Żółta skóra – o czym może świadczyć?

Zażółcenie skóry pojawia się, gdy w organizmie znajduje się zbyt duża ilość bilirubiny, czyli barwnika, stanowiącego produkt rozpadu krwinek czerwonych. Żółta skóra jest zazwyczaj objawem chorób związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem wątroby. To właśnie ten organ odpowiada za uwolnienie bilirubiny do żółci i wydalenie jej z organizmu.

Żółtaczka nie jest chorobą, a jedynie objawem, pojawia się z różnych przyczyn. Może sygnalizować choroby wątroby, zastój żółci w drogach żółciowych czy zespół Gilberta. Żółta skóra jest dosyć powszechnym zjawiskiem u noworodków i nie powinna niepokoić młodych rodziców. Jeśli natomiast żółty kolor na twarzy, dłoniach i stopach występuje u osób starszych, a przy tym towarzyszą mu inne niepokojące objawy, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Żółta skóra – przyczyny

Żółta skóra na twarzy (a także na dłoniach, stopach, tułowiu, gałkach ocznych) nosi nazwę żółtaczki. Żółtaczka nie jest chorobą samą w sobie, a jedynie objawem. Zażółcenie skóry stanowi efekt gromadzenia się w tkankach nadmiaru bilirubiny. Najpierw możesz zaobserwować zmianę koloru białkówki oczu, a następnie skóry na ciele. Taki stan sygnalizuje choroby związane z nieprawidłową pracą narządów wewnętrznych: wątroby, nerek czy trzustki. Żółta skóra jest jednak najczęściej powiązana z chorobami wątroby, ponieważ to ten organ odpowiada za przemianę bilirubiny pośredniej w bezpośrednią i uwolnienie jej do żółci.

Jakie są przyczyny zatrzymania bilirubiny w organizmie? Należą do nich m.in.:

• przyspieszony rozpad erytrocytów, czyli krwinek czerwonych (np. duża ilość krwiaków), 
• nieprawidłowa praca wątroby na skutek choroby alkoholowej lub zapalenia wątroby,
• problemy fizjologiczne, przez co wydalanie bilirubiny jest utrudnione (kamica, guz dróg żółciowych, żółtaczka wewnątrzwątrobowa),
• marskość wątroby,
• zespół Gilberta (choroba metaboliczna o podłożu genetycznym),
• wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C,
• zwężenie przewodów żółciowych,
• uszkodzenie wątroby,
• torbiel lub guz wątroby, dróg żółciowych, głowy trzustki.

Istnieje też kilka innych przyczyn, które powodują zażółcenie skóry. Jedną z nich jest niewydolność nerek, przez co następuje nagromadzenie substancji toksycznych, które sprawiają, że skóra ma kolor żółtoziemisty. Różyczka lub mononukleoza również może powodować żółtaczkę.

Żółta skóra u dzieci

Żółtaczka bardzo często występuje u dzieci, szczególnie u noworodków, i w większości przypadków jest zjawiskiem naturalnym. Przechodzi ją około 70 procent nowo narodzonych dzieci, a jej głównym objawem jest zażółcenie skóry, które nie wymaga leczenia. Rzadko zdarza się, że noworodki przechodzą żółtaczkę patologiczną, czyli taką, która ma niekorzystny wpływ na ich zdrowie.

Dlaczego większość noworodków ma żółtaczkę? Jest to spowodowane wysokim poziomem bilirubiny, stanowiącym skutek rozpadu erytrocytów, czyli krwinek czerwonych, do którego dochodzi w trakcie narodzin. Kiedy płód znajduje się jeszcze w brzuchu matki, czerwone krwinki dostarczają mu tlen. Po narodzinach dziecko zaczyna oddychać samodzielnie, przez co tak duża ilość erytrocytów nie jest już mu potrzebna. W trakcie rozpadu krwinek czerwonych wątroba noworodka nie nadąża przetwarzać i wydalać bilirubiny. Z tego powodu żółty barwnik u dziecka utrzymuje się dłużej i powoduje zażółcenie skóry.

Przyczyny, które zwiększają żółtaczkę u noworodków, to:

• niedotlenienie podczas porodu,
• zaburzenie pracy jelit,
• konflikt serologiczny (reakcja immunologiczna Rh ujemnej matki na Rh dodatnie krwinki płodu),
• niewielki uraz główki dziecka podczas porodu.

Zazwyczaj żółtaczka u noworodków pojawia się w 2. lub w 3. dobie po porodzie i utrzymuje się około 3 tygodni. Pamiętaj jednak, że nie wpływa ona negatywnie na dalszy rozwój dziecka.

Żółta skóra na stopach

Jeśli twoja skóra jest żółta wyłącznie na stopach, a w szczególności na piętach, prawdopodobnie wiąże się z nieodpowiednią pielęgnacją stóp i nieregularnym ich złuszczaniem oraz nawilżaniem. Zdarza się jednak, że żółte stopy i pięty to objaw dziedzicznej choroby, zwanej rogowcem stóp, a także łuszczycy lub grzybicy. 

Żółte stopy mogą być związane z hiperkarotenemią, czyli ze zbyt wysokim poziomem karotenu we krwi. Jest to pigment znajdujący się w wielu rodzajach owoców i warzyw, np. w batatach, marchewkach lub pomarańczach. Nadmiar barwnika w organizmie może pojawić się po spożyciu zbyt dużej ilości produktów z zawartością karotenu lub wiąże się z określoną chorobą, na przykład z niedoczynnością tarczycy. Skóra przejściowo ma wówczas żółte zabarwienie na podeszwach stóp oraz rąk.

Jeśli skóra jest żółta nie tylko na stopach i rękach, a także na innych częściach ciała, stanowi oznakę żółtaczki i sygnał do zbadania krwi w kierunku chorób wątroby. 

Żółta skóra u starszej osoby

Zmiany skórne u seniora mogą pojawiać się w wyniku spożywania zbyt dużej ilości określonego leku, dlatego ważne jest, aby ściśle trzymać się zaleceń lekarza odnośnie do dawkowania. Ponadto innymi przyczynami mogą być:

• alkoholowa choroba wątroby,
• marskość wątroby,
• czynniki genetyczne,
• zastój żółci,
• niewydolność komórek wątrobowych,
• zapalenie dróg żółciowych,
• nadczynność śledziony, 
• głodówka,
• gruźlica,
• choroba Wilsona.

Jeśli u osób starszych żółta skóra pojawia się wraz ze spadkiem masy ciała, świądem, guzem w jamie brzusznej i nie występuje żaden ból, prawdopodobnie jest to spowodowane torbielą lub guzem na tle nowotworowym. Rzadszą przyczyną są stłuczenia wątroby, które nastąpiły w wyniku wypadku.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. I. Jankowska, J. Pawłowska, Żółtaczki, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2008.
2. G. Wallner, A. Dziki, Zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2018.
3. National Institute for Health and Care Excellence Neonatal jaundice [homepage on the Internet]. Clinical guideline 98. London: Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, 2010. Online: https://www.nice.org.uk/guidance/cg98/evidence/full-guideline-pdf-245411821 
4. R.S. Khan, D.D. Houlihan, P.N. Newsome, Investigating jaundice, “Medicine” 2015, nr 43(10), s. 573–576. Online: https://doi.org/10.1016/j.mpmed.2015.07.009.

Oceń artykuł