Krztusiec – popularnie zwany także kokluszem – to poważna choroba dróg oddechowych wywoływana przez bakterie. Jej charakterystycznym symptomem są ostre napady duszącego kaszlu. Dotyczy ona zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jest szczególnie groźna dla noworodków i niemowląt – w ich przypadku może dojść do najgroźniejszych powikłań, a nawet do śmierci. U osób dorosłych krztusiec przebiega nieco łagodniej, jednak znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Sprawdź, jak można leczyć tę chorobę i jej zapobiegać.
Krztusiec – co to za choroba i kogo dotyczy?
Krztusiec, zwany także kokluszem, wywoływany jest przez bakterię o nazwie Bordetella pertussis. Atakuje ona drogi oddechowe i wywołuje silne zapalenie oskrzeli i tchawicy. Charakterystycznym symptomem choroby są męczące, długotrwałe, a często także duszące napady kaszlu. Do jej typowych cech należy również wysoka zaraźliwość.
Problem dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. Najostrzejszy przebieg notuje się u noworodków i niemowląt – tu wystąpić mogą groźne powikłania (np. zapalenie płuc lub uszkodzenia mózgu) oraz ryzyko śmierci. Z tego powodu szczepienia przeciw krztuścowi są obowiązkowe. U dorosłych przebieg nie jest aż tak gwałtowny, jednak też wymaga leczenia i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Niestety, na krztusiec można zachorować kilka razy w ciągu całego życia, a szczególną tendencję do tego mają osoby z obniżoną odpornością.
Krztusiec – skąd się bierze i jak można się nim zarazić?
Krztusiec to jedna z najbardziej zaraźliwych chorób przenoszonych drogą kropelkową. Zakażenie następuje poprzez kontakt z osobą chorą. Krztuścem możesz zarazić się od osoby, która kaszle lub kicha w Twoim towarzystwie. Jeśli do tego masz obniżoną odporność, to ryzyko zachorowania wzrasta po kontakcie z nosicielem bakterii. Co ważne, chorzy powinni zachować szczególną ostrożność w kontaktach z innymi osobami, ponieważ zarażają przez długi czas – najbardziej w dwóch pierwszych tygodniach choroby, ale źródłem zakażenia pozostają jeszcze przez ok. 3–4 tygodnie. Właściwa antybiotykoterapia skraca ten okres jedynie o ok. 5 dni. Co ważne, osoba zdrowa nie może być nosicielem pałeczek krztuśca.
Krztusiec – objawy u dzieci
Krztusiec jest szczególnie groźny dla małych dzieci. U najmłodszych choroba przebiega wieloetapowo i można podzielić ją na 3 fazy:
- nieżytowa faza krztuśca – wygląda jak poważniejsze przeziębienie. U dziecka występują wtedy: suchy kaszel, katar, ból oraz zapalenie gardła. Takie objawy utrzymują się maksymalnie przez 2 tygodnie. Maluch ma przeważnie stan podgorączkowy, dlatego rodzice mylą pierwsze symptomy krztuśca z niegroźnym przeziębieniem;
- faza napadów kaszlu – napady te są zazwyczaj bardzo gwałtowne. Towarzyszą im: duszności, łzawienie oczu, pękanie drobnych naczyń krwionośnych w oczach, zaczerwienienie twarzy, a nawet bezdech. Po ataku kaszlu mogą wystąpić wymioty oraz drgawki. Te epizody nasilają się nocą, co jest szczególnie groźne w przypadku noworodków. Napady potęgują się też pod wpływem silnych emocji, kichania, ziewania lub jedzenia. Faza ta trwa zazwyczaj 2–4 tygodnie;
- faza zdrowienia – to moment, kiedy objawy stopniowo łagodnieją, a częstotliwość napadów kaszlu znacznie się zmniejsza. Jednak sam kaszel, choć już nie tak męczący, może utrzymywać się jeszcze przez wiele tygodni.
Krztusiec – objawy u dorosłych
Objawy krztuśca u dorosłych są zazwyczaj mniej dokuczliwe, a sama choroba ma znacznie łagodniejszy przebieg niż w przypadku dzieci. Początkowo także przypomina zwykłe przeziębienie, a następnie przeradza się w napady męczącego kaszlu, który utrzymuje się przez wiele tygodni. Czasem krztusiec mylony jest z inną infekcją dróg oddechowych, dlatego chory nie zawsze zostaje poddany odpowiedniej antybiotykoterapii. Jeśli u osób, które otrzymały szczepionkę dojdzie do rozwoju choroby, to zazwyczaj ma ona łagodny przebieg. Możesz wykonać badanie na obecność przeciwciał, aby upewnić się, czy przechodziłeś już krztusiec, lub sprawdzić czy masz obecne przeciwciała po szczepieniu ochronnym.
Czy krztusiec jest groźny?
Krztusiec jest szczególnie groźny dla noworodków i niemowląt. Wystarczy wspomnieć o tym, że infekcja może być śmiertelna. Sama choroba ma szereg groźnych powikłań, do których należy zaliczyć takie dolegliwości, jak:
- zapalenie lub uszkodzenie płuc;
- uszkodzenie mózgu – objawia się drgawkami, niedowładami, zaburzeniami świadomości;
- trwałe kalectwo na skutek uszkodzeń neurologicznych.
Osoby starsze zmagają się z dodatkowymi powikłaniami, wśród których należy wymienić: zaburzenia snu, nietrzymanie moczu, przepuklinę, złamania żeber. Powikłaniem, które na szczęście zdarza się rzadko, jest udar mózgu.
Jak należy leczyć krztusiec?
Krztusiec – podobnie jak inne infekcje bakteryjne – wymaga odpowiedniej antybiotykoterapii. Stosowanie leków przeciwkaszlowych nie przynosi rezultatów, ponieważ do tej pory nie wynaleziono środka farmakologicznego, który skutecznie łagodziłby napady kaszlu charakterystyczne dla krztuśca. Antybiotyk niszczy bakterię, która zaatakowała organizm, jednak nie łagodzi dokuczliwych objawów.
Krztusiec – profilaktyka
Szczepionki przeciw krztuścowi znajdują się na obowiązkowej liście szczepień niemowląt. Małe dzieci powinny otrzymać aż 4 dawki: w 2. miesiącu życia, a także między 3. a 4., 5. a 6. i 16. a 18. miesiącem życia. Starsze dzieci powinny otrzymać kolejną dawkę w 6 oraz 14 roku życia. Zalecane jest również szczepienie przypominające w 19 roku życia. Osoby dorosłe też mogą z nich skorzystać, aby wzmocnić swoją odporność. Działania profilaktyczne nie stanowią stuprocentowej ochrony przed zakażeniem, jednak osoby zaszczepione mogą liczyć na łagodniejszy przebieg choroby.
Autor: Marta Drzazga
Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela
Bibliografia
- A. Boroń-Kaczmarska i in., Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.
- M. Paszkowska, Choroby zakaźne oraz instrumenty zapobiegania ich rozprzestrzenianiu w polskim systemie ochrony zdrowia, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2021.
- B. Zielnik-Jurkiewicz, Choroby laryngologiczne u dzieci, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2020.
Wzmożone pragnienie – o czym może świadczyć? Poprzedni wpis 