Na czym polega badanie enzymu DAO?

„DAO” to skrótowe określenie dla diaminooksydazy – enzymu uczestniczącego w procesie rozkładu histaminy, znanego też pod nazwą „oksydaza diaminowa”. Został on zidentyfikowany w 1929 r. przez Karola H. Besta w procesie autolizowania tkanki płucnej. Dowiedz się, jakie są wskazania do badania DAO i na czym ono polega. Sprawdź, czy badanie to wymaga specjalnego przygotowania i jak interpretować jego wyniki.

Enzym DAO – co to jest?

Pod skrótem „DAO” kryje się diaminooksydaza. To enzym produkowany przez grasicę, nerki, błonę śluzową jelit. DAO jest zależną od miedzi aminooksydazą, kodowaną przez gen AOC1, zlokalizowany na chromosomie 7 (7q34-36). Diaminooksydaza odpowiada za rozkład histaminy egzogennej – zewnątrzkomórkowej. Histamina to substancja regulująca pracę układu odpornościowego, ale i nerwowego czy trawiennego. Najbardziej jednak kojarzona jest z rozwojem reakcji alergicznej, gdy dochodzi do nagłego wyrzutu histaminy z komórek układu odpornościowego. Coraz więcej w ostatnich latach pojawia się doniesień na temat nietolerancji histaminy – typu nieimmunologicznej nadwrażliwości pokarmowej o niejednorodnej przyczynie.

Zadaniem enzymu DAO jest utrzymywanie stężenia histaminy na odpowiednim poziomie, tak aby nie pojawiły się uciążliwe objawy. W piśmiennictwie naukowym spotyka się doniesienia na temat znacznej redukcji tych dolegliwości dzięki doustnej suplementacji DAO. Ma ona zastosowanie lecznicze przede wszystkim w:

anafilaksji,
astmie,
pokrzywce,
atopowym zapaleniu skóry.

Nieprawidłowy poziom enzymu DAO – przyczyny

Nietolerancja histaminy to stan chorobowy, charakteryzujący się nadmiarem histaminy w organizmie. Wśród możliwych jego przyczyn wymieniany jest zbyt niski poziom enzymu DAO. Niedobór diaminooksydazy sprawia, że organizm nie jest w stanie przetworzyć histaminy. W efekcie stężenie tej substancji wzrasta. Obniżenie poziomu enzymu DAO związane może być z mutacjami genetycznymi – polimorfizmem pojedynczego nukleotydu w genie AOC1. Według danych National Center for Biotechnology Information w genie enzymu DAO zidentyfikowano 85 różnych wariantów polimorfizmu pojedynczego nukleotydu, które mogą prowadzić do syntezy enzymu o obniżonej aktywności i objawów nietolerancji histaminy. Niedobór enzymu DAO może być też związany z zaburzeniem mikrobioty jelitowej – nadmiernym przyrostem bakterii jelitowych, zapaleniem toczącym się w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego (w tym m.in. z chorobą Leśniowskiego-Crohna, zespołem jelita nadwrażliwego, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, celiakią, zespołem jelita krótkiego, zapaleniem żołądka, nieceliakalną nadwrażliwością na gluten, infekcjami pasożytniczymi), nadużywaniem alkoholu. Nadmiar histaminy może być też wynikiem zbyt intensywnego jej dostarczania razem z pożywieniem czy lekami.

Czego unikać przy niedoborze enzymu DAO?

Osoby o zbyt niskim poziomie enzymu DAO powinny skonsultować się z dietetykiem, które opracuje specjalnie im dedykowany jadłospis o ograniczonej ilości pokarmów bogatych w histaminę. Należą do nich m.in.:

ogórki konserwowe,
kapusta kiszona,
wino i inne napoje alkoholowe,
ocet winny,
dojrzałe sery (np. gorgonzola, camembert, ementaler, stilton, parmezan),
wędzone ryby (np. makrela, śledź, tuńczyk, sardynki),
salami, kiełbasy, szynki i inne wędliny,
czekolada.

Dieta o obniżonej zawartości histaminy skutecznie łagodzi objawy nietolerancji histaminy i potencjalnie podnosi DAO w surowicy.

Enzym DAO – wskazania do badania

Wskazaniem do badania enzymu DAO jest występowanie objawów sugerujących zwiększony poziom histaminy w organizmie. Towarzyszy temu szereg dolegliwości, w tym m.in.:

wyciek wodnistej wydzieliny z nosa,
przekrwienie błony śluzowej nosa,
uczucie zatkania nosa,
kichanie,
kaszel, duszność, a w ciężkich przypadkach kłopoty z oddychaniem,
swędzenie i zaczerwienienie skóry, zmiany skórne,
ból głowy,
łzawienie i swędzenie oczu, obrzęk powiek,
zaburzenia żołądkowo-jelitowe – biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha,
zaburzenia rytmu serca i ciśnienia tętniczego,
zaburzenia poznawcze – uczenia się, zapamiętywania, koncentracji,

Badanie enzymu DAO wskazane jest u osób z podejrzeniem nietolerancji histaminy. Stanowi element diagnostyki alergii pokarmowej pacjentów z jednoczesnym ujemnym wynikiem testów skórnych, oznaczenia poziomu przeciwciał klasy IgE oraz zmian w stanie zdrowia po wprowadzeniu diety niskohistaminowej (w wyniku diety diagnostycznej następuje redukcja objawów, a po wprowadzeniu pokarmów histaminowych ich nawrót). Pomiar stężenia enzymu DAO pomocny jest w ocenie ciężkości alergii oddechowej, stanowi biomarker do interwencji dietetycznej (diety niskohistaminowej), przewidywania skuteczności swoistej immunoterapii alergenem, stosowania antagonistów receptorów H1 i H2.

