Ornityna jest bardzo ważną w wielu procesach metabolicznych substancją. Odgrywa kluczową rolę w procesie tworzenia się białek. Usprawnia pracę jelit, korzystnie wpływa na trawienie tłuszczów oraz poprawia jakość snu. Nieodpowiednio zażywana może prowadzić do licznych, groźnych dla zdrowia skutków ubocznych. O tym, czym dokładnie jest ornityna, jaką pełni funkcję oraz kto powinien, a kto nie może jej zażywać, przeczytasz w poniższym artykule.
Ornityna – co to takiego?
Ornityna pod względem chemicznym jest jednym z trzech aminokwasów biorących udział w cyklu mocznikowym (inaczej ornitynowym) zachodzącym w mitochondriach i cytoplazmie komórek wątroby. Jej głównym zadaniem jest usuwanie z organizmu amoniaku, który jest toksycznym produktem przemiany materii. W cyklu wieloetapowych przemian amoniak zostaje przekształcony do mocznika i w sposób bezpieczny wydalony przez nerki.
Najlepszym, naturalnym źródłem ornityny jest białko pochodzenia zwierzęcego, czyli:
- mięso,
- mleko i jego przetwory,
- jaja,
- ryby.
Do produktów roślinnych bogatych w ornitynę należą:
- fasola,
- soja,
- groch,
- orzeszki ziemne,
- orzechy laskowe,
- orzechy włoskie,
- pestki dyni,
- pestki słonecznika,
- nasiona sezamu,
- orzechy kokosowe,
- zboża takie jak owies, pszenica.
Ornityna jest substancją komercyjnie dostępną w aptekach oraz licznych sklepach internetowych w formie kapsułek, ampułek lub proszku do rozpuszczenia w wodzie. W aptekach można ją nabyć bez recepty.
Jakie są właściwości ornityny?
Ornityna stosowana jest w medycynie jako lek wzmagający usuwanie toksycznych produktów przemiany materii i eliminacji amoniaku. Suplement ten był kiedyś powszechnie używany przez sportowców w celu osiągnięcia lepszych wyników sportowych. Producenci zapewniają, że ornityna zapobiega zmęczeniu, dodaje energii i witalności.
Preparaty zawierające w swoim składzie ornitynę:
- wspomagają pracę wątroby,
- przyspieszają gojenie się ran,
- niwelują zmęczenie i drażliwość,
- wpływają pozytywnie na wytrzymałość mięśni,
- zmniejszają zmęczenie po spożyciu dużej ilości alkoholu,
- obniżają poziom hormonu stresu (kortyzolu).
Ornityna jest bardzo ważna w wielu różnych procesach metabolicznych. Przyczyna się do poprawy działania układu pokarmowego, minimalizuje skutki działania stresu, wpływa na syntezę i wydzielanie hormonu wzrostu oraz zwiększa wydajność i jakość snu.
Kiedy i jak stosować ornitynę?
Suplementy diety to bezpieczne preparaty, o ile zażywane są zgodnie ze wskazaniami oraz w odpowiedniej dawce. Najlepszym rozwiązaniem jest konsultacja z lekarzem, który rozważy suplementację ornityną i zaordynuje bezpieczne jej dawki. Zwykle rekomenduje się stosowanie od 2 do 6 gramów ornityny dziennie.
Ornityna jest preparatem wpływającym pozytywnie na sprawność metabolizmu i wydajność pracy mięśni. Zalecana jest osobom uprawiającym sporty wytrzymałościowe. Intensywnie trenujący zawodnicy powinni zażywać ten preparat na godzinę przed ćwiczeniami, by zmniejszyć gromadzenie się toksycznego amoniaku w organizmie. Ornityna w większości przypadków syntetyzowana jest w wystarczających ilościach, nie ma więc potrzeby jej suplementowania. Jeśli jednak występuje jej niedobór, jest to sytuacja zagrażająca zdrowiu. Stany, które powodują niedobór ornityny, to choroby przewlekłe, ciężkie obrażenia oraz stłuszczenie wątroby.
Ornitynę podaje się też w schorzeniu o nazwie encefalopatia wątrobowa. Jest to choroba mózgu spowodowana nieprawidłowym działaniem komórek wątrobowych. Szkodliwy amoniak nie jest usuwany z organizmu, a jego kumulacja wywołuje objawy choroby.
Do objawów encefalopatii wątrobowej zalicza się:
- zaburzenia koncentracji,
- kłopoty z pamięcią,
- osłabioną reakcję na bodźce,
- nadmierną senność,
- zmniejszony refleks.
Ornitynę stosuje się także w marskości i przewlekłej niewydolności wątroby.
Suplement diety z dodatkiem ornityny powinien być zażywany zgodnie z zaleceniami na dołączonej ulotce. Preparat, który jest lekiem, trzeba stosować według wskazań lekarskich.
Dotychczas nie stwierdzono wpływu ornityny na działanie innych leków i suplementów diety. Nie stwierdzono także negatywnych skutków działania tego aminokwasu w połączeniu z produktami spożywczymi i napojami.
Kto nie powinien stosować ornityny?
Preparaty zawierające w swoim składzie ornitynę są przeznaczone dla osób dorosłych. Nie mogą stosować ich dzieci, młodzież, kobiety będące w ciąży i karmiące piersią. Mimo wykonania licznych badań nie udało się jednoznacznie dowieść, że jest to suplement bezpieczny dla tych osób. Tego suplementu diety nie mogą też stosować osoby uczulone na którykolwiek składnik preparatu.
Przeciwwskazaniem do zażywania ornityny jest ciężka niewydolność nerek, niskie ciśnienie krwi oraz wrodzone i nabyte zaburzenia metabolizmu aminokwasów biorących udział w cyklu mocznikowym. Aby stosowanie ornityny było bezpieczne dla zdrowia, należy kontrolować stężenie kreatyniny i mocznika zarówno w moczu, jak i we krwi.
Jakie są skutki uboczne zażywania ornityny?
Ornityna, podobnie jak wiele suplementów diety i leków może powodować występowanie skutków ubocznych, szczególnie wtedy, kiedy jest zażywana w dużych ilościach. Przedawkowanie ornityny może skutkować licznymi przykrymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego. Należą do nich:
- wymioty,
- biegunka,
- nudności,
- bóle brzucha,
- reakcje uczuleniowe.
Do objawów ubocznych spożywania ornityny należą też bóle za mostkiem i duszności, zmniejszona koncentracja uwagi oraz zbyt duża szybkość reakcji.
Wysokie stężenia ornityny oraz jej długotrwałe zażywanie działają toksycznie na komórki siatkówki, doprowadzając nawet do ich zaniku. W przypadku zaobserwowania zaburzeń widzenia należy natychmiast przerwać zażywanie preparatu zawierającego ornitynę i koniecznie zgłosić się do lekarza.
Autor: Marta Szarawarska
Bibliografia:
- A. Dembińska-Kieć i in. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Podręcznik dla studentów medycyny. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010, s. 655–693.
