Ciągłe uczucie głodu – co może oznaczać?

Ciągłe uczucie głodu nierzadko spowodowane jest nieprawidłowym sposobem odżywiania. Pojawić się może z powodu zbyt małej podaży błonnika, białka, płynów, a za dużej cukrów prostych. Za częste odczuwanie głodu odpowiadać mogą również stany chorobowe.

Stan zwiększonego pobierania pokarmu określa się jako hiperfagię. Ciągłe uczucie głodu może być spowodowane przez proces chorobotwórczy, np. zespół Pradera-Williego, cukrzycę, bulimię, lub podyktowane prowadzonym stylem życia. Dowiedz się, co oznacza częste odczuwanie głodu.

Czym jest uczucie głodu?

Uczucie głodu ma charakter fizjologiczny i związane jest z niedoborem składników pokarmowych. Funkcjonuje również neurofizjologiczne uczucie głodu, które uważane jest za popęd nakierowany na poszukiwanie, zdobywanie i pobieranie pokarmu. Za odczuwanie głodu odpowiada zlokalizowany w podwzgórzu ośrodek głodu i sytości. To on sprawuje kontrolę nad ilością przyjmowanych pokarmów, czyli nad ilością wprowadzonej do organizmu energii. Jego praca determinowana jest przez cztery rodzaje sygnałów, które informują o potrzebie poszukiwania jedzenia albo o jej braku, mianowicie: hormonalne, motoryczne, metaboliczne, termiczne. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy organizm doświadcza uczucia ciągłego głodu. Niżej przedstawione zostały możliwe tego przyczyny.

Częste odczuwanie głodu – złe nawyki żywieniowe

Nieprawidłowy sposób odżywiania jest jednym z częstszych podłoży uczucia ciągłego głodu. Wśród złych nawyków żywieniowych, które mu sprzyjają, wymienia się przede wszystkim:

niedostateczną podaż białka, które jest składnikiem odżywczym o wysokiej sytości;
niedostateczną podaż błonnika, który pęczniejąc w żołądku, zapewnia uczucie sytości, ale i dłuższe wchłanianie węglowodanów;
nadmierną podaż węglowodanów, w tym zwłaszcza cukrów prostych, co powoduje szybki wzrost i szybki spadek stężenia glukozy we krwi i odczuwanie głodu. Gdy poziom glukozy we krwi spada, apetyt wzrasta, i odwrotnie – kiedy poziom glukozy rośnie, apetyt się zmniejsza. W tym miejscu należy wspomnieć o cukrzycy typu 2, której jednym z głównych czynników sprawczych jest nieprawidłowy styl życia. W przebiegu tej choroby dochodzi do zaburzeń poziomu glukozy we krwi na skutek oporności i względnego niedoboru insuliny;
niskie spożycie płynów, które wpływają na objętość treści w żołądku, przyjmowanie niesłodzonych napojów w optymalnej ilości (średnio 2 l dziennie) zaspokaja apetyt. Część osób myli uczucie pragnienia z głodem i zamiast napić się, sięga po jedzenie;
zbyt szybkie jedzenie – posilanie się w umiarkowanym tempie sprawia, że je się mniej, ponieważ w międzyczasie uwalniają się hormony, dające organizmowi znać o sytości;
stosowanie restrykcyjnych, niskokalorycznych diet;
nieregularne posilanie się (dziennie powinno się przyjąć średnio 5 posiłków w regularnych odstępach – co 2–3 godziny).

W wielu przypadkach w zmniejszeniu ciągłego uczucia głodu pomóc może stosowanie się do zasad odpowiednio zbilansowanej diety.

