciąży, gdyż wysypka na dłoniach o podłożu zakaźnym może stanowić zagrożenie dla rozwoju dziecka.

Autor: Emilia Kruszewska

Bibliografia

R. Śpiewak, Alergia kontaktowa i alergiczny wyprysk kontaktowy, „Alergologia Polska – Polskie Czasopismo Alergologiczne” 2014, t. 1 (4), s. 144–149.