Czym są polifenole? Gdzie występują?

Polifenole to naturalne związki chemiczne pozyskiwane z roślin. Co prawda nie mówi się o nich tak często, jak o witaminach czy składnikach mineralnych, jednak one również wykazują szereg dobroczynnych właściwości. Poprawiają odporność organizmu, zapobiegają powstawaniu wielu chorób i dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym hamują procesy starzenia. Co ciekawe, tę dobroczynną substancję znajdziesz nie tylko w produktach powszechnie uważanych za zdrowe, ale również w czerwonym winie, piwie, czekoladzie oraz w kakao. Sprawdź, jak działają polifenole w organizmie człowieka i co warto o nich wiedzieć.

Polifenole – co to takiego?

Polifenole to organiczne związki chemiczne, które można znaleźć w większości roślin jadalnych i skórkach owoców takich jak jabłka. Fenole należą do grupy alkoholi, dlatego występują także w czerwonym winie oraz piwie. Naukowcy opisali ok. 8000 tych związków i podzielili je na 3 grupy:

flawonoidy (zwane też bioflawonoidami) – występują w roślinach i owocach, a wśród nich występują jeszcze flawonole, flawanony i katechiny. Związki te wykazują m.in. działanie przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Korzystnie wpływają na odporność organizmu;
związki fenolowe – można znaleźć je właściwie we wszystkich częściach roślin: w liściach, nasionach, łodygach, korze, owocach czy kwiatach. Naukowcy podkreślają ich przeciwnowotworowe właściwości;
kwasy fenolowe – występują nie tylko w roślinach, ale także w suszonych owocach. Znane są m.in. ze swoich właściwości przeciwobrzękowych i przeciwzapalnych.

Jak działają polifenole? Dobroczynne właściwości

Polifenole nie są tak powszechnie znane, jak witaminy i składniki mineralne, jednak – podobnie jak te substancje – mają szereg prozdrowotnych właściwości.

Naukowcy wykazali, że polifenole:

wspierają funkcjonowanie układu immunologicznego i poprawiają odporność organizmu;
obniżają poziom złego cholesterolu we krwi;
zapobiegają miażdżycy;
korzystnie wpływają na gospodarkę cukrową, m.in wspomagają stymulację wydzielania insuliny;
działają przeciwnowotworowo;
wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne;
zapobiegają infekcjom;
mają działanie przeciwalergiczne;
korzystnie wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego (wspierają pracę wątroby, działają żółciopędnie i przeciwwrzodowo);
działają moczopędnie i jako naturalny diuretyk zapobiegają obrzękom;
opóźniają procesy starzenia się skóry;
redukują stres i działają odprężająco na organizm.

Antyoksydacyjne działanie polifenoli – co to oznacza?

Polifenole wykazują silne właściwości antyoksydacyjne. Jako przeciwutleniacze neutralizują działanie wolnych rodników, które – gdy jest ich zbyt dużo w organizmie – przyspieszają procesy starzenia się skóry, powodują choroby cywilizacyjne takie jak miażdżyca i cukrzyca typu 2, zwiększają ryzyko powstawania chorób nowotworowych, astmy i sprzyjają rozwojowi choroby Alzheimera czy Parkinsona. Rola polifenoli jest więc bardzo istotna. Można śmiało powiedzieć, że pomagają one utrzymać wewnętrzną równowagę organizmu i dzięki nim człowiek zachowuje siły witalne i cieszy się zdrowiem przez długi czas.

Polifenole w produktach spożywczych – gdzie ich szukać?

Polifenole, czyli związki chemiczne pochodzenia naturalnego, dostępne są na wyciągnięcie ręki. Możesz dostarczyć je organizmowi wraz z powszechnie lubianymi i łatwo dostępnymi produktami spożywczymi. Substancje te występują w większości jadalnych roślin i w warzywach takich jak brokuły, szpinak, cebula, szparagi, karczochy, ziemniaki i marchew. Aby skorzystać z dobroczynnych właściwości polifenoli, włącz do codziennego jadłospisu owoce – śliwki, jabłka, jagody, cytryny, maliny, brzoskwinie, grejpfruty, wiśnie, nektarynki, winogrona czy truskawki. Szczególnie wysokie stężenie polifenoli występuje w skórkach owoców, dlatego jedzenie jabłek ze skórką może przynieść ogromne korzyści. Do produktów często używanych w kuchni i jednocześnie bogatych we flawonoidy należą oliwa z oliwek i orzechy.

Co ciekawe, źródłem polifenoli są nie tylko owoce i warzywa, ale także yerba mate, zielona herbata, kakao, czerwone wino oraz piwo.

Polifenole – kiedy nie należy ich stosować?

Mimo dobroczynnego wpływu na funkcjonowanie organizmu flawonoidy mogą być szkodliwe. Polifenole to substancja, którą kobiety w ciąży powinny spożywać z umiarem. Zbyt duża dawka niekorzystnie wpływa na serce nienarodzonego dziecka i może zaburzyć jego rozwój. To właśnie dlatego lekarze zalecają kobietom ciężarnym ostrożność w piciu zielonej herbaty. Nie trzeba całkowicie rezygnować z picia tego naparu, ale – podobnie jak w przypadku kawy – należy zachować umiar i stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego. Przyszłe mamy i kobiety karmiące piersią powinny natomiast zrezygnować z przyjmowania suplementów diety, które zawierają dużą dawkę polifenoli. Zawartość witamin i minerałów w preparatach przeznaczonych dla kobiet ciężarnych jest wystarczająca, a wprowadzanie dodatkowych substancji powinno być zawsze konsultowane z lekarzem prowadzącym.

Suplementacja polifenoli – jak powinna wyglądać?

Polifenole są dostępne w powszechnie lubianych produktach spożywczych. W przypadku alergii na większość owoców i warzyw można sięgnąć po bezpieczne suplementy diety w tabletkach, które są dostępne w aptekach i sklepach ze zdrową żywnością. Suplementacja zawsze powinna odbywać się zgodnie z zaleceniami, ponieważ przekroczenie dziennej dawki może bardzo niekorzystnie wpłynąć na zdrowie. Dawkowanie preparatów z wysoką zawartością polifenoli warto skonsultować z lekarzem.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

D. Głąbska i in., Dietoterapia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
K. Świątkowska i in., Jedz mądrze. Fakty i mity o zdrowym odżywianiu, Wydawnictwo Buchmann, Warszawa 2021.
T. Woźniak, Nutraceutyki czym są i jak je bezpiecznie przyjmować. Naturalny sposób na poprawę zdrowia, redukcję stresu i wzmocnienie odporności, Wydawnictwo Vital, Białystok 2019.

jak się zdrowo odżywiać