Zaburzenia widzenia – kiedy się pojawiają i jakie mogą być ich przyczyny?

Zaburzenia widzenia to niepokojący objaw, którego nie wolno bagatelizować. Najczęstszą przyczyną takiego stanu są problemy okulistyczne, a więc wady wzroku lub schorzenia, takie jak jaskra lub zaćma. Dolegliwości tego typu mogą mieć jednak całkowicie inne źródło i wskazywać na choroby typu cukrzyca czy nadciśnienie. W skrajnych przypadkach bywają one objawem rozwijającego się guza mózgu. Dlatego, zamiast snuć pesymistyczne scenariusze, warto od razu udać się do specjalisty po właściwą diagnozę.

Zaburzenia widzenia – co to takiego i kogo dotyczy problem?

Zaburzenia widzenia mogą przybierać różną postać. Niektórzy skarżą się na osłabienie ostrości wzroku, a inni na zawężone pole widzenia. Są osoby, które nie widzą niektórych szczegółów lub mają dodatkowe wrażenia wzrokowe w postaci np. mroczków przed oczami. Mechanizm widzenia jest bardzo złożony – impuls świetlny najpierw dociera do siatkówki oka, następnie do komórek receptorowych, a w końcu do mózgu i jest przez niego przetwarzany. Dlatego problemy z widzeniem mogą być spowodowane wadliwym działaniem narządu wzroku, ale mogą mieć także podłoże neurologiczne. 

Dane z raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) sporządzonego w 2019 r. pokazały, że na różnego rodzaju zaburzenia wzroku cierpi ponad 2 mld światowej populacji. Statystycznie choroby oczu częściej dotykają kobiet niż mężczyzn, a z problemem zmagają się zwłaszcza osoby starsze, niepełnosprawne, gorzej sytuowane oraz przedstawiciele mniejszości etnicznych. Zaburzenia widzenia mogą dotyczyć osób w każdym wieku. 

Chwilowe zaburzenia widzenia – czym mogą być spowodowane?

Chwilowe zaburzenia widzenia mogą być wynikiem np. zapalenia nerwu wzrokowego lub nagłego wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Do przejściowej utraty wzroku prowadzi także zatrucie alkoholem metylowym. Nagłe pogorszenie widzenia może zdarzyć się przyszłym mamom w końcowym etapie ciąży lub kobietom po porodzie. Jest to bardzo niepokojący objaw, który zwiastuje stan przedrzucawkowy. Towarzyszą mu także inne symptomy, takie jak: obrzęki, bóle głowy, duszności i drgawki. To poważne zagrożenie dla życia matki i nienarodzonego dziecka. Brak szybkiej interwencji lekarskiej może skutkować nawet udarem lub poważną niewydolnością nerek. Z tego powodu nie warto ignorować nawet chwilowych oraz niepozornie wyglądających zaburzeń widzenia.

Zaburzenia widzenia – wady wzroku

Na ogół przyczyną zaburzeń widzenia jest wada wzroku. Do najczęściej występujących nieprawidłowości w budowie gałki ocznej należą:

• krótkowzroczność – krótkowidz niewyraźnie widzi przedmioty oddalone od siebie. Aby wyostrzyć pole widzenia, często mruży oczy. Zazwyczaj nie ma problemu z czytaniem książek czy wykonywaniem codziennych obowiązków, jednak rozpoznawanie znajomych na ulicy może stać się problemem;
• dalekowzroczność – dalekowidz dobrze widzi obiekty oddalone od siebie (ale też do pewnej granicy), jednak ma trudności z postrzeganiem przedmiotów znajdujących się w pobliżu. Takie osoby potrzebują okularów do czytania, ponieważ niewyraźnie widzą litery znajdujące się na kartach książki;
• astygmatyzm – osoba dotknięta tą wadą widzi nieostre kontury. Ta dysfunkcja jest szczególnie uciążliwa, ponieważ zaburzone zostaje widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka.

Każdą z tych wad można skorygować za pomocą okularów. Szkła mają za zadanie wyrównać parametry obrazu w obu gałkach ocznych i poprawić jakość widzenia. Do innych chorób narządu wzroku, które mogą powodować zaburzenia widzenia, należy zaćma – zaczyna się ona od niewyraźnego obrazu i może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Natomiast jaskra to stopniowe pogarszanie się wzroku aż do jego utraty, jeśli choroba nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i nie zacznie być leczona.

Zaburzenia widzenia – przyczyny neurologiczne

Pogorszenie widzenia może mieć przyczyny neurologiczne. Objaw ten często towarzyszy migrenowym bólom głowy, ale może wskazywać również na zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie tarczy nerwu wzrokowego lub neuropatię nerwu wzrokowego. W niektórych przypadkach zaburzenia widzenia mogą być objawem rozwijającego się guza mózgu. Jeśli cierpisz na bóle głowy, którym towarzyszy pogorszenie wzroku, skonsultuj się z lekarzem, aby szybko dotrzeć do źródła dolegliwości i stawić mu czoła. To zdecydowanie lepsze rozwiązanie niż snucie pesymistycznych scenariuszy na temat ewentualnego nowotworu.

Zaburzenia widzenia – choroby ogólnoustrojowe

Zaburzenia widzenia mogą wskazywać na choroby ogólnoustrojowe. Pogorszenie wzroku to jedno z powikłań cukrzycy – w przypadku późnej diagnozy lub źle dobranego leczenia może dojść do retinopatii cukrzycowej, w której dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Pierwszym objawem tej dolegliwości jest czarna plamka pojawiająca się w polu widzenia. Osoby, które mają problemy z tarczycą, często skarżą się na problemy z oczami. Nadczynność tarczycy (zbyt niski poziom TSH) może powodować wytrzeszcz oczu, mroczki, łzawienie oraz podwójne widzenie. Z niedoczynnością tarczycy (zbyt wysokim poziomem TSH) wiążą się takie objawy, jak zamazanie pola widzenia oraz nadmierna wrażliwość na światło. Nieleczone nadciśnienie tętnicze również prowadzi do retinopatii nadciśnieniowej, która powoduje głównie zawężenie pola widzenia i zaburzenia ostrości.

Zaburzenia widzenia – do jakiego lekarza się zgłosić i jakie badania wykonać?

W przypadku zaburzeń widzenia odpowiednim lekarzem nie zawsze jest okulista. Jeśli dolegliwość spowodowana jest cukrzycą lub tarczycą, najlepsze efekty przyniesie leczenie przyczynowe u diabetologa lub endokrynologa. Aby dotrzeć do przyczyny problemu, lekarze zlecają różne badania, np. sprawdzają fibrynogen, który może wskazywać na niewydolność wątroby.

Autor: Marta Drzaga

Bibliografia

1. D. Tuleja i in., Podstawy refrakcji oka i korekcji wad wzroku, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Wrocław 2021.
2. M. Rękas i in., Patologia narządu wzroku i guzy wewnątrz wewnątrzgałkowe, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2015.

Oceń artykuł