Wirus opryszczki – jakie są jego przyczyny i jak można z nim walczyć?

Wirus opryszczki to bardzo powszechny problem. Szacuje się, że zmaga się z nim aż 90% populacji osób dorosłych. Nieestetycznie wyglądające pęcherzyki w okolicach ust to tylko jeden z objawów zakażenia. Konsekwencją obecności tego wirusa w organizmie może być zapalenie jamy ustnej, spojówek lub rogówki, a w skrajnych przypadkach dochodzi nawet do opryszczkowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Leczenie polega na miejscowej aplikacji maści łagodzących, a w razie poważniejszych objawów konieczne jest podanie środków przeciwwirusowych.

Wirus opryszczki – co to takiego i kogo dotyczy problem?

Wirus opryszczki, znany pod skrótami HSV-1 i HSV-2, należy do grupy herpeswirusów i występuje – jak wykazują badania – u około 90% populacji. To właśnie z tego powodu opryszczka często nazywana jest pospolitą. Wirus atakuje okolice warg, jamy ustnej, a także narządy płciowe. Dotyczy on w równym stopniu kobiet i mężczyzn, dorosłych i dzieci, choć – jak nietrudno się domyślić – najmłodsi zarażają się przede wszystkim tą odmianą, która obejmuje górne partie ciała.

Do zakażenia dochodzi tylko raz. Wirus opryszczki, który dostał się do organizmu, pozostaje w stanie uśpienia i od czasu do czasu daje o sobie znać. Pierwszy kontakt z tym intruzem ma najostrzejszy przebieg, ale nawroty są zazwyczaj dużo łagodniejsze. Wirus nie zagraża życiu i zazwyczaj można z nim normalnie funkcjonować poza sytuacjami, gdy atakuje układ nerwowy lub powoduje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Wirus opryszczki – rodzaje

Nauka rozróżnia dwa rodzaje wirusa opryszczki. Pod mikroskopem wyglądają one bardzo podobnie, jednak są odpowiedzialne za różne dolegliwości. Kryterium podziału wyznaczają partie ciała, które ulegają zainfekowaniu:

• HSV-1 (Herpes simplex virus 1) – to odmiana wirusa, która powoduje opryszczkę górnych części ciała. Nieestetyczne zmiany dotyczą przede wszystkim jamy ustnej oraz warg;
• HSV-2 (Herpes simplex virus 2) – ten rodzaj powoduje opryszczkę damskich i męskich narządów płciowych.

Oba rodzaje wirusa wywołują podobne zmiany skórne, czyli nieestetycznie wyglądające pęcherzyki, wypełnione płynem. Wirusem HSV-1 ludzie zarażają się zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie – nawet w okresie okołoporodowym – a HSV-2 wiąże się przeważnie z początkami współżycia seksualnego.

Wirus opryszczki – skąd się bierze? Jak można się nim zarazić?

Wirusem opryszczki można zarazić się tylko od nosiciela. Zazwyczaj patogen przenoszony jest w trakcie bezpośredniego kontaktu ze skórą, śliną i błonami śluzowymi zakażonego. Pocałunki z osobą, która ma opryszczkę, to prosta droga do zarażenia się nią. Przyczyną może być też picie z tych samych kubków, używanie tych samych ręczników czy maszynki do golenia. Herpeswirusy szybko giną w temperaturze pokojowej, dlatego raczej nie osiadają na przedmiotach i nie przenoszą się drogą kropelkową. Okres ich wylęgania się wynosi od 1 do 26 dni, przy czym infekcja zazwyczaj daje o sobie znać między 6. a 8. dniem. Co ważne, najczęściej zarażamy się od osoby zakażonej, która aktualnie ma objawy opryszczki. Zdarzają się jednak sytuacje, że zarażają nosiciele bez symptomów świadczących o infekcji.

Jakie choroby wywołuje wirus opryszczki?

Wirus opryszczki najczęściej wywołuje opryszczkę wargową. W kącikach ust pojawiają się pęcherzyki wypełnione płynem, które nieco przypominają pryszcze. Zmiany te mają charakter zapalny i są bolesne. Ich przebieg jest zazwyczaj dość łagodny i nie towarzyszą im objawy ogólne. Niestety, opryszczka wargowa ma tendencję do nawrotów, dlatego osoby, które zmagają się z tym problemem, powinny mieć pod ręką odpowiednie maści łagodzące.

Do innych chorób, które może wywoływać wirus opryszczki, należą:

• opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – charakterystyczne pęcherzyki pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej i zazwyczaj towarzyszy im podwyższona temperatura;
• zapalenie spojówek i rogówki – w skrajnych przypadkach może doprowadzić do utraty wzroku;
• zanokcica opryszczkowa – bolesne zmiany występują na palcach u rąk;
• zapalenie przełyku lub zapalenie wątroby – tego typu dolegliwości są charakterystyczne dla osób z obniżoną odpornością;
• opryszczkowe zapalenie mózgu – szacuje się, że dotyka 2 osoby na 1 mln zakażonych. Towarzyszą mu zaburzenia o charakterze neurologicznym. W tym przypadku śmiertelność wynosi około 70%;
• opryszczka narządów płciowych – pęcherzyki wypełnione płynem pojawiają się w okolicach męskich i żeńskich narządach płciowych;
• opryszczkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – to najpoważniejsza postać zakażenia wirusem HSV-2. Objawy są podobne jak w opryszczkowym zapaleniu mózgu, a ryzyko zgonu także jest bardzo wysokie.

Jak należy leczyć wirus opryszczki?

Łagodne zmiany wywołane przez wirusa opryszczki zazwyczaj nie wymagają systematycznego leczenia. W takich przypadkach wystarczą środki przeciwzapalne stosowane miejscowo lub maści wysuszające i łagodzące, np. produkty z dodatkiem cynku. W przypadku infekcji o ciężkim przebiegu stosowane są zazwyczaj silne środki przeciwwirusowe, których głównym zadaniem jest zahamowanie replikacji wirusów. Pamiętaj, że wirusów HSV-1 i HSV-2 nie da się całkowicie pozbyć z organizmu. Po pierwszym zakażeniu pozostają w stanie uśpienia i dają o sobie znać w sprzyjających warunkach. Nawroty infekcji powodowane są m.in. przez działanie promieni słonecznych, urazy, zabiegi stomatologiczne, operacje, a także stres.

Jak sprawdzić, czy w organizmie jest obecny wirus opryszczki?

Jeśli cierpisz na nawracające opryszczki wargowe, możesz mieć pewność, że w Twoim organizmie obecny jest wirus HSV-1. Jeśli do tej pory nie zaobserwowałeś objawów, ale chcesz sprawdzić, czy jesteś w grupie osób zakażonych, wykonaj badania na obecność przeciwciał. Dzięki nim upewnisz się, czy dane dolegliwości są związane z wirusem opryszczki.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. A. Goździcka-Józefiak, Wirusologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
2. R. Lasek i in., Wszystko o bakteriach i wirusach, Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała 2020.
3. M. Wróblewska i in., Choroby wirusowe w praktyce klinicznej, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017.

Oceń artykuł