Wbrew często spotykanej opinii, sama obecność potwierdzonej ciąży nie jest wskazaniem do zwolnienia lekarskiego. Zgodnie z obowiązującym prawem powinno być ono wystawione kobiecie w przypadku stwierdzenia jej niezdolności do pracy wynikającej z choroby. Komu przysługuje zwolnienie lekarskie? Dowiedz się, jakie prawa przysługują w Polsce kobiecie ciężarnej.
Komu przysługuje zwolnienie lekarskie w ciąży?
Zasiłek chorobowy, wypłacany na podstawie zwolnienia lekarskiego (ZUS ZLA, do dziś określanego często jako „L4”), przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby lub macierzyństwa. Prawo do zasiłku ubezpieczony nabywa automatycznie po 30 (w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia) lub po 90 dniach pracy (u osób ubezpieczających się dobrowolnie). Istnieją wyjątki od tej reguły, określone dokładnie w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Określa ona m.in. grupy osób, którym zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia pracy. Należą do nich m.in.:
- absolwenci szkół lub uczelni, jeśli przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kształcenia,
- osoby, u których niezdolność do pracy wynika z wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
- ubezpieczeni obowiązkowo, jeśli mają udokumentowany co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.
Jakie są wskazania do L4 w ciąży?
Ustawa nie określa szczegółowo jednostek chorobowych, które są wskazaniem do zwolnienia lekarskiego w ciąży. Decyzję o orzeczeniu czasowej niezdolności do pracy podejmuje najczęściej lekarz na podstawie badania podmiotowego, przedmiotowego i ewentualnie badań dodatkowych. ZUS ZLA może zostać wystawiony na kilka dni, jeśli powodem niezdolności do pracy jest krótkotrwała choroba (np. infekcja) lub konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny albo na dłuższy okres w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w przebiegu ciąży lub zaostrzenia towarzyszących chorób przewlekłych. W praktyce najczęstszym wskazaniem do zwolnienia lekarskiego są objawy mogące świadczyć o zagrożeniu porodem przedwczesnym – bóle brzucha, nieprawidłowe skurcze macicy, krwawienie z dróg rodnych. Lekarz zwróci również uwagę na wyniki badań krwi kobiety ciężarnej.
Szkodliwe warunki w miejscu pracy a L4 w ciąży
Częstą rozterką, z którą borykają się kobiety spodziewające się dziecka, jest wpływ warunków w miejscu pracy na przebieg ciąży. Warto wiedzieć, iż obowiązkiem pracodawcy (po dostarczeniu zaświadczenia o ciąży) jest zapewnienie kobiecie bezpieczeństwa w miejscu pracy. Najczęściej dotyczy to sytuacji, kiedy przyszła mama pracuje w szkodliwych warunkach (obecność promieniowania rentgenowskiego, kontakt z osobami zakaźnie chorymi). Powyższe sytuacje nie są wskazaniem do zwolnienia lekarskiego. Pracodawca ma obowiązek w razie konieczności skierować kobietę na stanowisko pracy niezagrażające zdrowiu jej i dziecka. Warto również wiedzieć, iż czas pracy kobiety ciężarnej nie może przekraczać 8 godzin dziennie, nie wolno jej też pracować w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej.
L4 w ciąży – jak wyglądają formalności?
Zwolnienie lekarskie wystawia uprawniona do tego osoba (najczęściej lekarz ginekolog) po dokładnym badaniu podmiotowym i przedmiotowym. Aktualnie nie jest wymagane dostarczenie druku ZUS ZLA w formie papierowej do pracodawcy – trafia ono do niego automatycznie w momencie wystawienia zwolnienia. Należy jednak poinformować pracodawcę o fakcie stwierdzenia niezdolności do pracy. W przypadku utrzymywania się dolegliwości będących powodem otrzymania L4 trzeba zgłosić ten fakt lekarzowi prowadzącemu, który po ponownym badaniu podejmie decyzję o zasadności kontynuacji zwolnienia lekarskiego.
Ile wynosi zasiłek chorobowy w trakcie ciąży?
Zgodnie z ustawą w okresie ciąży miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku. Oznacza to, iż na konto wpłynie w dniu wypłaty taka sama kwota jak ta, która zostałaby wypłacona w przypadku pracy (nie uwzględnia ona jednak np. miesięcznych premii otrzymywanych przed ciążą).
Ile trzeba przepracować, aby dostać zasiłek chorobowy w ciąży?
Osoba, która rozpoczęła pracę, i nie spełnia wymogów wymienionych w ustawie z dn. 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, uzyskuje prawo do zasiłku chorobowego po 30 dniach pracy.
Kontrola zwolnienia lekarskiego – jak wygląda?
Kontrola zwolnienia lekarskiego jest dokonywana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych losowo w przypadku podejrzenia nadużyć lub na wniosek pracodawcy. Jest niezapowiedziana i odbywa się zwykle w miejscu zamieszkania wskazanym w druku ZUS ZLA. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego wykorzystania zwolnienia lekarskiego istnieje możliwość odebrania kobiecie prawa do zasiłku chorobowego. Istotne znaczenie ma także wskazanie lekarskie w ZUS ZLA – w przypadku wskazania „chory powinien leżeć” nieobecność w domu w czasie kontroli nie powinna wynikać z innych przyczyn niż udokumentowane, kontrolne badanie lekarskie czy wizyta w laboratorium.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz. U. 1999 Nr 60 poz. 636.
- Truong B. i in., Sick leave and medication use in pregnancy: a European web-based study, „BMJ Open”, 2017, dostęp online: sierpień 2022, https://bmjopen.bmj.com/content/7/8/e014934.
Choroba Cushinga – objawy, przyczyny, diagnostyka Poprzedni wpis 