Zaparcia w ciąży: przyczyny oraz objawy - Badania Krwi
26 marca 2023

Zaparcia w ciąży – przyczyny, objawy, sposoby zapobiegania

zaparcia-w-ciazy-kobiera-w-czerwonej-bluzce-trzyma-sie-za-brzuch-w-pozycji-ugietej

Zaparcia to jedna z ciążowych dolegliwości, która może pojawić się na różnych etapach oczekiwania na dziecko. Ich najczęstszą przyczyną są zmiany hormonalne oraz stale rosnąca macica, która powoduje ucisk na układ trawienny. Istnieje wiele domowych sposobów, aby poradzić sobie z tym problemem, jednak wymagają one konsekwentnego postępowania. Sprawdź, co warto wiedzieć na temat zaparć w okresie ciąży. 

Zaparcia w ciąży – kiedy się pojawiają?

Zaparcia, inaczej zwane zatwardzeniem, to jedna z najczęściej występujących dolegliwości, z którymi zmagają się przyszłe mamy. Szacuje się, że problem ten może dotyczyć nawet 50% kobiet spodziewających się dziecka. Najczęściej pojawiają się one w 2. i 3. trymestrze, więc czas ich występowania może obejmować okres od 14. tygodnia aż do dnia porodu. Niemniej jednak mogą wystąpić także na wczesnym etapie ciąży razem z innymi charakterystycznymi symptomami, takimi jak nudności, wymioty czy nadmierna senność. 

Zazwyczaj zaparcia przybierają na sile w ostatnich tygodniach przed porodem, kiedy dziecko waży już ok. 3000 g, a jego położenie znacznie utrudnia prawidłową pracę jelit. Dołączają wtedy do innych symptomów, takich jak zgaga, parcie na pęcherz, obrzęki kończyn, i powodują trudne do zniesienia uczucie ciężkości.

Zaparcia w ciąży – objawy

Zaparcia to zaburzenie prawidłowego rytmu wypróżnień, które polega na nieregularnym oddawaniu twardych stolców. Zdrowa przyszła mama powinna wypróżniać się średnio raz na dobę, choć za normę można uznać też oddawanie stolca raz na kilka dni, jeśli nie towarzyszą temu dodatkowe dolegliwości. 

O zatwardzeniu w ciąży można mówić, gdy:

  • wypróżniasz się co kilka dni, a oddanie stolca jest nieprzyjemne i wymaga bardzo silnego parcia;
  • twoje wypróżnienia są nieregularne i masz wrażenie, że treść pokarmowa cały czas zalega w jelitach;
  • mimo regularnych wizyt w toalecie masz poczucie niepełnego wypróżnienia;
  • defekacja powoduje ból;
  • stolec jest tak twardy, że kaleczy okolice odbytu, powodując delikatne krwawienie;
  • stolec zawiera małą ilość wody, a jego objętość wydaje się zbyt mała;
  • na co dzień towarzyszy Ci uczucie pełności i wzdętego brzucha. Mogą pojawić się także bóle podbrzusza;
  • problemy z wypróżnianiem się prowadzą do obniżenia nastroju – ma to swoje biologiczne uzasadnienie, ponieważ poprzez oddawanie stolca organizm pozbywa się nie tylko niestrawionych resztek pokarmu, lecz także bakterii oraz toksycznych związków, takich jak fosfor czy azot. Ich zaleganie może więc powodować pogorszenie samopoczucia.

Zaparcia w ciąży nie tylko powodują dyskomfort, lecz także mają negatywny wpływ na zdrowie. Jeśli zaburzenia wypróżniania trwają zbyt długo, mogą stać się przyczyną hemoroidów. 

Zaparcia w ciąży – jakie są najczęstsze przyczyny?

Zaparcia w ciąży mają zazwyczaj charakter czynnościowy, czyli nie są objawem przewlekłej choroby układu pokarmowego, a jedynie czasowym zaburzeniem perystaltyki jelit. Zdarzają się nie tylko przyszłym mamom, lecz także osobom cierpiącym na nerwicę lub narażonym na długotrwały stres.

Główną przyczyną zatwardzeń u przyszłych mam są intensywne zmiany hormonalne. Za tę kłopotliwą dolegliwość odpowiada przede wszystkim progesteron – hormon ten ma kluczowe znaczenie dla utrzymania ciąży, jednak powoduje zmniejszenie napięcia mięśni gładkich. W konsekwencji rozluźnia również jelita i spowalnia ich perystaltykę, czyli ruch umożliwiający przesuwanie się stolca w kierunku odbytu. 

Inny, równie powszechny powód zaparć w ciąży to stale powiększająca się macica. Dziecko powiększa swoje rozmiary i uciska na okoliczne narządy wewnętrzne, w tym jelita. Ich praca staje się znacznie utrudniona, a powrót do normalnego funkcjonowania będzie możliwy dopiero po porodzie. 

