Katar, kaszel, świąd nosa i gardła, kichanie, zapalenie spojówek i pokrzywka mogą oznaczać, że jesteś uczulony na pleśń i grzyby. To jedna z najczęściej występujących alergii. Szacuje się, że cierpi na nią około 10% populacji. Dowiedz się, czym jeszcze się objawia i jak ją leczyć.
Alergia na pleśń i grzyby – skąd się bierze?
Grzyby to największa grupa drobnoustrojów znajdująca się w powietrzu, nie dziwi więc fakt, że są jednym z najbardziej popularnych alergenów. Dzieje się tak dlatego, że są bardzo małe, mierzą zaledwie kilkanaście mikrometrów, nie są widoczne gołym okiem i poruszają się w dużych skupiskach. Dzięki temu podczas oddychania mogą głębiej wniknąć do układu oddechowego. Jeśli natomiast skupiska grzybów są na tyle duże, że widoczny jest nalot, w takim przypadku mówimy o pleśni.
Grzyby i pleśnie najlepiej czują się w miejscach ciepłych i wilgotnych, takich jak piwnice, garaże, drewniane domy czy strych. Znajdziemy je też w wykładzinie dywanowej i tapecie oraz klimatyzacji. Chętnie atakują łazienkę, zwłaszcza miejsca za uszczelkami, gdzie gromadzi się woda. Znajdziemy je jednak nie tylko w pomieszczeniach. Grzyby dzielimy bowiem na wewnętrzne i zewnętrzne. Te drugie znajdują się m.in. w glebie, na obumarłej roślinności i zepsutym jedzeniu. Najczęściej uaktywniają się w słoneczne popołudnia. Najbardziej dokuczliwe są latem.
Najbardziej narażone na alergię na grzyby i pleśnie są osoby, które przez długi czas mają kontakt z alergenem. Są to zwłaszcza takie grupy zawodowe jak rolnicy, leśnicy, ogrodnicy, młynarze, piekarze, piwowarzy, pracownicy oczyszczalni ścieków, bibliotekarze, archiwiści, pracownicy magazynów oraz konserwatorzy zabytków. Choroba może dotknąć też osoby mieszkające w zawilgotniałych miejscach, np. starych kamienicach bądź domach.
Rodzaje alergii na pleśń i grzyby
W naturze istnieje mnóstwo grzybów, jednak zazwyczaj do alergii przyczyniają się następujące rodzaje:
- Alternaria,
- Cladosporium,
- Botrytis,
- Epicoccum,
- Fusarium,
- Penicillium,
- Aspergillus.
Uczulenie na grzyby i pleśnie może mieć charakter wziewny, pokarmowy lub kontaktowy. Z alergią wziewną mamy do czynienia, gdy grzyby przedostają się do układu oddechowego wraz z powietrzem, z kontaktową w przypadku bezpośredniego kontaktu alergenu ze skórą, a pokarmową po spożyciu produktów zawierających grzyby. W przypadku tej ostatniej pojawiają się problemy żołądkowo-jelitowe spowodowane obecnością w pożywieniu alergenów. Osoby uczulone powinny unikać niektórych produktów spożywczych, takich jak sery pleśniowe, otrzymywane przemysłowo soki (mogą zawierać pleśń), niektóre gatunki wina i piwa (produkowanego na bazie drożdży) oraz ciasta drożdżowe, a także mniej oczywistych pokarmów i napojów, np. szampana, ketchupu, sosu sojowego, suszonych owoców lub nieświeżych warzyw.
Uczulenie na grzyby i pleśnie może powodować także alergię na niektóre antybiotyki zawierające w składzie grzybnie – najczęściej są to produkty na bazie penicyliny.
Objawy alergii na pleśń i grzyby
Objawy alergii na pleśń i grzyby są często mylone z innymi rodzajami uczulenia lub przeziębieniem. Niewielu z nas mając katar, kaszel, duszności i zapalenie spojówek, podejrzewa, że może mieć to związek z alergią na grzyby. Częściej winimy za to infekcję. Dzieje się tak dlatego, że symptomy tego uczulenia bywają niespecyficzne i zależą od jego rodzaju. W przypadku alergii wziewnej podstawowymi objawami są:
- duszności,
- kaszel,
- świąd nosa i gardła,
- zapchany nos,
- kichanie,
- katar,
- zaczerwienienie i łzawienie oczu.
