Spis treści:
Wysypka w ciąży to jeden z objawów zmian hormonalnych, zachodzących w organizmie kobiety. W większości przypadków dermatozy nie stanowią zagrożenia dla zdrowia płodu czy matki. Niektóre choroby skórne są jednak niebezpieczne. Jak postępować w przypadku pojawienia się wysypki?
Pokrzywka ciężarnych
Pokrzywka to jedna z najczęściej występujących dermatoz w ciąży. Ma formę wypukłych i nieregularnych grudek, przypominających oparzenie pokrzywą. U niektórych pacjentek przybiera formę czerwonych plam na ciele. Zmiany mają charakter „wędrujący” i umiejscawiają się na brzuchu, plecach, pośladkach, rękach, a nawet na twarzy. Pokrzywka ciężarnych rozwija się w 3. trymestrze i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia dziecka. Dermatoza jest jednak uciążliwa dla matki, gdyż wywołuje bardzo silny świąd, pieczenie i miejscowe obrzęki.
Przyczyny pokrzywki ciężarnych są różne. Zmiany skórne powstają w odpowiedzi układu immunologicznego na zachodzące w organizmie zmiany, a dokładnie wzrost stężenia estrogenu. Pokrzywka może być również reakcją alergiczną skóry m.in. na niektóre pokarmy, pyłki traw, substancje chemiczne.
Pokrzywka ciężarnych nie wymaga leczenia, gdyż ustępuje samoistnie po porodzie. W przypadku ciężkiego przebiegu i objawów obniżających komfort życia pacjentki lekarz może zdecydować o podaniu leków przeciwhistaminowych lub miejscowych kortykosteroidów. Ze względu na ciążę środki farmakologiczne należy dawkować zgodnie z zaleceniami lekarza.
Atopowa osutka ciężarnych
Atopowa osutka ciężarnych to łagodna postać klasycznej formy atopowego zapalenia skóry (AZS). Dermatoza jest jedną z najczęściej występujących w przebiegu ciąży i rozwija się nawet u 50% pacjentek. Zmiany skórne mają postać liszajów, grudek lub pokrzywki przypominającej oparzenie. Ponadto skóra miejscowo jest zaczerwieniona i przesuszona, co wzmaga jej łuszczenie i silny świąd. W reakcji na zimno naskórek może pękać, tworząc małe nadżerki. U niektórych pacjentek pojawiające się na skórze zmiany mają postać egzemy.
Atopowe zapalenie skóry ciężarnych rozwija się na przełomie 2. i 3. trymestru, a następnie znika samoistnie po porodzie. Zmiany obejmują ręce, górną część pleców, dłonie, stopy, twarz, łydki, ramiona. U większości kobiet osutka atopowa ma podłoże genetyczne. Natomiast pacjentki chorujące na klasyczną formę AZS w przebiegu ciąży borykają się z zaostrzeniem objawów atopii. Atopowa osutka w ciąży nie stanowi zagrożenia dla płodu. W razie uporczywych objawów lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwhistaminowych i miejscowych kortykosteroidów. Znaczna poprawa kondycji skóry, ale też ulga w objawach następuje po regularnym stosowaniu emolientów.
Świerzbiączka ciężarnych
Świerzbiączka to kolejna dermatoza rozwijająca się w 3. trymestrze ciąży. Jednym z typów schorzenia jest świerzbiączka skazowa Besniera, przebiegająca pod postacią grudek i strupków rozsianych na górnej części tułowia i kończynach. Zmiany powodują silny świąd. Świerzbiączka najczęściej rozwija się w przebiegu pierwszej ciąży i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka.
Objawy dermatozy ustępują samoistnie po porodzie. Lekarz może zastosować leczenie objawowe w postaci leków przeciwświądowych. W ciężkim przebiegu świerzbiączki Besniera pacjentce podawane są kortykosteroidy. Należy unikać gorących kąpieli i stosować emolienty. Przyszła mama powinna nosić odzież z naturalnych i przewiewnych tkanin, które przyspieszą osuszanie i gojenie grudek.
