Znaczenie badania CEA jako markera nowotworowego

Podwyższone stężenie CEA ma znaczenie w diagnostyce raka jelita grubego. Służy także do monitorowania leczenia i określania ryzyka nawrotu choroby. To nieswoisty marker nowotworowy, którego poziom rośnie w przebiegu wielu złośliwych i łagodnych schorzeń. Sprawdź, co może być przyczyną wysokiego CEA.

Badanie CEA – co to jest?

CEA, czyli antygen karcynoembrionalny (rakowo-płodowy), jest białkiem, w warunkach fizjologicznych produkowanym w przewodzie pokarmowym płodu. Po urodzeniu jego stężenie w organizmie człowieka jest bardzo niskie. Wzrost poziomu CEA obserwuje się w przebiegu niektórych chorób, szczególnie raka jelita grubego, dlatego zalicza się go do grupy markerów nowotworowych.

CEA – norma

Wartości referencyjne stężenia antygenu karcynoembrionalnego we krwi osoby dorosłej mogą różnić się nieznacznie w zależności od metody badania. Przyjmuje się zwykle, że wartości graniczne CEA wynoszą:

• u osób niepalących papierosów: 5 µg/l,
• u palaczy: 10 µg/l.

Przyczyny podwyższonego poziomu CEA

Wysokie stężenie CEA może być obserwowane w przebiegu nowotworów złośliwych, m.in.:

• raka jelita grubego,
• nowotworów jajnika, szyjki macicy, piersi,
• raka płuc,
• innych nowotworów przewodu pokarmowego: przełyku, żołądka, jelita cienkiego, dróg żółciowych, trzustki,
• mięsaka, czerniaka, chłoniaka,
• raka pęcherza moczowego i prostaty.

Inne przyczyny wzrostu CEA we krwi to m.in.:

• palenie tytoniu,
• łagodne zmiany rozrostowe piersi,
• infekcje,
• zapalenie jelit,
• choroba wrzodowa,
• marskość wątroby, 
• niedoczynność tarczycy.

Kiedy należy oznaczać CEA?

Z uwagi na małą swoistość oznaczenia antygenu karcynoembrionalnego jego badanie ma niewielkie znaczenie w diagnostyce chorób nowotworowych. Odgrywa natomiast istotną rolę podczas kontroli leczenia i oceny ryzyka nawrotu po leczeniu raka jelita grubego. Regularne badanie CEA po operacji i leczeniu adiuwantowym nowotworu może pomóc we wczesnym wykryciu nawrotu choroby lub przerzutów do innych narządów. 

Badania donoszą, że stężenie CEA > 5,0 ng/ml przed leczeniem operacyjnym raka jelita grubego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nawrotu choroby i z większą śmiertelnością [3]. Analogicznie spadek poziomu CEA po operacji wiąże się z większym odsetkiem przeżycia i wyleczalności raka.

Podwyższone CEA – co dalej?

Wykrycie podwyższonego stężenia CEA powinno być sygnałem do konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu. Wywiad i badanie przedmiotowe mogą pomóc w określeniu prawdopodobnej przyczyny stwierdzonej nieprawidłowości. U osób bez objawów klinicznych choroby warto rozważyć wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych z krwi – morfologii krwi, oceny czynności wątroby (prób wątrobowych: ALT, AST, GGTP, ALP, stężenia bilirubiny) i nerek (poziomu kreatyniny i mocznika).

Stwierdzenie stężenia CEA w zakresie 5–10 ng/ml u osób bezobjawowych, u których nie stwierdza się istotnych odchyleń w badaniach, nie wymaga dalszej diagnostyki. Zaleca się natomiast unikać palenia papierosów i wykonać ponowne badanie antygenu karcynoembrionalnego po 3 miesiącach [3].

A: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. B. Neumeister i in., Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny, Wrocław 2013.
2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, 2018, s. 1054.
3. C. Hall i in., A Review of the Role of Carcinoembryonic Antigen in Clinical Practice, „Ann Coloproctol”, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6968721/, dostęp: kwiecień 2022.

Oceń artykuł