Zielony katar u dziecka – najczęstsze przyczyny

Sezon jesienno-zimowy sprzyja infekcjom górnych dróg oddechowych, które często idą w parze z katarem. Szczególnie na tę uciążliwą dolegliwość narażone są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, które – przebywając w dużym skupisku ludzkim przez większość dnia – zarażają się od siebie nawzajem. Objawem, który wzbudza szczególny niepokój rodziców, jest zielony katar. Jeśli pojawi się u dziecka, może świadczyć o infekcji wirusowej lub bakteryjnej.

Katar u dziecka – skąd się bierze?

Katar to potoczne i popularnie stosowane określenie nieżytu nosa, czyli stanu zapalnego błony śluzowej w tej części górnych dróg oddechowych. Jego charakterystyczną cechą jest wydobywająca się z nosa wydzielina o zróżnicowanym zabarwieniu, która często powoduje trudności z oddychaniem i podrażnienia wynikające z używania chusteczek higienicznych. Dolegliwość ta często przytrafia się dzieciom i staje się prawdziwą zmorą rodziców, którzy do czasu zakończenia infekcji muszą pozostawić malucha w domu. Szacuje się, że nieżyt nosa może dotyczyć ok. 40% dziecięcej populacji w skali globalnej.

Za katar – niezależnie od jego koloru i dodatkowych dolegliwości, jakie mu towarzyszą – odpowiadają najczęściej:

• wirusy – w tym wirus RSV, wirus grypy, adenowirusy, rinowirusy, enterowirusy i koronawirusy;
• alergeny – najczęściej te, które występują w środowisku i najbliższym otoczeniu, czyli pyłki roślin, kurz i obecne w nim roztocza, sierść zwierząt czy zarodniki grzybów;
• bakterie – wśród drobnoustrojów, które najczęściej odpowiadają za nieżyt nosa, wymienia się przede wszystkim Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae czy Streptococcus pneumoniae;
• niekorzystne czynniki środowiskowe – np. częste zmiany temperatury i zbyt mała wilgotność powietrza;
• substancje drażniące w powietrzu – smog, dym papierosowy czy inne toksyczne pyły i opary, na jakie jest narażone dziecko;
• niedojrzały układ odpornościowy – system immunologiczny u najmłodszych jest jeszcze „w budowie”, dlatego częste infekcje są normalnym etapem w procesie nabierania odporności.

Co na temat kataru mówi jego kolor?

Zielony katar u dziecka to tylko jedna z możliwych postaci nieżytu nosa. Zapalenie błony śluzowej może objawiać się przezroczystą, lejącą się wydzieliną. W wielu przypadkach pojawia się żółty, gęsty katar, który znacznie utrudnia oddychanie. Szczególnie niepokojące są zielone „gile” u dziecka , które zazwyczaj kojarzą się rodzicom z zakażeniem bakteryjnym i koniecznością przyjęcia antybiotyku. A jak to wygląda w rzeczywistości? Wodnista i bezbarwna wydzielina pojawia się najczęściej w przebiegu reakcji alergicznej. Dokładną przyczynę alergii poznasz wtedy, gdy wykonasz testy alergiczne, podczas których sprawdza się (nad)wrażliwość organizmu na poszczególne substancje. Żółty lub zielony katar u dziecka świadczy najczęściej o ostrym zapaleniu błon śluzowych, które są wywołane przez wirusy lub bakterie.

W celu ustalenia skutecznego leczenia lekarz może zlecić wykonanie bakteriologicznego wymazu z nosa.

Zielony katar u dziecka – o czym świadczy?

Zielony kolor kataru u dziecka może być objawem zakażenia wirusowego lub bakteryjnego, jednak wcale nie musi tak być. Zielonkawe zabarwienie wydzieliny często wynika z tego, że obecne są w niej komórki odpornościowe. Gęsty i lepki katar może pojawić się także pod koniec infekcji. Jego konsystencja sprawia, że zalega on w jamie nosowej i zatokach, powodując trudności w oddychaniu oraz nieprzyjemne uczucie zatkanego i obrzękniętego nosa.

Objaw ten występuje także w przebiegu poważniejszych infekcji, takich jak grypa czy zapalenie zatok przynosowych. Zazwyczaj towarzyszą temu ogólnoustrojowe objawy: podwyższona temperatura ciała, bóle mięśni czy brak apetytu.

Zielony katar – kiedy udać się do lekarza?

