Spis treści:
Każda zmiana, jaką obserwujesz w swoim ciele, może zacząć niepokoić, a dotyczy to także wizyt w toalecie. Wypróżnianie się jest jedną z podstawowych funkcji ludzkiego organizmu, dlatego wygląd i zapach stolca ma znaczenie. Zdrowy kał powinien być jednolity, gładki i miękki. Czarny stolec może oznaczać występowanie krwi w układzie pokarmowym, co budzi duży niepokój. Jakie są tego przyczyny?
Choć obserwacja stolca jest dosyć krępująca, musisz zdać sobie sprawę, że jego wygląd świadczy o kondycji twojego organizmu. Prawidłowy kał ma stałą konsystencję, nie powinien być zbyt twardy ani zbyt luźny. Najbardziej niepokoi, gdy przybiera smolisty wygląd. Takie objawy należy pilnie omówić z lekarzem rodzinnym, który pomoże w dalszej diagnostyce i ewentualnym leczeniu.
Wygląd stolca a zdrowie
Wypróżnianie to jedna z kluczowych funkcji organizmu, a więc kiedy następują drastyczne zmiany w wyglądzie lub konsystencji stolca, nie należy tego zjawiska bagatelizować. Każdy niepokojący kształt lub zapach może świadczyć o tym, że organizm walczy z infekcją, zakażeniem lub z poważniejszą chorobą. Jak powinien wyglądać prawidłowy stolec? Kał to w ponad 75% woda, a reszta to mieszanina błonnika, bakterii oraz śluzu. Prawidłowy ekskrement jest gładki, miękki i ma wydłużony kształt. Jego tekstura powinna być jednolita, a kolor nie powinien być zbyt ciemny. Jeśli wydalasz twarde, oddzielone bryłki, może to świadczyć zarówno o zaparciu, jak i o zapaleniu jelita cienkiego. Taki kształt stolca towarzyszy także osobom, które stosują antybiotykoterapię. Jeśli jednak kał ma kształt kiełbasy, ale jest niejednolity, sugeruje schorzenie zwane zespołem jelita drażliwego. Z kolei wodnista biegunka grozi silnym odwodnieniem i nie powinna być bagatelizowana, szczególnie jeśli występuje dłużej niż jeden dzień.
Jednym z najbardziej niepokojących zjawisk jest czarny lub jasnoczerwony stolec, który świadczy o tym, że w obrębie jelita doszło do krwawienia. Co to oznacza?
Czarny stolec – przyczyny
Smolisty stolec charakteryzuje się ciemnym zabarwieniem, a w konsystencji przypomina smołę. Jest lepki, ciężki, ale bywa także luźny jak w biegunce. Jest to efekt rozpadu hemoglobiny na skutek działania bakterii oraz reakcji chemicznych, związanych z sokiem żołądkowym, oraz enzymów trawiennych na krew. Wydalanie smolistego kału to zatem najczęściej objaw krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz w dalszej części jelit. Jakie są tego przyczyny?
Występowanie czarnego stolca może sygnalizować następujące schorzenia:
- zapalenie przełyku,
- krwawienie z żylaków przełyku,
- zespół Mallory’ego-Weissa,
- chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy,
- nowotwór przełyku, żołądka, jelit,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- niedokrwienie jelit.
Czarny stolec może być także efektem przyjmowania niektórych leków, np. żelaza lub węgla lekarskiego. Bywa też wynikiem spożycia dużej ilości jagód. Jeśli czarny stolec zdarzył się jednorazowo, nie należy od razu wpadać w panikę. Konsultacja lekarska jest wskazana, gdy sytuacja się powtarza, a już z pewnością, gdy towarzyszą jej inne niepokojące objawy.
Czarny stolec w ciąży
Czarny stolec w ciąży może występować jako reakcja na spożywanie konkretnych leków lub suplementów. Ich najczęstszą przyczyną są preparaty żelaza, wskazane dla kobiet w ciąży, którym zagraża anemia. W takiej sytuacji przyszła mama nie powinna się niepokoić. Czarny kał w ciąży może występować również na skutek zjedzenia dużej ilości jagód, borówek, lub suplementów diety. Jeśli jednak smolisty kał nie pojawia się w wyniku przyjmowania leków, oznacza to, że w układzie pokarmowym pojawiła się krew. Przyczyną mogą być wrzody żołądka lub dwunastnicy, choroba Leśniowskiego-Crohna, krwawienie w kątnicy. Wówczas należy natychmiast udać się po konsultację do lekarza prowadzącego ciążę.
Kobieta w ciąży może sama sprawdzić, czy kolor stolca wynika z obecności krwi, wykonując test na obecność krwi utajonej w kale. Badanie przeprowadza się w każdym laboratorium lub w przychodni. Przy okazji warto wykonać podstawowy pakiet badań dla kobiet w ciąży, aby upewnić się, że ciąża przebiega prawidłowo.
Badanie na obecność krwi w kale można wykonać w domu za pomocą specjalnych testów dostępnych w aptece. Jej obecność zostaje potwierdzona, jeśli wynik jest dodatni. Wówczas najlepiej skonsultować się z lekarzem, który powinien zlecić dalsze badania w postaci morfologii krwi, sprawdzenia poziomu żelaza bądź endoskopii przewodu pokarmowego.
Czarny stolec po alkoholu
Czarny stolec o bardzo nieprzyjemnym zapachu często występuje po spożyciu większej ilości alkoholu. Dzieje się to na skutek destrukcyjnego oddziaływania etanolu na delikatne enterocyty, które zabezpieczają ściany jelita cienkiego. Częstsze spożywanie alkoholu może finalnie doprowadzić do krwotocznego zapalenia błony śluzowej żołądka, czego objawem jest wydalanie czarnego stolca. Pamiętaj, że alkohol w każdej dawce jest szkodliwy. Spożywanie go w nadmiarze prowadzi do nieżytów żołądka, drażni lub całkowicie uszkadza układ pokarmowy.
Czarny stolec – diagnostyka
Jeśli ciemny stolec występuje częściej, a w dodatku towarzyszą mu inne objawy, na przykład ból brzucha, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Diagnostyka przyczyny pojawienia się smolistego kału zaczyna się od szczegółowego wywiadu odnośnie do diety, suplementacji, rodzaju i ilości przyjmowanych leków w ciągu ostatnich kilku dni. W trakcie badania przedmiotowego lekarz wykona badanie palcem przez odbyt (per rectum), podczas którego będzie w stanie ocenić zawartość bańki odbytnicy, i określić kolor ewentualnych resztek kału. W niektórych przypadkach lekarz może zadecydować o skierowaniu pacjenta na test na obecność krwi utajonej w kale. Jeśli stwierdzi, że wyniki są niepokojące, może również zlecić dodatkowe specjalistyczne badania, jakim są gastroskopia i kolonoskopia. Na podstawie tych dwóch badań lekarz gastrolog wdraża leczenie farmakologiczne bądź kieruje na dalszą diagnostykę. Leczenie przebiega ściśle pod kontrolą medyczną.
Autor: Marta Skrzypek
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- P. Graham L., Chemia medyczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2019.
- J. Dembińska-Kieć, W. Naskalski, B. Solnica, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wyd. IV, Wydawnictwo Medicon, Gdańsk 2017.
- E. Giulia, Historia wewnętrzna. Jelita – najbardziej fascynujący organ naszego ciała, Wydawnictwo Feeria, Łódź 2015.
Ból i pieczenie pochwy – co je może powodować?
Poprzedni wpis
