Poznaj możliwe przyczyny bólu śledziony

Ból śledziony ma wiele możliwych przyczyn. Nierzadko związany jest z powiększeniem tego narządu, które jest wynikiem toczących się chorób ogólnoustrojowych. Za ból śledziony odpowiadać mogą również toczący się w narządzie stan zapalny czy obecność torbieli lub ropnia.

Śledziona to największy narząd limfatyczny w ludzkim ciele. Jej głównym zadaniem jest wytwarzanie immunoglobulin, czyli białek biorących udział w odpowiedzi układu odpornościowego. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny bólu śledziony oraz w jakich sytuacjach dochodzi do powiększenia tego narządu.

Czy śledziona boli?

Z uwagi na charakter unerwienia śledziony procesy chorobowe zachodzące w jej obrębie nie wywołują bólu samego narządu. Bólem śledziony nazywa się potocznie dolegliwości spowodowane poprzez rozciągnięcie lub podrażnienie torebki otaczającej narząd, lub wywołane uszkodzeniem okolicznych tkanek.

Torbiel i ropień jako przyczyny bólu śledziony

Torbiel śledziony to jedna z możliwych przyczyn bólu tego narządu. Sama w sobie torbiel z reguły nie daje dolegliwości bólowych. Jednak w przypadku, gdy osiągnie spore rozmiary, może wywoływać ucisk na okoliczne tkanki, a nawet doprowadzić do pęknięcia śledziony. Duże torbiele mogą powodować ból, uczucie pełności, nudności, odbijanie, objawy ze strony układu oddechowego – duszności, kaszel. Szczególnie groźnym rodzajem torbieli  śledziony jest ta powstała w przebiegu zakażenia pasożytem o nazwie tasiemiec bąblowcowy. W wywołanej przez niego chorobie – bąblowicy – dochodzi do powstania torbieli w różnych narządach ciała, w tym właśnie w śledzionie, i upośledzenia pracy tego narządu. Człowiek może zarazić się tasiemcem bąblowcowym, jedząc nieumyte leśne owoce – jagody, borówki. Torbiele w śledzionie mogą być też wrodzone, pozawałowe i pourazowe – powstają w wyniku urazu lub uszkodzenia tkanki narządu w przebiegu zapalenia, martwicy. 

Ból śledziony może być spowodowany przez ropień, który jest groźnym i na szczęście rzadkim stanem chorobowym. Największy odsetek zachorowań na ropień śledziony stwierdza się w grupie wiekowej 30–60 lat. Za powstanie ropnia śledziony odpowiadają przede wszystkim infekcje wielonarządowe, urazy, stany obniżonej odporności. Ropień śledziony może rozwinąć się w uprzednio zdrowej śledzionie jako skutek rozsiewu ropni z innych części ciała drogą krwi (np. w przebiegu rozsianych infekcji grzybiczych, infekcyjnego zapalenia wsierdzia). Etiologia ropni śledziony opiera się na grzybach oraz bakteriach tlenowych i beztlenowych. Niekorzystnym czynnikiem rokowniczym jest współistnienie niedoborów odporności (np. w przebiegu AIDS lub chemioterapii nowotworów), infekcyjnego zapalenia wsierdzia, cukrzycy. Objawy ropni śledziony są niespecyficzne. Należą do nich zwłaszcza: ból w lewym nadbrzuszu, podwyższone wskaźniki stanu zapalnego, splenomegalia, gorączka.

Ból śledziony w wyniku stanu zapalnego i urazu

Stan zapalny to kolejny możliwy powód bólu śledziony. Stan ten określa się jako splenitis. Za jego powstanie odpowiadać może infekcja pierwotna, czyli śledziony, lub „wtórna”, czyli spowodowana drobnoustrojem chorobotwórczym, przedostającym się do śledziony z innej części ciała. Przykładem jest stan zapalny śledziony wynikający z bakteryjnego zapalenia płuc czy duru brzusznego (ogólnoustrojowej infekcji bakteryjnej, wywołanej przez gatunek Salmonella). Do oceny stanu zapalnego wykorzystuje się m.in. pomiar białka CRP. Parametr ten wchodzi w skład pakietu opracowanego z myślą o kobietach w ciąży, które powinny kompleksowo analizować stan zdrowia z uwagi na pomyślność przebiegu ciąży oraz zdrowie własne i dziecka.