Częste infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci są całkowicie normalne ze względu na rozwijający się cały czas układ odpornościowy. Lekkie przeziębienia połączone z katarem nie powinny stanowić powodu do niepokoju, dlatego nie z każdym katarem trzeba biec do pediatry. Do specjalisty udaj się, gdy dziecko:

• zgłasza dodatkowe objawy, takie jak bóle mięśni, osłabienie, uciążliwe bóle głowy;
• straciło apetyt;
• ma gorączkę (powyżej 38°C);
• nie reaguje na leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe;
• ma katar i towarzyszące mu objawy przez okres dłuższy niż 7 dni;
• nie skończyło jeszcze 3 miesięcy – u noworodków i bardzo małych dzieci każda infekcja powinna być konsultowana z pediatrą ze względu na ryzyko powikłań.

Jeśli oprócz kataru nie pojawiają się żadne dodatkowe objawy, a zachowanie malucha nie odbiega od normy, wizyta u lekarza nie jest konieczna.

Jakie badania zrobić w przypadku zielonego kataru u dziecka?

W przypadku pojawienia się zielonego kataru u dziecka i dodatkowych objawów, które mogą świadczyć o infekcji bakteryjnej, warto zrobić bakteriologiczny wymaz z nosa. Jest to szybki test polegający na pobraniu próbki wydzieliny za pomocą specjalnej pałeczki zakończonej jałowym materiałem. Osoba, która wykonuje badanie, wsuwa patyczek do dziurki nosa na głębokość 3–5 cm, a następnie wykonuje kilka ruchów rotacyjnych. Całość trwa zaledwie 2–3 sekundy. To krótkie badanie jest mało inwazyjne, jednak większość dzieci może odebrać je jako nieprzyjemne.

Zielony katar u noworodka i niemowlaka – czy jest groźny?

W przypadku noworodków i małych niemowląt do 3. miesiąca życia każda infekcja powinna być konsultowana z lekarzem pediatrą. Trzeba mieć świadomość, że gęsta wydzielina zalegająca w nosie jeszcze bardziej utrudnia oddychanie małemu człowiekowi, który przez większość dnia znajduje się w pozycji leżącej. Pamiętaj też, że nieleczona lub nieprawidłowo leczona infekcja u małego dziecka może prowadzić do poważnych powikłań w postaci np. zapalenia płuc. W skrajnych przypadkach może to nawet skończyć się śmiercią małego pacjenta.

Jeśli zauważysz zielony katar u niemowlaka, działaj szybko. Doskonale sprawdzi się tutaj aplikacja wody morskiej w sprayu lub wlewanie do nosa roztworu soli fizjologicznej (NaCl 0,9%). Płukanie górnych dróg oddechowych można uzupełnić delikatnym odciągnięciem wydzieliny za pomocą gruszki lub aspiratora.

Ile może trwać zielony katar u dziecka?

Katar u dziecka to dolegliwość, która zazwyczaj trwa ok. 7 dni. Jeśli czas ten wydłuża się lub oprócz zielonej wydzieliny pojawiają się inne niepokojące symptomy, warto odwiedzić pediatrę.

Jak pozbyć się zielonego kataru u dziecka?

Zielony katar zazwyczaj ustępuje samoistnie, ale można złagodzić towarzyszące mu objawy poprzez nawilżanie błon śluzowych nosa za pomocą soli fizjologicznej lub wody morskiej. Zakatarzone dziecko powinno przebywać w pomieszczeniu o optymalnej wilgotności i temperaturze. Zbyt wysokie temperatury i suche powietrze sprzyjają rozwojowi stanów zapalnych błony śluzowej nosa. Pomocne będą również inhalacje na bazie eukaliptusa czy mentolu.

Pamiętaj, że infekcje o stwierdzonym charakterze bakteryjnym nie powinny być leczone wyłącznie domowymi sposobami. Podstawą będzie tu odpowiednio dobrany antybiotyk, a inhalacje czy nawilżanie górnych dróg oddechowych będą jedynie wsparciem w leczeniu.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. T. Hausen, Choroby układu oddechowego w praktyce lekarza rodzinnego, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2019.
2. A. Dobrzańska i in., Pediatria W Praktyce Lekarza POZ, Wydawnictwo Media Press, Warszawa 2022.
3. S. Strobel, Choroby wieku dziecięcego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2010.

Oceń artykuł