Spis treści:
Panel oddechowy 21 alergenów jest badaniem przeznaczonym dla osób cierpiących na objawy alergiczne po kontakcie z alergenami wziewnymi. Uciążliwe symptomy polegają najczęściej na łzawieniu i zaczerwienieniu oczu czy występowaniu kataru siennego, ale ich spektrum może być bardzo szerokie. Na czym polega badanie? Kiedy należy je wykonać?
Czym jest alergia?
Klasycznie alergię definiowano jako swoiste, niekorzystne dla ustroju reakcje, zależne od układu odpornościowego, po zetknięciu się z alergenem nieszkodliwym dla innych osób. Dekady badań naukowych i nowe odkrycia dotyczące chorób alergicznych skutkują ciągłą zmianą ich nazewnictwa i klasyfikacji. Uwarunkowaną genetycznie skłonność do nadmiernej produkcji swoistych względem alergenów przeciwciał w klasie IgE nazwano atopią. Wystąpienie alergii u osoby z atopią jest wynikiem współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych.
Alergia atopowa (zależna od IgE) obejmuje szereg jednostek chorobowych:
- alergiczny nieżyt nosa – objawia się wodnistym wyciekiem z nosa, zatkaniem, świądem nosa, kichaniem, kaszlem w wyniku spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, zaburzeniami węchu,
- alergiczne zapalenie spojówek – łzawienie i zaczerwienienie oczu,
- atopowe zapalenie skóry – przewlekła choroba objawiająca się najczęściej obecnością zaczerwienienia, grudek, pęcherzyków w typowych miejscach na ciele, szczególnie w dołach podkolanowych, łokciowych. Zmianom towarzyszy zwykle świąd,
- pokrzywkę – obecne są swędzące bąble pokrzywkowe na rumieniowym podłożu, zwykle pojawiają się bardzo szybko po kontakcie z alergenem i szybko ustępują,
- obrzęk naczynioruchowy – nagły obrzęk skóry lub błon śluzowych.
Jakie są rodzaje alergii?
Alergię ze względu na etiologię można podzielić na cztery główne rodzaje – alergie wziewne, pokarmowe, zawodowe i wywoływane przez inne czynniki:
-
- alergeny wziewne – najczęściej na pyłki roślin (w Polsce zwykle traw, zbóż, chwastów, drzew), roztocza (roztocza kurzu domowego), sierść zwierząt (kota, psa, świnki morskiej, królika, konia), grzyby (pleśnie, grzyby drożdżopochodne),
- alergeny pokarmowe – często tworzą reakcje krzyżowe z alergenami wziewnymi,
- alergeny zawodowe – m.in. na lateks u pracowników medycznych, barwniki, metale, środki czystości,
- inne alergeny, np. na dym tytoniowy, spaliny samochodowe, ozon, pyły.
Panel oddechowy 21 alergenów – co to jest?
Panel oddechowy 21 alergenów to badanie immunoenzymatyczne, przeprowadzane w surowicy krwi. Polega na oznaczenia miana swoistych przeciwciał IgE u osoby podejrzanej o obecność alergii wziewnej. Panel wykrywa IgE swoiste dla 21 najczęściej powodujących reakcje alergiczne alergenów wziewnych. U osób zdrowych przeciwciała te są nieobecne lub niewykrywalne.
Jakie alergeny wykrywa panel oddechowy?
Panel oddechowy 21 alergenów polega na oznaczeniu miana przeciwciał w klasie IgE swoistych dla najczęściej występujących alergenów wziewnych. Są to:
- tomka wonna,
- kupkówka pospolita,
- tymotka łąkowa,
- żyto,
- olcha,
- brzoza brodawkowa,
- leszczyna,
- dąb,
- ambrozja bylicolistna,
- bylica,
- babka lancetowata,
- roztocza kurzu domowego: Dermatophagoides pteronyssinus, Dermatophagoides farinae,
- naskórki: psa, kota,
- łupież konia,
- grzyby: Penicillium notatum, Cladosporium herbarum, Aspergilllus fumigatus, Alternaria alternata,
- CCD (cross-reactive carbohydrate determinants) – przeciwciała anty-CCD, wytwarzane po kontakcie z wysoce immunogennymi fragmentami węglowodanowymi, zawartymi m.in. w pyłkach roślin, roztoczach kurzu domowego. Charakteryzują się dużą reaktywnością krzyżową.
Wskazania do wykonania panelu oddechowego
Kto powinien wykonać panel oddechowy 21 alergenów? Badanie ma największą wartość diagnostyczną u osób z objawami alergii całorocznej lub sezonowej, szczególnie w przypadku podejrzenia alergicznego nieżytu nosa lub zapalenia spojówek, pacjentów z pokrzywką czy obrzękiem naczynioruchowym. Do określenia rodzaju alergenu wywołującego objawy przydatne są dane z wywiadu: występowanie lub nasilenie objawów po kontakcie z określonym typem drzew, zwierząt, sezonowość objawów. Na alergię wskazuje także zmniejszenie się lub ustąpienie symptomów podczas stosowania leków antyhistaminowych.
Dodatni wynik badania IgE i co dalej?
Wskazania do wykonania panelu oddechowego 21 alergenów warto skonsultować z lekarzem, najlepiej ze specjalistą alergologii. W zależności od wyniku i rodzaju alergenu wywołującego objawy postępowanie może obejmować:
- jeśli to możliwe unikanie kontaktu z alergenem będącym przyczyną choroby (np. sierścią zwierząt – kota, psa, konia),
- stosowanie leków antyhistaminowych w okresie pylenia roślin wywołujących objawy alergiczne,
- całoroczne stosowanie leków przeciwalergicznych w przypadku alergii na roztocza kurzu domowego, gdy regularne sprzątanie i odkurzanie nie przynosi ulgi w objawach.
Alergia wziewna – leki
Metody farmakologiczne leczenia alergii wziewnych obejmują m.in. stosowanie:
- glikokortykosteroidów – donosowo w alergicznym nieżycie nosa, doustnie w przypadku ciężkich objawów alergii,
- leków przeciwhistaminowych pierwszej i drugiej generacji – najczęściej doustnie; miejscowo w alergicznym nieżycie nosa i zapaleniu spojówek,
- kromoglikanu sodowego – stosowanego donosowo i do worka spojówkowego,
- montelukastu – leku przeciwleukotrienowego,
- krótkotrwale leków obkurczających naczynia krwionośne błony śluzowej nosa,
- swoistej immunoterapii alergenowej, tzw. odczulania.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018, s. 2133–2194.