Polimorficzna osutka ciężarnych
Polimorficzna osutka ciężarnych, znana jako swędząca pokrzywka grudkowo-blaszkowa skóry, to dermatoza o łagodnym przebiegu. Etiologia schorzenia nie jest jasna, a pojawianiu się zmian prawdopodobnie sprzyja mechaniczne uszkodzenie tkanki łącznej podczas rozciągania skóry. Czynnikami determinującymi rozwój choroby są również: skłonność ciężarnej do atopii, otyłość i nadciśnienie. Dermatoza pojawia się w 3. trymestrze ciąży lub bezpośrednio po porodzie, a następnie samoistnie ustępuje po kilku tygodniach.
Pokrzywka ma postać grudek lub pęcherzyków, którym towarzyszy dodatkowo bardzo silny świąd. Zmiany umiejscawiają się w okolicy rozstępów, szczególnie na brzuchu, pośladkach i udach, ale nigdy na twarzy. Pokrzywka ma tendencję do zlewania się w obszerne plamy rumieniowe. Polimorficzna osutka ciężarnych nie stanowi zagrożenia dla zdrowia dziecka, dlatego też nie wymaga leczenia. Silny świąd można łagodzić za pomocą miejscowych środków przeciwhistaminowych po wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Pemfigoid ciężarnych
Pemfigoid ciężarnych, znany też jako opryszczka ciężarnych, to jedna z rzadziej występujących dermatoz w okresie ciąży. Zmiany rozwijają się w 2. trymestrze. Na początku lokalizują się w okolicy pępka, a następnie obejmują coraz większy obszar ciała. Pemfigoid ciężarnych ma postać wysypki, która zmienia się w pęcherze. Schorzenie należy do grupy chorób autoimmunologicznych i powstaje na skutek działania przeciwciał IgG. Pemfigoid ciężarnych może mieć związek z chorobą Gravesa-Basedowa.
W odróżnieniu od innych dermatoz opryszczka ciężarnych może wpływać na zaburzenia rozwoju płodu i przebieg ciąży. W przypadku podejrzenia schorzenia konieczne jest przeprowadzenie pełnej diagnostyki, obejmującej m.in. biopsję skóry.
Liszajec opryszczkowaty
Liszajec opryszczkowaty jest jedną z odmian łuszczycy krostkowej i najczęściej rozwija się w okresie ciąży. To choroba zakaźna, do której dochodzi na skutek aktywności paciorkowca lub gronkowca. Przeniesienie patogenu następuje poprzez kontakt z osobą chorą lub jej rzeczami osobistymi. Zakażeniu sprzyja osłabiona odporność i współistnienie chorób przewlekłych, m.in. cukrzycy.
Objawy zakażenia pojawiają się w 3. trymestrze ciąży pod postacią wykwitów krostkowych z charakterystycznym rumieniem. Zmiany skórne mają tendencję do zlewania się i zajmowania coraz większych obszarów skóry. W ciężkim przebiegu mogą wystąpić również: gorączka, bóle stawów, bóle mięśni, niewydolność nerek, zaburzenia krążenia. Liszajec opryszczkowaty najczęściej umiejscawia się w pachwinach, zgięciach stawowych, fałdach skórnych i okolicach krocza. Stanowi zagrożenie dla życia zarówno matki, jak i płodu. W przypadku zagrożenia dla dziecka konieczne jest wcześniejsze rozwiązanie ciąży.
Autor: Emilia Kruszewska
Bibliografia
- W. Mędrzycka-Dąbrowska, K. Kwiecień, Świąd skóry w okresie ciąży – przyczyny, profilaktyka i pielęgnacja, „Problemy Pielęgniarstwa” 2011, 19 (4), s. 551–556.