Uraz śledziony to bez wątpienia możliwa przyczyna bólu tego narządu. Najczęściej urazom brzucha, w tym urazom śledziony, ulegają dzieci w okresie swojej największej aktywności ruchowej, czyli w wieku szkolnym i przedszkolnym. Główną przyczyną urazu śledziony są wypadki komunikacyjne i upadki z wysokości. Uraz śledziony powinno się podejrzewać również przy każdym złamaniu żeber, które są w jej bliskim otoczeniu. Samoistne pęknięcie śledziony należy do rzadkości. Przeważnie związane jest z powikłaniami chorób zakaźnych i pasożytniczych (np. mononukleozy, malarii). W zależności od intensywności urazu śledziony specjaliści wyróżnili pięć stopni jej uszkodzenia, gdzie ostatni oznacza całkowite jej odnaczynienie. Objawy pękniętej śledziony to: ból brzucha po lewej stronie pod żebrami, objaw Kehra, czyli ból promieniujący do lewego obojczyka i ramienia, oraz objawy wstrząsu oligowolemicznego.

Powiększenie śledziony przyczyną bólu 

Śledziona boli, kiedy jest powiększona, co określa się jako splenomegalię. Doprowadza do tego szereg schorzeń układowych. Co więcej, nierzadko wraz z powiększeniem śledziony obserwuje się jednoczesne powiększenie wątroby (hepatomegalię). Wówczas mówi się o hepatosplenomegalii. Powiększenie śledziony powoduje ból tego narządu na skutek rozciągnięcia się torebki śledziony.

Wśród możliwych przyczyn powiększenia śledziony i towarzyszących temu dolegliwości wymienia się m.in.:

• choroby zakaźne, np. gruźlicę (wywoływaną przez prątki gruźlicy), boreliozę (wywoływaną przez krętki, w tym głównie Borrelia burgdorferi), malarię (wywoływaną przez pierwotniaka z rodzaju Plasmodium), jersiniozę (powodowaną głównie przez bakterie Yersinia enterocolitica), kiłę (wywoływaną przez krętka bladego), wirusowe zapalenia wątroby, cytomegalię (wywołaną wirusem CMV),
• niedokrwistości hemolityczne wrodzone i nabyte,
• ostre białaczki,
• choroby autoimmunologiczne i układowe, np.: sarkoidozę, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, małopłytkowość autoimmunologiczną,
• zespoły mieloproliferacyjne, np. przewlekłą białaczkę szpikową,
• choroby limfoproliferacyjne, np. przewlekłą białaczką limfatyczną,
• choroby spichrzeniowe, np. chorobę Niemanna-Picka,
• nadciśnienie wrotne, np. patologie żyły wrotnej, marskość wątroby,
• choroby nowotworowe pierwotne i przerzuty do śledziony.

Gdzie boli śledziona?

Śledziona umiejscowiona jest w jamie brzusznej wewnątrzotrzewnowo. Znajduje się w lewym podżebrzu, a dokładnie między IX a XI żebrem. Ból może promieniować do pleców i lewego barku. Bolącej śledzionie nierzadko towarzyszą: uczucie pełności w jamie brzusznej, ogólny dyskomfort, ból brzucha przy delikatnym ucisku lub samoistny. Zdrowa śledziona nie jest wyczuwalna w badaniu palpacyjnym, czyli przez dotyk. Tylko chorą śledzionę lekarz jest w stanie wyczuć, ponieważ wystaje ona zza łuku żebrowego.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. A. Będzichowska, A. Wawrzyniak, M. Bil i wsp., Ropień śledziony u dziecka jako przyczyna gorączki o niejasnej przyczynie, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2019, t. 15, nr 4, s. 430–433.
2. M. Ćwiklińska-Dworakowska, J. Szymczuk, Opis przypadku torbieli śledziony – materiał własny, „Chirurgia Polska” 2016, t. 18, nr 1–2, s. 28–30.
3. J. Sokołowska-Pituchowa, Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.

Oceń artykuł