Pokrzywa stresowa – skąd się bierze, jak wygląda i jak sobie z nią radzić?

Jak wynika z raportu Gallupa pt. The State of the Global Workplace: 2022 Report, blisko połowa (44%) światowej populacji zmaga się z codziennym stresem. Podobnie przedstawiają się dane z lokalnego podwórka – aż 38% Polaków to ludzie zestresowani. Życie w ciągłym napięciu wpływa nie tylko na psychikę, ale również na ciało. W momentach silnego zdenerwowania lub w okresie wzmożonego napięcia na Twojej skórze mogą pojawić się czerwone, swędzące zmiany, czyli pokrzywka stresowa.

Stres – czym jest i jak wpływa na organizm człowieka?

Stres to reakcja organizmu na konkretne wydarzenia życiowe lub inne czynniki określane mianem stresorów. Do tej grupy zaliczają się zarówno hałas, choroby, katastrofy naturalne, jak i brak pracy czy utrata ukochanej osoby. Zdaniem specjalistów stres może mieć działanie pozytywne – mobilizuje do przekraczania własnych granic i wychodzenia z tzw. strefy komfortu, gdy musisz np. wystąpić publicznie w sali wypełnionej ludźmi. Nie ma jednak wątpliwości, że nadmierny stres i życie w ciągłym napięciu nikomu nie służy i, co więcej, może przynieść bardzo negatywne skutki dla organizmu. 

Gdy się stresujesz, w Twoim organizmie zostaje zaburzona równowaga ważnych substancji chemicznych, w tym dopaminy, serotoniny i noradrenaliny. Podnosi się także poziom kortyzolu, czyli tzw. hormonu stresu – jego krótkotrwałe działanie sprawia m.in., że wzrasta poziom glukozy w krwi, a ciało otrzymuje energię do działania. Nadmiar kortyzolu prowadzi jednak do poważnych problemów takich jak osłabienie systemu odpornościowego, pamięci i koncentracji. Rany goją się wolniej, a tendencja do tycia zwiększa się.

Stres wpływa więc nie tylko na psychikę, ale również na ciało i może wywoływać zmiany skórne w postaci pokrzywki. 

Pokrzywka stresowa – co to takiego?

Pokrzywka stresowa to choroba skóry, która objawia się swędzącymi zmianami na całym ciele lub tylko na niektórych jego partiach. Najczęściej występuje na klatce piersiowej, plecach, w okolicach pachwin, pach, a także na bocznej powierzchni palców i rąk. Omawiane schorzenie to reakcja organizmu na kontakt z bodźcami, które powodują wydzielanie histaminy. A stres to przecież jeden z tych czynników, które powodują podniesienie poziomu histaminy. 

W dużym uproszczeniu można więc powiedzieć, że pokrzywka stresowa to rodzaj reakcji alergicznej na stres i wszystkie procesy, które powoduje on w organizmie. Przyczyną tej dolegliwości nie są raczej pojedyncze sytuacje stresowe, ale życie w ciągłym stresie oraz nagromadzenie stresorów o różnym natężeniu w codziennym życiu. Osoby o zwiększonej wrażliwości mogą nadmiernie reagować nawet na stresory, które uznaje się za niezbyt mocne. Charakterystyczne bąble pojawiają się również na skórze osób, które zmagają się ze stanami lękowymi, chorobami nerwicowymi czy depresją. 

Pokrzywka stresowa – jak wygląda?

Zastanawiasz się, jakie są objawy pokrzywki stresowej? Dolegliwość tę rozpoznasz dość łatwo. Na skórze pojawiają się bąble łudząco podobne do tych, które przytrafiają się na skutek poparzenia pokrzywą. Mają one różną wielkość – zazwyczaj 1–3 mm, choć bywają też większe – są wypukłe i ograniczone czerwoną obwódką. Charakterystycznej wysypce mogą towarzyszyć dodatkowe objawy takie jak:

• uporczywy świąd oraz pieczenie skóry;
• zaczerwienienie skóry, któremu towarzyszy także uczucie gorąca;
• obrzęk;
• rumień;
• dermografizm, czyli specyficzna reakcja na ucisk lub zadrapanie – na skutek takich bodźców na skórze mogą pojawić się czerwone plamy, które zazwyczaj ustępują po kilku minutach;
• mrowienie i drętwienie skóry;
• uczucie kłucia skóry.

W jakich sytuacjach pojawia się pokrzywka stresowa?