Wieczne uczucie głodu – zespół Pradera-Williego

Jednostką chorobową, której głównym objawem jest ciągłe uczucie głodu, okazuje się zespół Pradera-Williego. To wrodzony zespół wad, spowodowany aberracją chromosomalną chromosomu 15. Najczęściej jest to częściowa utrata długiego ramienia chromosomu przekazanego od ojca. W przebiegu tej choroby dochodzi do zahamowania uczucia sytości. Chory nie czuje się najedzony, bez względu na to, ile zje. Ciągła potrzeba jedzenia sprawia, że obsesyjnie poszukuje pożywienia, potrafi go nawet szukać na śmietnikach, kraść, spożywać nieprzygotowane czy zepsute. Nadmierne łaknienie prowadzi do otyłości, która wiąże się z wysokim ryzykiem takich powikłań, jak: cukrzyca, bezdech senny, niewydolność krążeniowo-oddechowa, ostre rozdęcie żołądka i jego konsekwencja w postaci martwicy. W omawianej chorobie poza ciągłym uczuciem głodu obserwuje się również szereg innych dolegliwości, w tym m.in.: upośledzenie umysłowe, niedorozwój narządów płciowych, niski wzrost, zaburzenia zachowania, zez, wysoki próg odczuwania bólu. W rozpoznaniu tego zespołu wad podstawą są badania genetyczne i endokrynologiczne (ocena funkcjonowania podwzgórza i przysadki).

Ciągłe uczucie głodu – choroby, które mogą je powodować

Nie tylko zespół Pradera-Williego wiąże się z odczuwaniem głodu. Doświadczać go mogą również osoby zmagające się z zespołem Kleinego-Levina. Za jego powstanie odpowiada upośledzenie czynności podwzgórza. Możliwą przyczyną są również zapalenie mózgu i urazy głowy. Główne objawy zespołu Kleinego-Levina to: uczucie ciągłego głodu, pobudzenie seksualne, zaburzenia nastroju, okresy nadmiernej senności, zaburzenia świadomości.

Kolejną chorobą, w której przebiegu obserwuje się uczucie ciągłego głodu, jest zespół Klüvera-Bucy’ego. Spowodowany jest on uszkodzeniem płatów skroniowych. Chorzy poza hiperfagią zmagają się z problemami z pamięcią, trudnością w rozpoznawaniu przedmiotów, utratą lęku, nadmiernym popędem płciowym.

Za ciągłe uczucie głodu odpowiadać może również uszkodzenie ośrodka głodu i sytości. Dochodzi do niego w wyniku m.in. choroby nowotworowej, zmian zapalnych, urazu głowy.

Ciągłe odczuwanie głodu jest objawem zaburzenia psychicznego – jedzenia kompulsywnego, inaczej określanego jako głód psychiczny. Potrzeba jedzenia nie wynika w nim z fizycznego głodu, ale ma podłoże emocjonalne. Jedzenie jest sposobem pocieszenia, wynagrodzenia sobie czegoś, zapewnienia bezpieczeństwa. Uczucie wiecznego głodu towarzyszy również bulimii, nazywanej żarłocznością psychiczną. Choroba ta charakteryzuje się występowaniem napadów objadania się i kompensowania ich poprzez m.in. nadmierne ćwiczenia fizyczne, wywoływanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających.

Co jeszcze może powodować ciągłe uczucie głodu?

Za częste odczuwanie głodu odpowiadać mogą czynniki środowiskowe. Wśród nich wymienia się przede wszystkim narażenie na silny, przewlekle działający czynnik stresowy. Stres powoduje w organizmie liczne zaburzenia, w tym też jest w stanie rozregulować mechanizmy determinujące odczuwanie głodu i sytości, co prowadzi do zaburzenia wydzielania leptyny (związku regulującego uczucie sytości). Podobne konsekwencje może mieć niedostateczne wysypianie się. U osób, które śpią krótko lub mają problemy ze snem, zwiększa się poziom odpowiedzialnych za głód hormonów.

Za odczuwanie głodu odpowiadać mogą niektóre leki, w tym m.in.: glikokortykosteroidy, progestageny, benzodiazepiny. Ciągłe odczuwanie głodu towarzyszy również ciąży. Wzrost apetytu wiąże się w tym przypadku z rosnącym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze w związku z rozwijającym się dzieckiem. Jeśli jednak ciężarna doświadcza napadów wilczego głodu, powinna się upewnić, czy nie rozwija się u niej cukrzyca ciążowa. W tym celu należy wykonać badanie krzywej cukrowej.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

R.T. Couper, J.J. Couper, Prader-Willi syndrome, „Lancet” 2000, t. 356, nr 9230, s. 673–675.
J.L. Cummings, M.S. Mega, Neuropsychiatria, Urban & Partner, Wrocław 2005.
P. Kłósek, Rola stresu psychologicznego w neuroendokrynnej regulacji pobierania pokarmu i powstawaniu otyłości, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2016, t. 7, nr 3, s. 111–118.