Łzawienie oczu – czym może być spowodowane i jak je łagodzić?

Łzawienie oczu to jeden z głównych objawów wpisujących się w obraz kliniczny schorzeń okulistycznych. Jednak za tę dolegliwość odpowiadać mogą również patologie niezwiązane bezpośrednio z narządem wzroku. Sposób łagodzenia łzawienia oczu determinowany jest przyczyną jego powstawania.

Łzawienie najogólniej określić można jako wzmożone wydzielanie łez przez gruczoły łzowe. Fizjologiczne łzawienie nie jest wyczuwalne, a jego zadaniem jest utworzenie na powierzchni oka filmu łzowego, który zapewnia ochronę przed uszkodzeniem, zakażeniem, wysuszeniem. Nadmierne łzawienie oczu może być odruchowe, ale i spowodowane przez proces chorobowy. Sprawdź, jakie schorzenia objawiają się wzmożoną produkcją łez.

Odruchowe łzawienie oczu

Łzawienie oka miewa charakter odruchowy. Inaczej nazywane jest bezwiednym łzawieniem oka. Pojawia się w sposób niekontrolowany w wyniku przede wszystkim:

• podrażnienia powierzchni oka przez kurz,
• doświadczania silnego bólu w dowolnej części ciała,
• ekspozycji oczu na działanie intensywnego światła,
• oddziaływania czynników pogodowych i środowiskowych (np. odbijającego się od śniegu słońca, silnego wiatru, suchego powietrza, zadymienia), stąd też częste jest łzawienie oczu na dworze,
• długotrwałej pracy przed monitorem,
• ekspozycji na intensywne bodźce zapachowe, które podrażniają nerw węchowy (np. chrzan, pieprz, ocet).

Odruchowe łzawienie oczu nie wymaga leczenia, bo jest zjawiskiem w zupełności naturalnym. Aby je złagodzić, wystarczy unikać czynnika drażniącego. W tym celu, wychodząc na dwór, warto zakładać okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV, co ograniczy działanie słońca i wiatru. Kiedy z kolei ma się problem z założeniem soczewek kontaktowych, lepiej zrezygnować z nich na rzecz okularów.

Mechaniczne podrażnienie narządu wzroku a łzawienie

Oczy łzawią w wyniku podrażnienia mechanicznego, za które odpowiadać mogą m.in.:

• podwinięcie rzęsy albo krzywe ułożenie rzęs w związku z zaburzonym wzrostem lub nieprawidłowo przeprowadzonym zabiegiem doczepiania sztucznych rzęs,
• obecność ciała obcego na powierzchni oka (np. ziarenka piasku, opiłka metalu, włosa, owada, wiórów),
• przypadkowe podrażnienie (np. zadrapanie paznokciem, złe założenie soczewek kontaktowych, dotknięcie szczoteczką od tuszu do rzęs).

Organizm poprzez nadmierne łzawienie oczu stara się oczyścić oko z czynnika drażniącego. Kiedy się to nie udaje, konieczne jest „ręczne” usunięcie go. W tym celu należy dokładnie umyć ręce i przy użyciu gazika lub wacika kosmetycznego przesunąć ciało obce do brzegu powieki. O ile podwiniętą rzęsę czy włos z powierzchni oka można usunąć samodzielnie, tak w przypadku, gdy na przykład opiłek metalu wbił się w oko, konieczna jest pomoc lekarska. Na podrażnione oko warto aplikować krople. W ich składzie często znajdują się m.in.: ekstrakt ze świetlika lekarskiego, ekstrakt z rumianku lekarskiego, chlorowodorek tetryzoliny, chlorek sodu, kwas hialuronowy. 

Od czego łzawią oczy? Zapalenie spojówek

Przyczyną pieczenia i łzawienia oczu może okazać się zapalenie spojówek. Uważa się je za jedną z częstszych chorób okulistycznych. Zapalenie spojówek ma różnorodną etiologię. To stan zapalny, w czasie którego naczynia krwionośne wypełniają się krwią i dochodzi do powstania obrzęku i zaczerwienienia oka. Dodatkowymi objawami są: uczucie obecności ciała obcego w oku, kłucie, swędzenie, wrażliwość na światło, wydzielina na oku. Zapalenie spojówek może mieć:

• charakter infekcyjny – bakteryjny (zapalenie wywoływane jest z reguły przez Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae), wirusowy (infekcję najczęściej powodują adenowirusy), grzybicze i rzadko chlamydiowe,
• charakter nieinfekcyjny – chemiczny, odczynowy (zapalenie spowodowane działaniem np. chlorowanej wody, silnego wiatru), alergiczny, niezakaźny prosty (np. uraz mechaniczny), 
• charakter towarzyszący – zapalenie może pojawić się w przebiegu innych chorób (np. grypy, różyczki, rumienia wielopostaciowego).

