Spis treści:
Zaśniad groniasty w ciąży powstaje w wyniku nieprawidłowego zapłodnienia komórki jajowej, która zagnieżdża się i szybko rozrasta w macicy. Co to oznacza dla kobiety w ciąży? Jak rozpoznać schorzenie i jak postępować w dalszym leczeniu?
Ciąża zaśniadowa wiąże się z nieprawidłowym wzrostem komórek formujących łożysko w ciąży. Rozróżnia się zaśniad całkowity, kiedy to komórka jajowa jest pusta, a więc nie ma materiału genetycznego matki. Wówczas nie ma ani płodu, ani łożyska. Zaśniad częściowy natomiast ma materiał genetyczny matki i bywa, że występuje płód wokół namnażających się komórek. W takim przypadku jednak szansa na donoszenie ciąży i urodzenie zdrowego dziecka jest niewielka.
Zaśniad groniasty – co to jest?
Zaśniad groniasty to nieprawidłowa ciąża, charakteryzująca się niezłośliwą chorobą trofoblastyczną. Powstaje na skutek niewłaściwego zapłodnienia komórki jajowej. Polega to na tym, że pusta komórka jajowa, czyli pozbawiona materiału genetycznego kobiety, zostaje zapłodniona przez jeden lub dwa plemniki. Następnie zagnieżdża się w macicy i proliferuje, czyli się namnaża. Proliferacja jest zjawiskiem niebezpiecznym, ponieważ z zaśniadu może rozwinąć się nowotwór złośliwy o nazwie kosmówczak.
Wyróżniamy dwa rodzaje choroby: zaśniad groniasty częściowy (efekt zapłodnienia komórki przez dwa plemniki) oraz zaśniad groniasty całkowity (brak matczynego materiału, czyli pusta komórka jajowa).
Choroba występuje rzadziej w krajach rozwiniętych. Spotykana jest częściej w Afryce Zachodniej oraz w Azji Południowo-Wschodniej. Objawia się bólem i krwawieniem z dróg rodnych, ale w niektórych przypadkach nie wykazuje żadnych objawów. Dlatego ważne są regularne badania i wizyty u ginekologa od samego początku ciąży.
Zaśniad groniasty – przyczyny
Główną przyczyną powstawania zaśniadu groniastego jest nieprawidłowe zapłodnienie komórki jajowej. Wówczas mówi się o tzw. ciąży zaśniadowej.
Czynniki ryzyka powstawania zaśniadu to:
- młody wiek pacjentki (poniżej 16. roku życia),
- starszy wiek pacjentki (powyżej 50. roku życia).
Zaśniad groniasty częściowy charakteryzuje się tym, że dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej zawierającej materiał genetyczny matki. Niestety, ze względu na nieprawidłowości materiału genetycznego wiąże się to z wieloma wadami rozwojowymi u dziecka. Komórki wokół zarodka proliferują, zaczynają przypominać kiść winogron, a zarodek zwykle jest nieżywy. Istnieje szansa na urodzenie żywego dziecka w przypadku wystąpienia zaśniadu groniastego częściowego, jest ona jednak niewielka.
W przypadku wystąpienia zaśniadu groniastego całkowitego, gdzie komórka jajowa jest pusta, zarodek zawiera jedynie materiał genetyczny ojca. Oznacza to, że łożysko nie jest w stanie wykształcić się prawidłowo, a więc nie ma obecności płodu. Wówczas należy wykonać łyżeczkowanie macicy.
Zaśniad groniasty – objawy
Jak rozpoznać ciążę zaśniadową? Objawy zaśniadu groniastego to najczęściej:
- krwawienie z dróg rodnych,
- ból w dole brzucha,
- zmęczenie i osłabienie,
- nudności lub wymioty,
- brak wyczuwalnych ruchów dziecka.
Niestety, aż u 40% pacjentek nie stwierdza się żadnych objawów, a zaśniad rozpoznawany jest przez lekarza podczas rutynowego badania USG lub po analizie wyników beta-HCG. Stąd ważne jest, aby kobiety były pod stałą kontrolą lekarza ginekologa od pierwszych miesięcy trwania ciąży.
Zaśniad groniasty potrafi wywołać zatrucie ciążowe, które prowadzi do stanu przedrzucawkowego, stanowiącego poważne zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety.
Leczenie zaśniadu groniastego
Leczenie zaśniadu groniastego polega na całkowitym usunięciu patologicznej zawartości z jamy macicy. Przeprowadza się najczęściej łyżeczkowanie macicy oraz kanału szyjki macicy. Na czym to polega? Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu, a cała procedura trwa od 10 do 20 minut. Wykonuje się ją specjalnym narzędziem chirurgicznym o kształcie łyżeczki, stąd nazwa. Materiał po usunięciu jest wysyłany do badania histopatologicznego w celu wykluczenia nowotworu. Po wykonaniu procedury pacjentka pozostaje w szpitalu przez mniej więcej dzień. W tym czasie medycy monitorują stan zdrowia kobiety i jeżeli wszystko przebiega prawidłowo, zostaje ona wypisana ze szpitala. Przez kilka dni po zabiegu może wystąpić krwawienie oraz ból macicy i dróg rodnych. Jest to bardzo częste zjawisko i nie powinno niepokoić. Jeżeli jednak utrzymuje się dłużej niż przez kilka dni, należy udać się do lekarza, który przeprowadził procedurę.
U kobiet, które nie planują kolejnej ciąży, lekarz może rozważyć usunięcie całej macicy. Kobiety, które pragną zostać matkami, powinny odczekać co najmniej rok po wyleczeniu, aby ponownie starać się o dziecko.
Jak postępować po leczeniu?
Po usunięciu materiału genetycznego wykonuje się badania laboratoryjne, przede wszystkim oznaczenia beta-HCG, w ciągu 7–14 dni. Jeśli poziom spada, badanie wykonuje się co miesiąc przez pierwsze pół roku. Obniżanie się poziomu stężenia podjednostki beta uzależnione jest najczęściej od precyzji wykonania łyżeczkowania macicy. Jeśli nie spada lub utrzymuje się na stałym poziomie przez dłuższy czas, rozpoznaje się wówczas przetrwałą chorobę trofoblastyczną, która rozwija się u około 10% pacjentek. W takim przypadku konieczne jest wdrożenie chemioterapii.
Oprócz badań laboratoryjnych wykonuje się rutynowe badanie ginekologiczne. Prawidłowe opróżnienie macicy powinno spowodować, że zaczyna ona się zmniejszać. Lekarz wykonuje także rutynowe USG, badanie waginalne, a czasami zdjęcie rentgenowskie w celu wykluczenia możliwych przerzutów złośliwego zaśniadu.
Autor: Marta Skrzypek
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- R. John Lurain, Zaśniad groniasty w ciąży – rozpoznanie i leczenie, Podyplomie.pl, 2019, nr 6.
- D. Borowski, P. Węgrzyn, M. Wielgoś, Diagnostyka prenatalna w praktyce, Wydawnictwo PZWL, Wrocław 2021.
- G. Bręborowicz, Sytuacje kliniczne w położnictwie, Wydawnictwo PZWL, Wrocław 2015.
