Obrzęk nóg u osób starszych może być spowodowany przez wiele czynników, w tym przewlekłe choroby, takie jak nadciśnienie tętnicze, choroba serca, cukrzyca, choroba tętnic obwodowych oraz zaburzenia limfatyczne. Przyczynami obrzęku nóg mogą być także długotrwałe stanie lub siedzenie, brak ruchu, nieprawidłowa dieta oraz przyjmowanie niektórych leków.
Czym jest obrzęk?
Obrzęk jest objawem, który powstaje w organizmie, gdy nadmiar płynu z krwi i chłonki wydobywa się z naczyń i gromadzi w przestrzeni międzykomórkowej. Zdrowe naczynia są zbudowane tak, że przypominają bardzo drobne sitko, przez które płyn przepływa w obu kierunkach (z tkanek do naczyń i z naczyń do tkanek). W ten sposób w normalnych warunkach tlen i substancje odżywcze są rozprowadzane z krwi do komórek, a produkty przemiany materii i dwutlenek węgla są wchłaniane z powrotem. Ten przepływ pozostaje normalnie w równowadze. Jest on regulowany przez kilka czynników, takich jak: odpowiednia budowa i działanie ściany naczyń, ciśnienie wewnątrz i na zewnątrz naczyń oraz odpowiednie proporcje białek i elektrolitów wewnątrz naczyń i w tkankach. Jeśli zbyt dużo płynu gromadzi się poza naczyniem, powstaje obrzęk.
Jakie są przyczyny powstawania obrzęku?
Obrzęk może pojawić się z różnych powodów, takich jak:
- nieprawidłowe działanie układu limfatycznego – odpowiada on za odprowadzanie nadmiaru płynu z tkanek, więc jeśli jego działanie jest zaburzone, płyn może się gromadzić i powodować obrzęk;
- choroby serca, takie jak nadciśnienie tętnicze i niewydolność serca – mogą prowadzić do zastoju krwi i nadmiaru płynu w tkankach;
- choroby nerek (np. niewydolność nerek) – mogą prowadzić do zaburzeń w wydzielaniu płynów z organizmu;
- choroby układu oddechowego – problemy z oddychaniem, takie jak astma, mogą powodować obrzęk płuc, a także kończyn;
- choroby tkanek miękkich (np. zapalenie stawów) – mogą powodować obrzęk stawów;
- przyjmowanie leków – sterydy oraz substancje chemiczne zawarte w lekach wywołują opuchliznę;
- stany zapalne – obrzęk jest częstym objawem stanów zapalnych, takich jak zapalenie skóry, zapalenie stawów, zapalenie tkanki łącznej.
Obrzęk może mieć wiele przyczyn w zależności od wieku i stanu zdrowia pacjenta. Szczególnie niebezpieczny jest dla osób starszych.
Co oznacza obrzęk nóg u osób starszych?
Obrzęk nóg u osoby starszej jest niebezpieczny. Objaw może pojawić się w przypadku poważnych problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia metabolizmu, zakrzepica żył głębokich, niewydolność serca lub reumatyzm.
Niewydolność krążenia
Obrzęk nóg często jest związany z niewydolnością układu krążenia. W przypadku niewydolności serca organ nie jest w stanie pompować krwi tak skutecznie, jak powinien, co prowadzi do zastoju krwi w nogach. W wyniku tego płyn z krwi i chłonki może „wyciekać” z naczyń i gromadzić się między komórkami, co powoduje obrzęk. Przyczyną obrzęku nóg może być również choroba tętnic, która utrudnia przepływ krwi, powodując niedokrwienie i zastój płynu w kończynach. Obrzęk kończyn dolnych zwiększa ryzyko zakrzepicy i powikłań związanych z niedokrwieniem. Dlatego ważne jest, aby osoby starsze z obrzękiem nóg skonsultowały się z lekarzem w celu podjęcia działań diagnostycznych, do których należy między innymi oznaczenie stężenia D-dimerów we krwi, i zastosowania odpowiedniego leczenia.
Zaburzenia metabolizmu
Obrzęk nóg jest często związany z zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak cukrzyca. W przypadku tej choroby poziom glukozy we krwi jest zbyt wysoki, co prowadzi do zaburzenia w przepuszczalności naczyń krwionośnych, na skutek czego dochodzi do obrzęku nóg. Zaburzenia elektrolitowe, takie jak niedobór potasu, magnezu, sodu lub wapnia, również mogą prowadzić do obrzęku nóg, ponieważ pierwiastki te są odpowiedzialne za utrzymanie równowagi płynów w organizmie. Niektóre choroby tarczycy, takie jak niedoczynność tarczycy, również mogą powodować opuchliznę kończyn. W przypadku wszystkich tych zaburzeń metabolicznych ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i zastosowania odpowiedniego leczenia, aby zapobiec groźnym powikłaniom.
Zakrzepica żył głębokich
Obrzęk nóg często jest związany z zakrzepicą żył głębokich, która jest poważnym schorzeniem, szczególnie u osób starszych. Jest to stan, w którym tworzy się skrzep krwi w żyle, co utrudnia lub uniemożliwia przepływ krwi. Zakrzepica żył głębokich często jest związana z brakiem aktywności fizycznej i długim przebywaniem w jednej pozycji, takiej jak leżenie lub siedzenie. Jest to niebezpieczny stan, ponieważ skrzep krwi utrudnia jej przepływ i może prowadzić do zawału serca lub zatorowości płucnej.
Reumatyzm
Reumatyzm to ogólne określenie dla różnych chorób reumatycznych, które mogą obejmować obrzęk nóg. Objaw ten może być spowodowany przez różne czynniki, w tym przewlekłe choroby takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, zakrzepowe zapalenie żył, choroba zwyrodnieniowa stawów i nadciśnienie tętnicze.
Obrzęk nóg u osoby starszej – diagnostyka
W przypadku wystąpienia obrzęku nóg u osób starszych najważniejsza jest jak najszybsza diagnostyka, ponieważ może być on objawem poważniejszej choroby. Lekarz może zalecić zmianę diety, przeprowadzenie badań laboratoryjnych, przepisać leki lub wdrożyć inne formy leczenia, aby pomóc zmniejszyć obrzęk i poprawić komfort pacjenta. Aktywność fizyczna i używanie pończoch uciskowych również mogą być pomocne w zmniejszeniu obrzęku.
Autor: Marta Skrzypek
Bibliografia
- J. Łuczak, J. Kozikowska, Obrzęk limfatyczny – patomechanizm, podział, zasady leczenia, „Przewodnik Lekarza” 2001, nr 4 (5), s. 48–54.
- O. Gultig, A. Miller, Z. Holtzer, Limfologia, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
- M. Łukaszyk, A. Bodzenta, J. Windyga, Obrzęk naczynioruchowy wrodzony i nabyty, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2020.
Czym jest i jak leczyć zwapnienie kości? Poprzedni wpis 