Zapalenie pęcherzyka żółciowego – co to jest i jakie towarzyszą mu objawy?

Zapalenie pęcherzyka żółciowego jest głównie spowodowane kamicą pęcherzyka żółciowego. Może mieć charakter ostry lub przewlekły. W zależności od postaci choroby w jej przebiegu pojawiają się nieco inne dolegliwości. Wspólnym objawem jest jednak ból w okolicy prawego podżebrza.

Zapalenie pęcherzyka żółciowego to nierzadko występujący problem medyczny. W sposób szczególny na pojawienie się tej choroby narażone są osoby otyłe, stosujące dietę bogatą w tłuszcze czy zmagające się z infekcjami dróg żółciowych. Sprawdź, jakie są rodzaje zapalenia pęcherzyka żółciowego oraz jakie objawy pojawiają się w ich przebiegu.

Zapalenie pęcherzyka żółciowego – przyczyny powstania

Zapalenie pęcherzyka żółciowego to stan zapalny “woreczka” żółciowego, za którego powstanie odpowiada przede wszystkim kamica żółciowa. Dolegliwość ta polega na występowaniu w pęcherzyku żółciowym lub w drogach żółciowych kamieni, które zbudowane są z obecnych w żółci substancji chemicznych (m.in. cholesterolu, białek, wapnia, barwników żółciowych, jonów nieorganicznych). Ryzyko powstania kamicy, a tym samym zapalenia pęcherzyka żółciowego, podnoszą m.in.: starszy wiek, gwałtowne odchudzanie, nadmierna masa ciała (zwłaszcza przy diecie bogatej w cholesterol), przewlekłe infekcje dróg żółciowych, czynniki hormonalne, choroby wątroby, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, hipertriglicerydemia, długotrwałe żywienie pozajelitowe, stan po zabiegach operacyjnych, zastój żółci, leczenie klofibratem, doustna antykoncepcja i terapia estrogenami.

Rodzaje zapalenia pęcherzyka żółciowego

Biorąc pod uwagę charakter choroby, specjaliści wyróżnili dwie główne jej postacie:

• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego – stan zapalny rozwija się zwykle na skutek zablokowania odpływu żółci przez złogi żółciowe. Szacuje się, że do 10% przypadków tej choroby nie jest wynikiem kamicy żółciowej, a konsekwencją ciężkich stanów, w tym m.in.: urazów, sepsy, stanów pooperacyjnych, rozległych oparzeń. W przebiegu stwierdza się zmiany biochemiczne żółci, wzrost ciśnienia wewnątrz woreczka żółciowego i rozciągnięcie go,
• przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego – choroba spowodowana jest nawracającymi napadami kolki żółciowej oraz drażnieniem okolicznych tkanek przez złogi żółciowe.

Postacie zapalenia pęcherzyka żółciowego mają nie tylko różne podłoże, ale także nieco odmienny przebieg. Sprawdź, jakie towarzyszą im objawy.

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego – objawy

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego wysyła szereg objawów. U chorych stwierdza się: ciężki stan ogólny, podwyższoną temperaturę ciała, przyspieszenie tętna i oddechu, dreszcze, wymioty, tkliwość powłok brzusznych. Możliwe jest wyczucie bolesnego woreczka żółciowego. U części chorych pojawia się tzw. “ostry brzuch”. Charakteryzuje się on m.in.: objawami otrzewnowymi, obroną mięśniową (odruchowe napinanie mięśni brzucha), zatrzymaniem oddawania gazów i stolca, silnym i ciągłym bólem, który może promieniować w kierunku barków i nasila się podczas poruszania się. Nasilenie się objawów ostrego brzucha stanowi podejrzenie perforacji woreczka żółciowego lub zapalenia zgorzelinowego.

Objawami ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego jest kolka żółciowa, utrzymująca się ponad 6 godzin. Po jej napadzie obserwuje się wzrost temperatury ciała. Kolka żółciowa określana bywa też kolką wątrobową. Jej powstawaniu sprzyja wysiłek fizyczny czy spożycie tłustego posiłku. Charakteryzuje ją nagły, silny ból w nadbrzuszu środkowym lub w okolicy prawego podżebrza. Ból może promieniować do prawej łopatki. Niekiedy pojawia się krótkotrwała, łagodna żółtaczka.

W przebiegu ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego występuje objaw Chełmońskiego. Jego nazwa pochodzi od nazwiska lekarza, który go opisał – Adama Chełmońskiego. Objaw ten charakteryzuje się bolesnością podczas uderzenia w okolicę prawego łuku żebrowego. Sprawdza się go poprzez położenie jednej dłoni na łuku żebrowym, a następnie uderzenie w nią pięścią drugiej ręki.

Dla ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego typowy jest objaw Murphy’ego. Jego nazwa także wiąże się z nazwiskiem badacza, który go opisał – Johna Benjamina Murphy’ego. Objaw ten charakteryzuje się odruchowym wstrzymaniem oddechu. Sprawdza się go poprzez położenie dłoni w okolicy podżebrowej prawej, a następnie poproszenie chorego o wzięcie głębokiego wdechu. Ból powoduje przerwę wdechu.

Ostremu zapaleniu pęcherzyka żółciowego towarzyszą zmiany w badaniach laboratoryjnych. Oto najczęstsze spośród nich: leukocytoza (wzrost stężenia białych krwinek), podwyższony poziom tzw. enzymów wątrobowych: ALT (aminotransferazy alaninowej), AST (aminotransferazy asparaginianowej), ALP (fosfatazy alkalicznej), bilirubiny, a czasem również amylazy.

Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego – objawy

Przewlekłemu zapaleniu pęcherzyka żółciowego towarzyszą głównie dolegliwości bólowe, które mogą mieć różną intensywność. Ból, podobnie jak w postaci ostrej stanu zapalnego, umiejscowiony jest w nadbrzuszu środkowym lub w okolicy prawego podżebrza oraz może promieniować w kierunku ręki. Przemijające początkowo dolegliwości mogą się z czasem zmienić w bóle o trwalszym charakterze. W wyniku przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego dochodzi do jego pogrubienia i zwłóknienia. Niekiedy u chorych pojawiają się ataki kolki wątrobowej. Poza tym mogą oni odczuwać niesmak w ustach, mieć nudności, skarżyć się na częste odbijanie czy wzdęcie brzucha.

Leczenie zapalenia pęcherzyka żółciowego

Leczenie zapalenia pęcherzyka żółciowego opiera się na:

• przestrzeganiu ścisłej diety wątrobowej,
• dożylnym nawodnieniu chorego,
• podaniu środków działających rozkurczowo, przeciwbólowo i przeciwzapalnie,
• podaniu antybiotyków, jeśli istnieje podejrzenie zainfekowania woreczka żółciowego przez bakterie.

Przeprowadza się leczenie operacyjne, które polega na usunięciu pęcherzyka żółciowego. Zabieg można wykonać metodą klasyczną lub cieszącą się obecnie popularnością metodą laparoskopową. To tzw. cholecystektomia. Laparoskopia wiąże się z szybszym powrotem do zdrowia po zabiegu i mniejszą liczbą powikłań.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. J. Dzieniszewski, E. Godziemba‑Maliszewska, Kolka żółciowa – banalny problem czy poważna choroba?, „Medycyna i Pasje” 2009, nr 6, s. 16–21.
2. D. Janczak, Kamica pęcherzyka żółciowego, „Chirurgia po Dyplomie” 2017, nr 5. Online: https://podyplomie.pl/chirurgia/28664,kamica-pecherzyka-zolciowego [dostęp: 23.08.2022].
3. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2014, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014.