Regeneracja wątroby – ile trwa? Co ją regeneruje?

Wątroba, jako jeden z nielicznych narządów, zachowuje zdolność do regeneracji przez całe życie. Najczęściej proces ten umożliwia naprawę uszkodzeń, które powstały na skutek nadużywania alkoholu czy w wyniku stłuszczenia. Dowiedz się, po jakim czasie regeneruje się wątroba i jaka dieta wspomaga jej odbudowę.

Jakie funkcje w organizmie pełni wątroba?

Wątroba jest pojedynczym narządem miąższowym, który pełni wiele funkcji w organizmie. Znajduje się w nadbrzuszu, pod prawym łukiem żebrowym. Wątroba bierze udział w:

przemianach cukrów,
metabolizmie tłuszczów,
wytwarzaniu białek, które krążą w osoczu krwi, np. białek transportowych i czynników krzepnięcia,
produkcji żółci,
magazynowaniu witamin A, D i B12 oraz żelaza,
przekształcaniu, a także usuwaniu toksyn i leków z organizmu,
pracy układu odpornościowego.

Uszkodzenie komórek wątroby sprawia, że narząd nie może pełnić swoich funkcji. Zaburzenia jego pracy mogą rozregulować działanie całego organizmu.

Co może powodować uszkodzenie wątroby?

Komórki wątroby są bardzo wrażliwe na uszkodzenia. Z tego powodu wiele czynników może zaburzać pracę narządu. Należą do nich m.in.:

nieodpowiednia dieta – bogata w tłuszcze i produkty wysoko przetworzone,
alkohol,
toksyny,
leki,
zakażenia – przede wszystkim wirusowe zapalenia wątroby typu A, B i C,
niektóre choroby, np. choroba Wilsona i hemochromatoza.

Co może świadczyć o uszkodzeniu wątroby?

Uszkodzenie miąższu wątroby może przebiegać bezobjawowo. Często dopiero poważne zaburzenia pracy narządu powodują widoczne zmiany, np. żółtaczkę.

Na uszkodzenie komórek wątroby mogą wskazywać odchylenia w badaniach laboratoryjnych krwi:

podwyższone wartości enzymów wątrobowych: ALT, AST czy GGTP,
zbyt wysoki poziom bilirubiny.

Nieprawidłowości w budowie narządu zwykle są także widoczne w badaniach dodatkowych, np. w badaniu ultrasonograficznym czy FibroScan. Złotym standardem pozostaje badanie histopatologiczne, jednak jest ono obciążające dla pacjenta, ponieważ wiąże się z wykonaniem zabiegu biopsji.

Czy wątroba może się regenerować?

Miąższ wątroby tworzą hepatocyty. Żyją one około 1 roku, a następnie podlegają wymianie. Zachowują zdolność do podziału przez całe życie. Dzięki temu wątroba może się regenerować, a liczba jej komórek pozostaje stała. Intensywne podziały hepatocytów biorą także udział w naprawie uszkodzeń oraz odbudowie po usunięciu fragmentu narządu.

Do komórek wątroby, poza hepatocytami, należą także komórki śródbłonka oraz komórki gwiaździste, limfocyty i komórki Kupffera. Pełnią one funkcje magazynujące i obronne. Przykładowo komórki Kupffera mają właściwości „żerne”, dzięki czemu biorą udział w oczyszczaniu krwi przepływającej przez wątrobę. Następnie mogą prezentować pochłonięte cząsteczki innym komórkom układu odpornościowego.

Ile trwa regeneracja wątroby?

Przebieg regeneracji wątroby zależy przede wszystkim od stopnia uszkodzenia narządu. Proces naprawy polega na zastąpieniu zniszczonych komórek przez nowe, które powstają na drodze podziałów hepatocytów. Czas regeneracji zależy także od możliwości narządu i czynników zewnętrznych, które mogą zmieniać jej przebieg, np. diety czy obecności zakażenia.

Jak pomóc wątrobie w regeneracji?

Podczas leczenia zaburzeń pracy wątroby kluczowym elementem postępowania jest usunięcie czynnika, który odpowiada za jej uszkodzenie. W tym celu warto zrezygnować ze spożywania alkoholu oraz rozpocząć leczenie zakażenia wirusowego i innych chorób dotykających ten narząd. Niekiedy lekarz może rozważać nawet odstawienie lub zmianę preparatów przyjmowanych do tej pory. Duże znaczenie ma także odpowiednio skomponowana dieta, która pomoże zapobiegać dalszym uszkodzeniom wątroby i będzie wspomagała proces jej regeneracji.

Regeneracja wątroby po alkoholu

Nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do rozwoju alkoholowego zapalenia wątroby i alkoholowego stłuszczenia wątroby. Obie jednostki chorobowe istotnie zaburzają pracę narządu, jednak odstawienie alkoholu przynosi zwykle znaczną poprawę wydolności wątroby już po 2–3 miesiącach. Wyniki badań w tym przypadku mogą stabilizować się nawet bez stosowania leków wspomagających regenerację, dlatego tak duże znaczenie ma utrzymywanie trzeźwości.

Regeneracja stłuszczonej wątroby

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby rozwija się na skutek długotrwałego stosowania diety bogatej w tłuszcze. Zwykle towarzyszy nadwadze i otyłości. W tym przypadku proces regeneracji wątroby rozpoczyna się po wprowadzeniu zmian stylu życia. Warto zwrócić uwagę na dietę, a przede wszystkim ograniczyć produkty bogate w tłuszcze. Spróbuj także wprowadzić aktywność fizyczną do codziennej rutyny. Przy systematycznym stosowaniu zaleceń można zauważyć poprawę w funkcjonowaniu wątroby już po kilku tygodniach.

Regeneracja w marskości wątroby

Marskość wątroby może stanowić powikłanie wielu chorób tego narządu. W jej przebiegu dochodzi do zastąpienia miąższu przez tkankę łączną. Zwłóknienie narządu zmniejsza liczbę komórek zdolnych do prawidłowego działania.

Regeneracja w marskości wątroby może odbywać się tylko na wczesnym etapie choroby. Dzieje się tak pod warunkiem, że zostanie wyeliminowany czynnik, który doprowadził do uszkodzenia narządu. W zaawansowanej postaci zwłóknienie jest już nieodwracalne. Wówczas jedynym sposobem leczenia jest przeszczep wątroby.

Jaka dieta wspomaga regenerację wątroby?

Dieta ma bardzo duże znaczenie podczas regeneracji w przebiegu chorób wątroby. Jeżeli masz taką możliwość, skonsultuj się z dietetykiem klinicznym, który pomoże Ci dopasować ją do Twoich potrzeb.

Jadłospis w chorobach wątroby powinien ograniczać produkty bogate w tłuszcze i ciężkostrawne, np. smażone mięso czy śmietanę. Unikaj także spożywania alkoholu, nadmiaru słodyczy i produktów wysoko przetworzonych. Dieta powinna zawierać natomiast dużo białka i błonnika.

Odpowiednia suplementacja może uzupełniać zalecenia żywieniowe. Regenerację wątroby wspomagają preparaty, które zawierają fosfolipidy sojowe i L-asparaginian L-ornityny. Pamiętaj jednak, aby skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz ich stosowanie. Równoległe przyjmowanie kilku preparatów może prowadzić do wystąpienia działań niepożądanych i pogorszenia funkcji wątroby.

Autor: Monika Nowakowska