Zapalenie mięśnia sercowego - objawy - Badania Krwi
20 września 2022

Zapalenie mięśnia sercowego – przyczyny i przebieg

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka

Do zapalenia mięśnia sercowego dochodzi na skutek toksycznego działania leków, zakażenia wirusowego lub chorób autoimmunologicznych. Zapalenie mięśnia sercowego daje niespecyficzne objawy, co dodatkowo utrudnia jego diagnostykę. Skuteczną diagnozę umożliwia biopsja endomiokardialna. Jak dochodzi do ZMS i jak przebiega choroba?

Czym jest zapalenie mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego (ZMS) jest chorobą zapalną o różnorodnej etiologii. W zależności od przyczyny, w obrębie mięśnia sercowego dochodzi do powstawania ognisk zapalnych, potencjalne prowadzących do degradacji i martwicy tkanki. Choroba upośledza funkcjonalność narządu, co skutkuje jego niewydolnością częściową lub całkowitą. 

Czynniki sprzyjające rozwojowi ZMS

Do zapalenia mięśnia sercowego dochodzi na skutek działania wielu przyczyn. Etiologia choroby nie jest jednoznaczna, co utrudnia jej wczesną i trafną diagnostykę. 

Czynniki infekcyjne, sprzyjające rozwojowi ZMS:

  • wirusy – do zachorowania na zapalenie mięśnia sercowego najczęściej dochodzi w wyniku powikłań chorób wirusowych, np.: świnki, odry, różyczki, grypy A i B, infekcji wywołanych przez echowiursy, poliowirusy, adenowirusy;
  • bakterie, np.: Salmonella, gronkowce, pneumokoki;
  • grzyby, np.: Candida, Coccidioides, Histoplasma, Aspergillus;
  • pasożyty, np. Trichella spiralis;
  • pierwotniaki, np. Toxoplasma gondii

Czynniki immunologiczne sprzyjające rozwojowi ZMS:

  • alergeny, np.: choroba posurowicza, alergia na leki: penicylinę, izoniazyd, tetracykliny;
  • choroby autoimmunologiczne – toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów; choroby zapalne jelit, sarkoidoza, choroba Kawasaki, gorączka reumatyczna.

Czynniki o działaniu toksycznym, które mogą sprzyjać rozwojowi ZMS, to:

  • stosowanie narkotyków np.: amfetaminy, kokainy;
  • nadmierne spożycie etanolu;
  • zatrucie metalami ciężkimi i substancjami wziewnymi, np.: miedzią, żelazem, tlenkiem węgla, arsenem;
  • kontakt z toksynami zwierząt, np. z jadem skorpiona, pająka, pszczoły, osy, węża.

Pozostałe czynniki sprzyjające rozwojowi ZMS to m.in.: 

  • choroba wieńcowa,
  • choroby zastawek serca,
  • wady wrodzone serca,
  • nadczynność tarczycy,
  • porażenie prądem elektrycznym.

Obraz kliniczny ZMS

Objawy zapalenia mięśnia sercowego są różne i zależą od przyczyny choroby. Do najczęściej występujących dolegliwości należą:

  • nagły, ostry ból w klatce piersiowej,
  • duszność spoczynkowa lub nadmierna duszność wysiłkowa,
  • uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej,
  • przewlekłe uczucie zmęczenia i osłabienia,
  • złe samopoczucie,
  • kołatanie serca,
  • omdlenia o niejasnej przyczynie,
  • bóle promieniujące do pleców i szyi,
  • gorączka o niejasnej przyczynie. 

W łagodnej postaci zapalenie mięśnia sercowego może przebiegać bezobjawowo. 

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego jest trudna, gdyż pojawiające się objawy mogą towarzyszyć innym jednostkom chorobowym, a podstawowe badania obrazowe również nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Diagnostyka ZMS powinna być złożona i opierać się na kilku badaniach.

Echokardiografia pozwala na wykluczenie niewydolności serca (jednego ze skutków ZMS) i ocenę wielkości narządu. Umożliwia ponadto wykluczenie innych chorób serca, które w przebiegu przypominają ZMS. Rezonans magnetyczny daje możliwość oceny i dokładnego zlokalizowania obszaru uszkodzonego. Ponadto RM pozwala na pomiar zmian i ocenę grubości powstałego obrzęku. Wykonywane jest również badanie RTG klatki piersiowej. Pozwala ono na ocenę mięśnia sercowego i płuc, w których w przebiegu zapalenia może zbierać się płyn.

W nielicznych przypadkach lekarz zleca wykonanie biopsji mięśnia sercowego. Jest to najbardziej wiarygodne badanie w diagnostyce ZMS, pozwalające na określenie przyczyny zapalenia i jego rodzaju. Prowadzi to do doboru odpowiedniego leczenia.

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego polega przede wszystkim na poprawie funkcjonalności organu i zahamowaniu powstawania nieodwracalnych zmian w obrębie serca. Środki farmakologiczne dobierane są na podstawie przyczyny choroby i stopnia zaawansowania objawów. W przypadku obecności wirusów w terapii stosowane są leki przeciwwirusowe, np.: acyklowir, walacyklowir, gancyklowir. Zastosowanie tego rodzaju środków ma sens tylko we wstępnej fazie ZMS, gdy nie doszło do trwałych zmian w mięśniu. U pacjentów, u których zapalenie mięśnia sercowego powstało na skutek choroby autoimmunologicznej, stosowane są leki immunosupresyjne. Leczenie trwa kilka tygodni, a większość chorych wraca do zdrowia bez ryzyka powikłań lub nawrotów choroby.

 

Autor: Emilia Kruszewska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

  1. T. Zapolski i in., Współczesne zasady diagnostyki zapalenia mięśnia sercowego i kardiomiopatii pozapalnej, „Folia Cardiologica” 2015, t. 10, nr 4, s. 259–267.
  2. N. Wiligórska i in., Zapalenie mięśnia sercowego, „Kardiologia Inwazyjna” 2017, t. 12, nr 3, s. 47–56.

O Autorze