Na czym polega badanie enzymu DAO?

Badanie aktywności enzymu polega na pomiarze ilości histaminy, która ulega degradacji przez określony czas w próbce krwi. Materiałem do badania enzymu DAO jest krew żylna, której próbkę pobiera się przeważnie z żyły łokciowej. Sama procedura pobrania krwi do analizy nie odbiega od tej, jaka stosowana jest w wielu innych badaniach z krwi, w tym morfologii. Próbka przekazywana jest do laboratorium, a pacjent otrzymuje informacje o terminie i sposobach odbioru wyników badania enzymu DAO.

Jak przygotować się do badania DAO?

Oznaczenie poziomu enzymu DAO wymaga pewnego przygotowania. Krew do badania pobiera się w godzinach porannych. Pacjent powinien być na czczo. Wskazana jest kilkunastogodzinna przerwa w jedzeniu. Ostatni posiłek powinien zostać spożyty do godziny 18 dzień przed pobraniem krwi. Na badanie należy stawić się wypoczętym, unikać stresu i wzmożonej aktywności ruchowej. Bezpośrednio przed pobraniem krwi wskazane jest około 15 minut odpoczynku i wypicie szklanki niegazowanej wody.

Pacjenci przyjmujący leki, które mogą wpływać na poziom DAO, powinni skonsultować z lekarzem ewentualną konieczność ich odstawienia lub zmiany dawki. Należą do nich m.in.:

środki przeciwbólowe (np. ibuprofen, metamizol, kwas acetylosalicylowy),

leki na nadciśnienie (np. werapamil, alprenolol),

środki przeciwzapalne (np. morfina, naproksen),

leki przeciwkaszlowe (np. kodeina),

leki przeciwarytmiczne (np. propafenon, chinidyna).

Z uwagi na zmianę aktywności DAO w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego nie powinno się przeprowadzać badania podczas fazy lutealnej, czyli między owulacją a menstruacją.

Interpretacja wyników badania DAO

Z wynikami badania enzymu DAO pacjent powinien zgłosić się do lekarza, a najlepiej do specjalisty, który zlecił oznaczenie diaminooksydazy. Interpretacja wyników badania wymaga bowiem uwzględnienia informacji przekazanych przez pacjenta w czasie wywiadu medycznego, uzyskanych z badania przedmiotowego czy wyników innych badań. Lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych testów, aby mieć pewność diagnostyczną, czego wynikiem jest nieprawidłowy poziom diaminooksydazy.

Enzym DAO a ciąża

Oznaczenie enzymu DAO nie jest zalecane u kobiet w ciąży jako element diagnostyki nietolerancji histaminy. Z uwagi na wzrost aktywności diaminooksydazy podczas ciąży wyniki badania nie będą wiarygodne w diagnostyce nietolerancji histaminy. Poziom enzymu DAO u kobiet w ciąży wykorzystywany jest za to do ustalenia przybliżonej daty zapłodnienia i kontrolowania przebiegu pierwszych miesięcy ciąży. Stężenie diaminooksydazy rośnie między 6. a 24. tygodniem ciąży, po czym utrzymuje się na dość stałym poziomie do porodu. Do wzrostu poziomu enzymu DAO dochodzi w odpowiedzi na wytwarzanie histaminy przez płód. Zbyt niski poziom tego parametru daje podejrzenie obumierania płodu. Badania DAO nie powinno się przeprowadzać również u noworodków, gdyż wyniki mogą odzwierciedlać status matki.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
K. Buczyłko, Przydatność biomarkera DAO w trudnej alergii. Rozważania oparte na typowych przypadkach własnych, „Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology” 2022, t. 9, nr 4, s. 237–245.
K. Buczyłko, Zespół niedoboru diaminooksydazy nowe aspekty diagnostyki i leczenia, „Alergia” 2017, nr 2, s. 27–32.
K. Buczyłko, A. Bartnicka, J. Kruszewski i wsp., Wytyczne diagnostyki i postępowania w nietolerancji histaminy, „Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology” 2023, t. 10, nr 3, s. 141–151.
J. Chimowicz, A. Staszewska, J. Mijas, J. Kwiecień, Nietolerancja histaminy – praktyczny przewodnik dla lekarza pediatry, „Standardy Medyczne/Pediatria” 2022, t. 19, s. 642–646.
K.Ł. Piwowarek, J. Kruszewski, Zespoły nietolerancji amin biogennych. Część I. Histamina i nietolerancja histaminy, „Lekarz Wojskowy” 2017, t. 95, nr 3, s. 306–316.