Alergia pokarmowa objawia się natomiast:
- bólem brzucha,
- wzdęciami,
- biegunką,
- mdłościami,
- wymiotami.
Jeśli alergia ma podłoże kontaktowe, zauważysz u siebie:
- pokrzywkę,
- wysypkę,
- zmiany skórne,
- świąd zmienionego miejsca.
Jeśli zobaczysz u siebie jakiekolwiek objawy po kontakcie z grzybami lub pleśnią, to znaczy, że możesz być uczulony. Ważne abyś szybko ograniczył kontakt z alergenem, gdyż w skrajnych wypadkach może dojść do niebezpiecznego dla zdrowia wstrząsu anafilaktycznego. Jest to nagły spadek ciśnienia powodujący omdlenia i opuchliznę dróg oddechowych uniemożliwiającą oddychanie. Konieczne jest wówczas podanie adrenaliny, która przywraca poprawne ciśnienie krwi.
Leczenie alergii na pleśń i grzyby
Jeśli podejrzewasz u siebie alergię na pleśń lub grzyby, udaj się do lekarza alergologa, który zleci wykonanie odpowiednich testów. Badanie IgE sp. MP1 polega na pobraniu krwi i oznaczeniu w surowicy liczby kilku najpopularniejszych gatunków pleśni. Można także wykonać testy skórne. Jeśli okaże się, że Twoje przypuszczenia były słuszne, musisz w pierwszej kolejności unikać kontaktu z alergenami. Nie odwiedzaj ciepłych i wilgotnych miejsc, takich jak piwnice, strych, garaż czy suterena. Pozbądź się z mieszkania wykładzin, dywanów i tapet, są one bowiem doskonałym środowiskiem do rozwijania się drobnoustrojów. Ogranicz liczbę kwiatów w mieszkaniu, gdyż generują one wilgoć. Zrezygnuj z firan i zasłon na koszt rolet. Często sprzątaj i odkurzaj mieszkanie. Zmieniaj pościel co najmniej raz na 2 tygodnie i często wietrz mieszkanie.
Jeśli w Twoim domu jest wilgoć i wyczuwalny zapach stęchlizny, pozbądź się go za pomocą np. ozonowania lub specjalnych preparatów grzybobójczych. Rozwojowi grzybów i pleśni służy także klimatyzacja.
Jeśli doskwiera Ci alergia, unikaj również koszenia traw, grabienia liści i zakładania kompostowników. Niestety musisz także ograniczyć spacery po lesie (zwłaszcza latem) i zrezygnować z grzybobrania.
Alergii na grzyby i pleśnie nie da się skutecznie wyleczyć. Można jedynie łagodzić jej objawy poprzez unikanie kontaktu z alergenem bądź za pomocą dostępnych w aptece produktów przeciwhistaminowych w postaci tabletek lub sprayów do nosa łagodzących katar i świąd górnych dróg oddechowych. Pomocne mogą okazać się także produkty wziewne.
Odpowiednia profilaktyka jest bardzo ważna, bowiem długotrwały, wieloletni kontakt z alergenem może doprowadzić w przyszłości nawet do astmy bądź obturacyjnej choroby płuc.
Autor: Agata Muchowska
Bibliografia:
- Ł. Durajski, Alergie. Fakty i mity, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
- C. Jill, Pleśń ukrytą przyczyną chorób. 5 prostych i bezpiecznych sposobów na pokonanie pleśni i odzyskanie zdrowia, tłum. K. Sołowiej, Vital, Białystok 2020.
- A. Janus, Candida. Nie daj się zjeść grzybom, Szara Godzina, Katowice 2022.
- A. Kurnatowska, A. Kurnatowski, Mykologia medyczna, Edra Urban & Partner, Lublin 2018.
- H. Ciężadło, Survival dla alergików i ich rodzin, Wydawnictwo WAM, Kraków 2018.