Wśród innych przyczyn zaparć w ciąży wymienia się także:

  • przyjmowanie preparatów żelaza. Dotyczy to głównie mam, którym podczas rutynowego badania krwi wyszła anemia, a więc zmniejszona ilość hemoglobiny występującej w czerwonych krwinkach;
  • zmniejszona aktywność fizyczna lub całkowity jej brak. Dotyczy to m.in. mam, których ciąża jest zagrożona poronieniem lub przedwczesnym porodem. Lekarze zalecają wtedy powstrzymanie się od aktywności fizycznej lub nawet leżenie;
  • większe zapotrzebowanie na płyny – objawia się ono m.in. nadmiernym wchłanianiem wody z jelit i znacznym zagęszczeniem konsystencji stolca. Dotyczy to przede wszystkim kobiet, które nie dbają o odpowiednie nawodnienie organizmu;
  • niezdrowa i ciężkostrawna dieta, w której występują duże odstępy między posiłkami, tłuste dania oraz mała ilość błonnika pokarmowego;
  • problemy z hormonami tarczycy, a zwłaszcza niedoczynność tego gruczołu objawiająca się zwiększonym stężeniem TSH we krwi. 

Głównej przyczyny zaparć w ciąży, tj. intensywnych zmian hormonalnych, nie sposób wyeliminować. Jednak istnieje wiele sposobów, aby złagodzić te dolegliwości.

Domowe sposoby na zaparcia w ciąży

Kobieta w ciąży ma – ze względu na swój stan – ograniczony dostęp do środków farmakologicznych. Jeśli spodziewasz się dziecka i zmagasz się z uciążliwymi zaparciami, sięgaj przede wszystkim po domowe sposoby. Należą do nich głównie:

  1. Umiarkowana aktywność fizyczna – jeśli ciąża przebiega prawidłowo, możesz chodzić na spacery, pływać, uprawiać jogę, chodzić na treningi dla ciężarnych lub brać udział w zajęciach aqua aerobiku. Ruch wspomaga perystaltykę jelit i przynosi wiele innych korzyści – podczas ćwiczeń pod okiem fizjoterapeuty uroginekologicznego przygotujesz ciało do porodu, złagodzisz bóle kręgosłupa i zapewnisz sobie szybszy powrót do formy po porodzie.
  2. Picie ciepłej wody z cytryną – jeśli wypijesz ją przed śniadaniem, pobudzisz układ trawienny do działania. W czasie ciąży ma on utrudnioną pracę, jednak regularne sięganie po wodę powinno usprawnić jego działanie. W okresie ciąży staraj się pić przynajmniej 2 l wody dziennie. Pamiętaj, że ciepła woda poprawia perystaltykę jelit.
  3. Picie kefiru i maślanki – sfermentowane produkty mleczne poprawiają tempo pracy jelit. Sięgaj po nie w ramach przekąski między posiłkami.
  4. Picie siemienia lnianego – picie siemienia lnianego na noc to pewny sposób na zaparcia, który sprawdza się nie tylko w przypadku przyszłych mam. Wystarczy zalać ziarna siemienia lnianego wodą i wypić powstałą zawiesinę. Możesz też dodawać siemię do owsianki, jogurtu lub sałatek. 
  5. Picie bezpiecznych naparów ziołowych – w ciąży możesz pić napary z rumianku, mniszka lekarskiego oraz kopru włoskiego. Poprawiają one trawienie, a ich picie w umiarkowanych ilościach pozostaje bezpieczne dla Ciebie i dziecka.

Co jeść, aby uniknąć zaparć w ciąży?

Kluczową rolę w profilaktyce zaparć odgrywa odpowiednia dieta. Aby poprawić regularność wypróżnienia, wprowadź do swojego jadłospisu produkty bogate w błonnik, takie jak kasza gryczana, ciemne pieczywo, płatki owsiane czy większość warzyw. Pamiętaj jednak, że błonnik spełnia swoje zadanie tylko w połączeniu z wodą, dlatego dbaj również o właściwy poziom nawodnienia. Unikaj ciężkostrawnych potraw, takich jak smażone mięsa. Postaw na dania lekkostrawne i pilnuj regularności posiłków. Aby jelita mogły sprawniej pracować, jedz 4–5 posiłków dziennie i – w miarę możliwości – staraj się spożywać je o stałych porach.

Czego nie należy stosować na zaparcia w ciąży?

Kobieta w ciąży ma ograniczony dostęp do środków farmakologicznych. Nawet jeśli zaparcia stają się bardzo uciążliwe, w żadnym wypadku nie sięgaj po środki przeczyszczające. Mogą one zawierać szkodliwe substancje, które przenikają przez łożysko. Unikaj herbatek z senesem i korą kruszyny, które na pierwszy rzut oka wydają się bezpieczne, ale mogą powodować skurcze macicy. Zanim sięgniesz po jakikolwiek preparat ziołowy na trawienie, skonsultuj się z lekarzem prowadzącym i zaufaj jego doświadczeniu. Z pewnością poleci Ci bezpieczny, a przy tym skuteczny środek na zaparcia w ciąży.

 

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

  1. M. Fraś i in., Styl życia kobiet w ciąży, „Hygeia Public Health”, 2012, 47(4), s. 412–417.
  2. S. Mrzygłód, Wpływ odżywiania matki na rozwój płodu, „Problemy Higieny Epidemiologii”, 2007, 88(4), s. 402–407.
  3. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
  4. K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.

 

Oceń artykuł