Zatkany nos - przyczyny i sposoby leczenia

Przyczyną zatkanego nosa najczęściej jest infekcja zapalna lub alergia. Nieżyt może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Do zatkania nosa dochodzi na skutek rozszerzenia naczyń krwionośnych i obrzęku błony śluzowej jamy nosowej. W efekcie mamy do czynienia z zaburzeniem swobodnej wentylacji i niemożnością oczyszczenia nosa z wydzieliny. Jak leczyć problem nieżytu nosa?

Polipy nosa

Polipy nosa to łagodne zmiany, które bardzo często odpowiedzialne są za przewlekły nieżyt nosa, zaburzenia węchu i oddychania. Dodatkowo sprzyjają chrapaniu i nawracającym infekcjom zapalnym dróg oddechowych. Mają tendencję do rozrastania się i zajmowania coraz większych powierzchni jamy nosowej. W skrajnych przypadkach prowadzą do deformacji narządu. Wskazuje się na kilka czynników sprzyjających rozwojowi polipów. Są to m.in.: przewlekłe infekcje dróg oddechowych, alergia, astma, przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, uwarunkowanie genetyczne, obniżona odporność, stany zapalne błony śluzowej i zatok. Leczenie polipów polega na ich chirurgicznym wycięciu. Najczęściej zabieg wykonywany jest za pomocą endoskopu.

Ostry nieżyt nosa

Do ostrego nieżytu nosa dochodzi na skutek zakażenia i infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Niedrożność w takich przypadkach pojawia się do 3 dni od zakażenia patogenem. W początkowej fazie katar jest wodnisty. W zależności od rodzaju drobnoustrojów utrzymuje się w niezmienionej postaci lub zagęszcza się i zaczyna przypominać ropę. Ostry nieżyt nosa utrudnia swobodne oddychanie przez nos, a ponadto powoduje częste kichanie. Spływająca po tylnej ścianie wydzielina przyczynia się do rozwoju kaszlu. Ostry nieżyt nosa często prowadzi do zalegania wydzieliny w zatokach, co objawia się bólem głowy. Objawy kliniczne nieżytu nosa mogą pojawiać się również w przebiegu chorób dróg oddechowych.

Alergiczny nieżyt nosa

Alergiczny nieżyt nosa to choroba, która w zależności od czynnika etiologicznego może mieć charakter sezonowy (krócej niż 4 tygodnie) lub całoroczny. Do rozwoju objawów dochodzi na skutek kontaktu z alergenem (pyłkami roślin, pokarmem, kurzem i roztoczami, pleśnią, sierścią zwierząt). Wyróżnia się dwa rodzaje natężenia objawów chorobowych. Łagodna postać alergicznego nieżytu nosa ogranicza się jedynie do dolegliwości w postaci kichania, łzawienia oczu, świądu nosa i podniebienia. Chory nie odczuwa jednak pogorszenia jakości życia. Ciężka postać objawów prowadzi do zaburzeń snu, trudności w wykonywaniu codziennych czynności i uprawianiu sportu, problemów z koncentracją, rozdrażnienia.

Za alergiczny nieżyt nosa odpowiedzialne są czynniki genetyczne (dodatni wywiad rodzinny, niska masa urodzeniowa, przewlekły stan podwyższonego stężenia IgE w wieku dziecięcym) i środowiskowe (zbyt wczesne wprowadzenie do diety dziecka pokarmów stałych, poród wiosną lub jesienią, bierne palenie tytoniu). Alergiczny nieżyt nosa jest poważnym schorzeniem, które bagatelizowane, prowadzi do powikłań i rozwoju innych chorób układu oddechowego, m.in. astmy. Dlatego nawet łagodne objawy wskazujące na alergię powinny być konsultowane z lekarzem.

Mieszany nieżyt nosa

Mieszany nieżyt nosa jest połączeniem nieżytu alergicznego i schorzeń narządu węchu. Czynnikiem sprzyjającym pojawieniu się objawu zatkania nosa są alergeny, które powodują zwiększenie stężenia przeciwciał swoistych IgE. Objawy są charakterystyczne dla alergii i mają charakter sezonowy. W takim przypadku terapia opiera się na podawaniu leków przeciwalergicznych. U niektórych osób może jednak dojść do nakładania się objawów wskazujących na infekcję i alergię o charakterze przewlekłym. U pacjenta stwierdzane jest zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, natomiast testy alergiczne nie wykazują zwiększenia stężenia przeciwciał swoistych IgE. W innym przypadku testy alergiczne krwi nie wskazują reakcji alergicznej, natomiast wynik testów skórnych jest pozytywny. Przyczyny takiej niejednoznacznej odpowiedzi immunologicznej organizmu nie są do końca jasne.

Leczenie mieszanego nieżytu nosa opiera się na stosowaniu tych samych zasad terapii, jak w przypadku alergii. Podstawą jest unikanie alergenu i przyjmowanie środków farmakologicznych w postaci doustnych leków przeciwhistaminowych lub donosowych glikokortykosteroidów. W przypadku pacjentów narażonych na rozwój astmy rozważane jest zastosowanie immunoterapii alergenowej.

Wady anatomiczne a nieżyt nosa

Nieżyt nosa może być objawem wady anatomicznej narządu, np. krzywej przegrody. Najczęściej dochodzi do tego na skutek urazu mechanicznego, jednak u części pacjentów skrzywienie powstaje naturalnie w wyniku nieprawidłowego wzrostu. Krzywa przegroda uniemożliwia dokładne oczyszczenie nosa z zalegającej wydzieliny, sprzyja nawracającym stanom zapalnym zatok i gardła, a także rozrostowi polipów. Pacjenci mający krzywą przegrodę skarżą się na częste uczucie zatkanego nosa i zatok, co powoduje bóle głowy i utrudnia swobodne oddychanie. Inną przyczyną przewlekłego nieżytu nosa może być przerost małżowin nosowych. Sprzyja to infekcjom zapalnym, krwawieniom z nosa i powoduje zaburzenia węchu. Zarówno krzywą przegrodę, jak i przerost małżowin nosowych leczy się za pomocą zabiegu chirurgicznego.

Autor: Emilia Kruszewska