Sposób łagodzenia nadmiernego łzawienia w zapaleniu spojówek zależy od jego podłoża. Przykładowo, kiedy stan zapalny towarzyszy innym chorobom, postępowanie opiera się na ich zwalczaniu, a przykre dolegliwości ze strony narządu wzroku łagodzi się kroplami. Z kolei w bakteryjnym zapaleniu spojówek konieczne jest aplikowanie antybiotyku bądź kropli z sulfonamidami, a przy podłożu wirusowym – środków przeciwzapalnych i przeciwwirusowych. Dokładne postępowanie zawsze określa okulista.

Wodnisty katar i łzawienie oczu jako objaw alergii

Katar i łzawienie oczu to główne objawy występujące w przebiegu chorób alergicznych. Inne towarzyszące im dolegliwości ze strony oczu to: światłowstręt, świąd, pieczenie, obrzęk i przekrwienie spojówek, obecność wodnistej wydzieliny. W zależności od rodzaju czynnika alergicznego łzawiące oczy mogą pojawiać się sezonowo (np. alergia na pyłki dębu, bylicy) lub całorocznie (np. alergia na roztocze kurzu domowego). Aby upewnić się, że za łzawienie oka odpowiada nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego, lekarz zleca test alergiczny. Leczenie łzawiących oczu w tym przypadku polega na unikaniu czynnika alergizującego, stosowaniu środków przeciwhistaminowych i przeciwzapalnych (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, glikokortykosteroidów). Alergik powinien unikać dotykania okolic oczu, by ograniczyć wprowadzanie alergenu, ograniczyć narażenie na ogólne czynniki drażniące (np. dym, lakiery), stosować krople do oczu poprawiające ich kondycję.

Łzawienie oczu – inne przyczyny

Przyczyny łzawienia oczu są rozmaite. Dolegliwość ta może pojawić się może w przebiegu: 

• złamań kości nosowo-sitowej,
• zapalenia przewodu nosowo-łzowego (np. na skutek infekcji półpaśca, paciorkowca, gronkowca złocistego),
• schorzeń zapalnych (np. ziarniniakowatości, sarkoidozy),
• jaskry, zapalenia brzegów powiek (np. trądziku różowatego) lub ciałka rzęskowego,
• nieprawidłowości w budowie odpływu łez,
• oparzenia,
• chorób nowotworowych (np. chłoniaków, raka z nabłonka przejściowego, guza woreczka łzowego, łagodnego brodawczaka, włóknistej histiocytomy),
• zmian bliznowaciejących (np. pemfigoidu ocznego).

W przypadku łzawienia oczu w przebiegu ww. jednostek chorobowych podstawą jest terapia schorzeń pierwotnych. Dodatkowo łzawienie oczu pojawia się w wyniku wykonanych badań czy prowadzonego leczenia (np. endoskopii zatok nosowych, rekonwalescencji po radioterapii). Do nadmiernego łzawienia mogą przyczynić się też leki, w tym zwłaszcza te stosowane w chemioterapii czy krople do oczu, mające w składzie adrenalinę, jodek ekotiopatu, pilokarpinę.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

1. J.J. Kasiński, Diagnostyka kliniczna w okulistyce, Urban & Partner, Wrocław 2008.
2. E. Kwiatkowska-Sitek i wsp., Łzawienie u dorosłych – diagnostyka i leczenie, „Okulistyka” 2010, nr 3, s. 137–140.
3. H. Małecka, Zapalenie spojówek, „Medycyna Rodzinna” 2007, nr 1, s. 17–21.
4. R. Porter, J. Kaplan, B. Homeier, The Merck manual. Objawy kliniczne: praktyczny przewodnik diagnostyki i terapii, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010.

Oceń artykuł