Pokrzywka stresowa pojawia się w sytuacjach silnego zdenerwowania. Zdenerwowanie na kogoś lub coś nie jest jednak pojedynczym incydentem, ale efektem przewlekłego stresu, dręczącej Cię nerwicy czy stanów lękowych. Wtedy – razem z emocjonalną reakcją – na skórze mogą pojawić się charakterystyczne bąble. Zdarza się, że wykwity skórne występują jako reakcja na dramatyczne wydarzenia życiowe – problemy rodzinne, brak pracy, śmierć bliskiej osoby – i pojawiają się niezależnie od emocji, jakie dominują we wspomnianych sytuacjach. 

Trzeba jednak pamiętać, że większą tendencję do występowania pokrzywki stresowej mają osoby, które cierpią na różnego rodzaju alergie i mają problemy skórne wynikające np. z łuszczycy, trądziku czy atopowego zapalenia skóry. Zmiany o charakterze alergicznym mogą nasilać się w sytuacji wystąpienia silnych bodźców stresowych lub narażenia na długotrwałe działanie stresu. 

Pokrzywka stresowa – jakie badania warto zrobić?

Gdy na Twojej skórze pojawia się pokrzywka, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy jej główną przyczyną rzeczywiście jest stres. Tego rodzaju zmiany skórne mogą być wywołane różnymi przyczynami, wśród których wyróżnia się m.in.:

• pyłki roślin;
• sierść zwierząt domowych;
• światło słoneczne;
• drażniącą tkaninę, z której wykonane jest ubranie;
• reakcję organizmu na zbyt wysoką lub niską temperaturę;
• efekt uboczny stosowania niektórych preparatów medycznych.

Jeśli cierpisz na nawracające pokrzywki, w pierwszej kolejności wykonaj testy alergiczne, dzięki którym dowiesz się, na jakie substancje Twój organizm jest uczulony, jakich czynników lepiej unikać lub które grupy produktów należy wyeliminować z codziennego jadłospisu. Pomocne może okazać się również badanie histaminy – pomiar stężenia tej substancji we krwi służy do potwierdzenia alergicznego tła powtarzających się ataków pokrzywki i innych reakcji anafilaktycznych. 

Jeśli badania wykluczają podłoże alergiczne, nawracające zmiany skórne mogą być spowodowane stresem lub problemami natury psychicznej, które się z nim wiążą. Aby lepiej zdefiniować ten obszar, skorzystaj z konsultacji psychologicznych lub psychiatrycznych, podczas których specjalista będzie mógł zdiagnozować ewentualną depresję, nerwicę czy stany lękowe. 

Jakie są sposoby na pokrzywkę stresową?

Objawy pokrzywki stresowej możesz złagodzić za pomocą przeciwhistaminowych tabletek lub chłodzącego żelu, który zmniejsza zaczerwienienie, zwalcza świąd i przynosi skórze ulgę. 

Aby zapobiegać pokrzywce stresowej, przede wszystkim zajmij się główną przyczyną problemu, jaką jest stres.

• poznaj techniki radzenia sobie ze stresem. Naucz się techniki prawidłowego oddychania;
• wypróbuj jogę lub inne techniki medytacji, które pomogą zredukować poziom napięcia, poprawią Twoją zdolność koncentracji i pomogą znów cieszyć się życiem;
• dbaj o aktywność fizyczną i połącz ją ze zdrową, zbilansowaną dietą, w której znajdują się niezbędne składniki odżywcze, witaminy i minerały;
• zadbaj o równowagę między pracą zawodową a życiem prywatnym (ang. work-life-balance) – po pracy spędzaj wartościowy czas z bliskimi i korzystaj z urlopów wypoczynkowych, podczas których naładujesz baterie;
• dostarczaj swojemu organizmowi odpowiednią ilość snu. Dla osoby dorosłej wynosi ona ok. 8 godzin na dobę. Na jakość nocnego wypoczynku mają również wpływ takie czynniki jak odpowiednia temperatura w pomieszczeniu oraz ograniczenie korzystania z urządzeń ekranowych przed pójściem spać.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. Ł. Durajski, Alergie. Fakty i mity, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
2. I. Heszen, Psychologia stresu – Korzystne i niekorzystne skutki stresu życiowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2023.
3. K. Pasternak, Biochemia, Podręcznik dla studentów studiów licencjackich, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.
4. A. Zejfler, Kompleksowa terapia problemów skórnych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
5. Gallup, The State of the Global Workplace: 2022 Report https://www.gallup.com/workplace/349484/state-of-the-global-workplace.aspx [dostęp z 22.09.2023].

Oceń artykuł